Мұнай,құрамы өңдеу әдістері

Мұнай – органикалық заттардың күрделі қоспасы.

Кез келген мұнайдың құрамында үш түрлі : қаныққан , циклопарафин, аромат көмірсутектер кіреді. Олардан басқа органикалық қышқыл, күкіртсутек, күкірт, органикалық қосылыстар бар . Шығарылатын мұнайды шикі мұнай ,судан тазартылған тауарлық мұнай дейді .

Мұнай б.э.б алты мың жыл бұрын пайда болған.Ең алғаш Еврата жағалауында, Керчта,Қытай мемлекетінде Сычуань елінде болған.Мұнай туралы қолжазбалар ежелгі тарихшы ,географтар :Герадот, Плутарха еңбектерінде кездеседі.Тек ХХ ғ бастап шикізат ретінде отынға , органикалық қосылыстарға пайдаланыла бастады.

Мұнай б.э.б алты мың жыл бұрын пайда болған.Ең алғаш Еврата жағалауында, Керчта,Қытай мемлекетінде Сычуань елінде болған.Мұнай туралы қолжазбалар ежелгі тарихшы ,географтар :Герадот, Плутарха еңбектерінде кездеседі.Тек ХХ ғ бастап шикізат ретінде отынға , органикалық қосылыстарға пайдаланыла бастады.

Мұнайдың пайда болуы

Мұнайды ертеректе "тас майы" деп атаған. Оның болашағы зор екенін болжаған орыс ғалымы-

М.В.Ломаносов. Мұнай көбінесе теңіз түбінде, соның ішінде жағажайлық шөгінділерде көп кездеседі.Сірә, теңіз өсімдіктері мен жануарлары қалдықтары су түбіне жинақтала беруінен болар деген болжам бар .

Мұнайдың химиялық құрамы:

Мұнайдың қоры

Мұнайдың дүние жүзі бойынша қоры 2000 ж орташа 140 млрд. т. Оның көп бөлігі - 64% - Орталық және шығыс елдеріне, Америка еліне 15%.

Мұнайды өнеркәсіпте өңдеу

Мұнайды өнеркәсіпте өңдеу

1859 ж басталады. Э. Дрейком технологиясымен скважиналар қазыла бастады.Әлі күнге шейін пайдалануда.Бірақ мұнайды түгелімен өндіріп алу мүмкін емес тек (65% – ең жоғар мөлшері).

Мұнай өндірудің негізгі үш әдісі бар:

• Фонтан сияқты атқылату
• Газолифтті – скважинаға жоғары қысыммен ауа жібереді .ол сұйықтықты жоғары айдайды.
• Насосты – Скважинадан насоспен тартып шығару

Охот теңізіндегі мұнай кеніші

Мұнайды айдау

Жеңіл көмірсутектер алу немесе крекинг процесі және көмірсутектерді ароматтан-дыру немесе риформинг. Мұнайды айдауға арналған қондырғы 2 бөліктен тұрады: Мұнайды қыздыруға арналған түтікті пеш және ректификациялық мұнара. Түтікті пеште мұнайды сыртынан мазут не газ жағып, 350 С қа қыздырады.

Фракциялық айдау-мұнайды қыздырып айдау арқылы молекулалық массалары әртүрлі көмірсутектерге жіктейді. Екінші әдіс көмірсутектерді бөлшектеу арқылы ж

Термиялық крекинг

Крекинг –мұнай өнімдерін белгілі бір қысымда үлкен молекулалы көмірсутектерді қайта өңдеу арқылы бензинді құрайтын кіші молекулаларға айналдыруды айтады. Ағылшын тілінен аударғанда ажырату, үзілу.Крекинг процесін алғаш орыс ғалымы В.Г.Шухов ұсынды.

Крекинг поцесіне арналған қондырғы макеті.

Катализдік крекинг

.

Катализдік крекинг – бұл процесс 450- 500С –та және катализатор (алюминсиликаттар) қатысында жүреді. Бұл әдіспен көбінесе авиация бензині өндіріледі.Катализдік крекингте ароматты көмірсутектерді конденсациялағанда кокстеу процесі жүріп, кокс катализатор бетіне қапталады.Катализдік крекинг бензиннің құрамында көп мөлшерде ароматты және изопренді көмірсутектер болған соң, октан саны 78-80‰ жеткізуге болады

Мұнайды өңдеудің басқа әдісі

Басқа процестер өнеркәсіпте және бензиннің октан санын арттыру үшін қолданылады:

Оларға:

• полимерлендіру,
• алкилдендіру,
• изомерлену.

Табиғи және мұнайға серік газдар.

Табиғи газ Мұнайға серік газ
Метан 95,6 % 63,4%
Этан 1% 10,5%
Пропан 0,33% 11,1%
Бутан 0,07% ( н-бутан) 2,8%
(н-бутан) и 1,2% (и-бутан)
Пентан және жоғары 0,03% 2%
Азот және сирек газдар 3% 9%
Көмір қышқыл газы 0,4% -Қолданылуы 90% отын ретінде заттарды синтездеуде

жүктеу/скачать 2,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: