«Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану» пәні бойынша Ұлттық біліктілік тестілеуге арналған тест спецификациясы

«
Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану» пәні бойынша 
 
Ұлттық біліктілік тестілеуге арналған 
 
тест спецификациясы
 
 
1.
 
Мақсаты:
 
Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім
беру 
бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жұмыс істейтін педагогтарды 
аттестаттау барысында Ұлттық
біліктілік
тестілеуге
арналған тест тапсырмаларын
әзірлеу үшін
құрастырылған.
2.
 
Мiндет
i: 
Педагогтардың
біліктілік деңгейінің біліктілік талаптарға сәйкестігін
анықтау. 
3. 
Мазмұны:
«07240900 - 
Мұнай және газ кен орындарын пайдалану
»
мамандығы,
3W07240901 - 
Оператор, 4S07240902
- 
Техник
-
технолог 
біліктіліктеріне арналған 
«
Мұнай
және газ ұңғымаларын пайдалану
» 
пәні бойынша педагогтарды
аттестациялауға арналған тест.
№
 
Тақырып
 
№
 
Тақырыпша
 
1 
Тау жыныстарының, 
мұнай және газ 
коллекторларының 
физикалық
- 
химиялық 
қасиеттері
1 
Мұнай және газдың табиғи коллекторлары. Шөгінді тау 
жыныстарының коллекторлық қасиеттері. Өткізгіштік, 
жыныстық ұсақталған (механикалық) құрамы, 
жыныстың меншікті бет ауданы.
Жарықты (карбонатты) 
жыныстардың коллекторлық қасиеттері.
Коэффициенттері.
2 
Қабат
сұйықтарының 
құрамы және қасиеттері
2 
Мұнай, оның химиялық құрамы. Мұнай сапасының 
сипаттамасы. Мұнайдың түрлері. Мұнайдың тығыздығы. 
Мұнайдың тұтқырлығы.Мұнайдың тығыздығы мен 
тұтқырлығын өлшейтін тәсілдер. Қанықтыру қысымы. 
Газ факторы. Қабаттағы мұнайлы газ.
Сұйық пен газ 
қоспасының қысым мен температурасына байланысты 
өзгеру жағдайы.
3 
Қабат
жағдайындағы 
сұйықтармен газдардың 
күйі
3 
Қабат
қысымы және температурасы. Келтірілген қабат 
қысымы және температурасы. Мұнай және газ 
скважиналарында қабат қысымын анықтау. Қабаттағы 
мұнайдың физикалық қасиеттері. Мұнайдың сығылуы. 
Қабат
мұнайының тұтқырлығы. Қабат мұнайының 
сынамаларын алу және зерттеу. Қабат сулары және 
олардың физикалық қасиеттері.
4 
Мұнай және газ 
өндіруінің
физикалық 
негіздері
4 
Қабат
энергиясы және мұнай газ кеніштеріне әсер ететін 
күштер. Қабаттағы су арынды энергиясы. Қабаттағы су 
арынды жүйенің серпімді энергиясы. Қабаттағы 
сұйықтар салмағының энергия арыны. Мұнайда 
ерітілген, сығылған бос газ энергиясы. Қабаттағы 
мұнайдың қозңалысына кедергі келтіретін күштер. 
Қабаттағы мұнайды ұстап тұратын күштер.
Мұнай және 
газ кеніштерінің режимдері. Қабаттыңмұнай және газ 
бергіштігі
5 
Мұнай және газ 
скважиналарын зерттеу
5 
Қабаттарды
және сважинауларды зерттеудің мақсаты. 
Мұнай және газ сважиналарын орнатылған режим 
кезінде зерттеу. Зерттеу нәтижелерін график түрде 
көрсету. Зерттеу мәліметтерін өңдеу.
Мұнай, газ 

сважинауларын орнатылмаған режим кезінде зерттеу. 
Қысымды қалыпқа келтіру қисығы.
6 
Мұнай, газ және 
газконденсатты кен 
орындарын игеру
6 
Игеру технологиясы, жүйесі және аймағы. Кеніштің 
пайдалану ұзақтылығын
анықтау. Игеру процесін 
бақылау және реттеу. Игеру көрсеткішкері.Газ және 
газконденсат кенорындарын игеруінің ерекшелігі. 
Мұнай кенорындарын игеруінің негізгі жобалауы.
Кен 
орындарын игеру кезіндее жер қойнауын және қоршаған 
ортаны қорғау.
7 
Атқылау тәсілмен 
мұнайды өндіру
7 
Газ аралас сұйықты құбырмен жоғарыға шығарудың 
теориялық негізі. Атқылаудың шарты, себептері және 
түрлері. Тік құбырмен сұйықты жылжыту механизмы.
Атқылау көрсеткіштерінің ұзындығы мен диаметрін 
анықтау. Гидростатикалық арын, энергия арқылы 
сұйықты жоғарыға шығару.
Тік құбырмен сұйықты 
жылжыту механизмі.
Фонтандық көтергіштің 
ұзындығымен диаметрін анықтау. Атқылау 
скважинасының саға жабдығы. Атқылау арматурасы, 
олардың түрлері,топтасуы,құрылысы.
8 
Газлифттік тәсілмен 
мұнайды өндіру
8 
Газлифттік тәсілді қолдану ауданы. Артықшылығы және 
кемшіліктері.Жұмыс істеу принципі. Компрессорлық 
көтергіштерінің құрылысы және жүйесі.
Газлифт 
скважиналарының саға жабдықтары. Компрессорлық 
және компрессорсыз газлифт. Газлифттік 
скважиналарын іске қосу. Газлифт скважинасынакедергі 
келтіретін факторлар және олармен күрес.
9 
Скважиналық штангалық 
сорап қондырғыларымен 
мұнайды өндіру
9 
Скважиналық штанглық сорапты қондырғысының 
(СШСҚ) жұмыс істеу принципі. Тереңдік сораптар, 
олардың
түрлері.
Сораптық штангалар. СШСК
-
ның саға 
жабдығы. Теңгергішті станоктар түрлері,топтасуы.
Теңгергішті станокты теңдестіру. Плунжердің жүру 
жолын және ұзындығын анықтау. Өнімге кедергі 
келтіретін факторлар. Штангалық сораптың толтыру 
және беру коэффициенттері. Штангалық сораптың 
жұмысына зиянды әсер ететін газ және құммен күресу. 
Құбырлық шрангалар
10 
Штангасыз сораптармен 
мұнайды өндіру
10 
Батырмалы ортадан тепкіш электросорап 
қондырғысының
(БОТЭСҚ) сызбасы, қолдану ауданы. 
Қондырғының негізгі бөліктері және олардың қызметі. 
БОТЭСҚ
-
ның техникалық сипаттамасы. БОТЭСҚ
-
ны 
арынмен, өнім беруіне, габаритіне және орындалуына 
байланысты топтастыру.
Модульді батырмалы 
электросораптар. БОТЭСҚ саға жабдықтары. БОТЭСҚ 
құру және пайдалану. БОТЭСҚ жұмысын бақылау. 
БОТЭСҚ
-
мен жабдықталған ұңғымаларды 
автоматтандыру. Жер асты жөңдеу және күрделі жер 
асты жөндеуден кейін БОТЭСҚ
-
ны іске қосу және 

режимін шығару. Тұтқырлы мұнайды өндіретін винттік 
сораптар, жұмыс істеу принципі, техникалық 
сипаттамасы, артықшылығы мен кемшіліктері 
Штангісыз сораптардың басқа турлері
11 
Газ және газконденсат 
өндірудің
ерекшеліктері
11 
Газ скважиналарының құрылысы мен жабдықтары. Газ 
скважиналарының саға жабдықтары және скважина 
жабдықтарының байланысы. Гидраттың түзілуі және 
оның алдын алу. Гидратты жою жолдары.
Газ 
скважиналарының көтергіштерінің есебі. Күкіртті сутегі 
және көмірқышқыл газы бар скважиналарға атқылау 
арматурасын
таңдау.
12 
Скважиналардың 
өнімділігін
арттыру
12 
Скважиналардың түп аймағының өткізгіш қасиеттерін 
ұлғайтатын
әдістердің қажеттілігі. Әдістердің топтасуы, 
қолдану аймағы. Скважиналарды тұз қышқылмен өңдеу 
технологиясы. Тұз қышқылымен өңдеу ушін қолданатын
химиялық реагенттер, олардың сипаттамасы. Тұз 
қышқылды ерідіндісін дайындау. Тұз қышқылымен 
өңдеу кезінде қолданатын құрал
-
жабдықтар.
Қабатты
су 
арынымен жару жару (ҚСАЖ) технологиясы, қолданылу 
аймағы. Жарық пайда болу механизмі. Жару қысымы. 
Жару сұйықтары және олардың физикалық қасиеттері. 
Жарықты толтыру үшін қолданылытын құм.Су арынды 
жару кезінде қолданылатын техника және құрал
-
жабдықтар.
13 
Қабат
қысымын сақтау 
әдістері
13 
Мұнай кеніштеріне әсер ететін әдістерінің жалпы 
түсінігі, олардың қызметі. Қабат қысымын сақтау 
әдістерінің тиімді пайдалану шарттары.
Су айдаудың 
турлері:нұсқаның ішінен және нұсқаның сыртынан су 
айдау, ошақты, орталық, блокты, барьерлі, өстік және т.б 
су айдау түрлері)
14 
Қабаттың
мұнай беруін 
көтеретін әдістері
14 
Жаңа технология әдістері
-
қабатқа БӘЗ
-
бен өңделген су 
айдау, қабатқа тұтқырлы серпінді қоспа (ТСҚ) айдау, 
жөндеу
-
оқшаулау (ЖОЖ) жұмыстарын жүргізу, қабат 
түп аймағына қышқылды БӘК
-
пен әсер ету, сулы
-
көмірсутекті эмульсия және кешенді әсер ету 
эмульсиясымен қабат
түп аймағын өңдеу. Әдістерді 
қолдану кезіндегі технологиясы және пайдаланылатын 
құрал
-
жабдықтар.
15 
Скважиналарда ағымды 
жер асты жөндеу 
технологиясы
15 
Жер асты жөндеудің қызметі және топтастыру. 
Жөндеудің қажеттілігі. Скважиналарда ағымджы 
жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру. Ағымды жер асты 
жөндеу кезінде қолданатын құралдармен жабдықтар.
Түсіру
-
көтеру операциялары (ТКО). Құбырларды түсіру
-
көтеру. Сораптық штангаларды түсіріп
-
көтеру.
Түсіру
-
көтеру операцияларын механикаландыру.
16 
Скважиналарды күрделі 
16 
Жөндеу жұмыстарының турлері және оларды 

жер асты жөндеу 
технологиясы
ұйымдастыру
. 
Күрделі жөндеу кезіндегі құрал
-
жабдықтар және көтергіш агрегаттар.
Скважинаның 
түпаймағының жағдайын, апаттық заттың орналасқан 
жерін тексеру. Тізбек
ішіндегі ағынның келіп тұрған 
жерін анықтау. Скважина ішінде аулау жұмыстарын 
жүргізу және тиістіқұралдарды таңдау. Аулау 
жұмыстарын жүргізу кезіндегі техника қауіпсіздігі.
17 
Теңіз кен орындарында 
мұнайды және газды 
өндірудің ерекшеліктері
17 
Континентальдық шельфтегі мұнай және газ 
скважиналарын пайдаланудың техникалық жағдайы.
Теңіздегі гидротехникалық құрылыстар. Теңіз 
кәсіпшілігіндегі мұнайды жинақтау және тасымалдау. 
Теңіздегі скважиналарды жер асты жөндеу.
Жөндеу 
және пайдалану кезіндегі техника қауіпсіздігі және су 
қорын қорғау.
18 
Мұнай және газ 
өндірудегі
нормативті
- 
техникалық құжаттар
18 
Мұнай және газ өндіру кәсіпшілігінің бөлімдері және 
жұмысты ұйымдастыру. Геологиялық және техникалық 
құжаттар (күнделікті рапорт, вахталық журнал,зерттеу 
карточкасы, жөндеу жұмыстарына тапсырма, карталар, 
оптимизациялау мәліметтерін тіркеу журналы т.б).
Мәнмәтіндік тапсырмалар (мәтін, кесте, графика, статистикалық ақпараттар, суреттер және 
т.б).