Модуль. Жеке тұЛҒА 1- сабақ Лексикалық тақырып: Жеке тұлғаның қоғамдағы орны
жүктеу/скачать 499,93 Kb.
|
Қазақ тілі В1 деңгейі
- Бұл бет үшін навигация:
- ОҚЫЛЫМ 2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыздар
| ТЫҢДАЛЫМ
1-тапсырма. Төменде берілген сөздермен (сөз тіркестерімен) сөйлем құрастырыңыз лексикалық құрам – лексический состав лексикалық өлшем – лексическая мера бейтарап лексика – нейтральная лексика қарапайым лексика – простая лексика ауызекі диалогі – устный диалог сөйлеу мәнері – стиль речи әдеби лексика – литературная лексика әдеби тіл – литературный язык ОҚЫЛЫМ 2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыздар Сөйлеу диалогінің лексикалық құрамы айтарлықтай әр түрлі сипаттаулармен анықталады. Сөйлеу диалогінде бейтарап лексика кеңінен қолданылады. Бейтарап лексикадан басқа сөйлеу диалогінде лексикалық өлшем қолданылады. Лексикалық сөйлеу топтарының ішінде: одағай, үстеу сияқты шағын сөз топтары жиі кездеседі. Сөйлеу диалогінде стилистикалық мағынадағы лексиканы әр жақтағы, әр түрлі мамандықтағы, білімдері де әркелкі адамдар қолдана береді. Қарапайым лексика ауызекі диалогінде мәнерлі, сатиралық қолданыста әр кез бола бермейді. Мысалы, кейбір төменгі білімді адамдар оны ондай мәнерлі түрде қолданбайды. Оны стилистикалық шаманы білмейтін адамдар да есепсіз қолдана береді. Демек, сөйлеу диалогінде, қарапайым лексикасының, жаргон сөздердің болуы оның еркін және айқын болуының басты көрсеткіші. Қарапайым лексика мен жаргон сөздер қолданысы жастардың сөйлеу мәдениеттілігін төмендетеді. Зерттеушілер сөйлеу диалогінің өзгеше сипаттамасын сөйлеу мәнерінде әдеби сөздерді пайдаланумен байланыстырады. Орта есеппен әдеби лексика сөйлеу диалогінің 2% құрайды. Сөйлеу диалогінде әдеби лексиканың пайда болуының өзіндік себептері бар. Бәрінен бұрын әдеби сөздер мен ұғымдардың сөйлеу диалогіндегі қолданысы әр адамның өзіндік сөйлеу мәнеріне байланысты. Сөйлеу диалогінде әдеби лексиканың кең етек алуы арнайы тақырыптық әңгімелердің әсерінен де болады. Әдеби лексикамен бірге филолог ғалымдардың сөздерінде жай сөйлеу лексикасы да кездеседі. Ең бастысы оның бәрі әңгімеге араласушы ұжымға байланысты. Арнайы тақырып және арнайы терминдер, әңгімелесушілердің бір-бірін жақсы түсінуіне көмектеседі және диалогті әрлендіре түседі. Сөйлеу диалогінің біршама белгілісі – бейтарап лексика. Әдеби лексика сөйлеу диалогінде барынша аз қолданылады, ол көбінесе арнайы тақырыптармен, әңгіменің жағдайына, серіктестің бағытына байланысты қолданылады. Әдеби тілдің элементтері берілген лексикалық топтарға стилистикалық өзгерістер енгізуге болады. Сонымен, ауызекі сөйлеу диалогінің лексикалық сипаттамасы бір түрлі емес. Ауызекі диалог – қысқа. Сөйлемдері көбінесе күрделі емес, сондықтан тіл біліміндегі тіл бірліктерін үнемдеу заңдылығы үлкен көрініс табады. Ауызекі диалогте сөзді қысқарту, сөзді қалдырып кету т.б. жиі кездеседі. Ауызекі диалогтің лексикалық қорының негізгі мүшелері – бейтарап стильдік сөздер, тұрмыстық қарым-қатынас сөздер, экспрессиялық, эмоционалдық сөздер, стилистикалық реңкі көбінесе кітаби емес сөздер, жаргонизмдер, диалектизмдер. Осылардың қатарында кітаби лексика да (2%) қолданылады. Бұл қолданыстардың мақсаты: диалогке қатынасқан индивид (индивидтер) өзінің (өздерінің) жоғарғы мәдениетті екендігін, оқымысты екендігін көрсету үшін пайдаланады. АЙТЫЛЫМ жүктеу/скачать 499,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|