3-тапсырма. Мәтінге ат қойыңыз.
4-тапсырма. Мәтінді сұқбатқа айналдырыңыз.
ЖАЗЫЛЫМ
5-тапсырма. Жаргон, диалект, кәсіби сөз, сленг, варваризмдер және термин сөздерге мысалдар жазыңыз.
№3 СӨЖ тапсырмасы:
1. «Тіл экологиясы» терминіне анықтама жазыңыз.
4-сабақ
Қазақ тіліндегі терминдердің салалық бөліністері. Грамматикалық ерекшеліктері мен бірізділігі
ТЫҢДАЛЫМ
1-тапсырма. Төменде берілген сөздермен (сөз тіркестерімен) сөйлем құрастырыңыз.
кәсіби тіл – профессиональный язык
ақпарат – информация
интеллектуалдық даму деңгейі – уровень интеллектуального развития
бизнес тілі – язык бизнеса
лексикалық бірлік – лексическая единица
тұрақты тіркестер – устойчивые выражения
шартты белгі – условные знаки
салааралық терминдер – межотраслевые термины
ОҚЫЛЫМ
2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыздар
КӘСІБИ ТІЛДІҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
Кәсіби тілдің негізгі ұғымдары маңызды элемент болып табылады, онсыз ғылым адам қызметінің ерекше түрі ретінде жұмыс істей алмайды. Ғылым тілінің көмегімен ақпарат туындайды, сақталады, пайдаланылады және беріледі. Оқу пәнінің тілін білмей оны меңгеру мүмкін емес. Оқу пәнінің тілі ұғымдардан, терминдерден, символдардан, шартты белгілерден, математикалық аппараттардан тұрады. Терминологияны меңгеру, түсіну – арнайы кәсіби білім алудың міндетті шарты.
Кәсіби қарым-қатынас тілі (кәсіби тіл) – бұл әдеби тілдің функционалдық түрі, оларға белгілі бір өндіріс саласының, кәсіптің, сабақ түрінің өкілдері қосымша ретінде қорытады, ал лексикалық жүйе кәсіби тіл фонетикалық және грамматикалық деңгейлердің өзіндік ерекшелігі жоқ, белгілі бір тілдің лексикалық массиві болып қалады.
Сонымен, кәсіби тіл – бұл осы салада жұмыс істейтін адамдар арасындағы өзара түсіністікті қамтамасыз ету мақсатында коммуникацияның кәсіби шектеулі саласында пайдаланатын барлық тілдік құралдардың жиынтығы. Оның ерекшеліктері кәсіби қарым-қатынастың мақсатын, жағдайын, коммуниканттың және реципиенттің жеке қасиеттерін (тілдік құзыреттілік, жасы, білімі, интеллектуалдық даму деңгейі) алдын ала анықтайды.
Жағдайға байланысты және мақсаттарына сай орынды және дұрыс пікірін білдіруге қажетті тілдік құралдар: лексикалық, грамматикалық, фразеологиялық бірліктер. Кәсіби мәтіндердің барлық лексикалық бірліктері төрт түрге бөлінеді: 1) меншікті дефинициясы бар белгілі бір саланың мерзімдері; 2) салааралық жалпы ғылыми терминологиялық бірліктер (философия, саясаттану, математика, филология және т. б. мерзімдері); 3) кәсіпқойлық; 4) дәлдікті және бір мағынаны білдірмейтін кәсіби жаргонизмдер.
Сонымен, кәсіби тіл – бұл ең алдымен ғылымның, техниканың, өнердің және кәсіпқойлықтың белгілі бір саласына тән терминология. Ол белсенді жұмыс істейтін еңбек қызметі саласына сәйкес түбі бөлінеді. Термин – ғылымдағы, өндірістегі, техникадағы, нақты білім саласындағы қарым-қатынастың арнайы саласы ұғымын білдіретін сөз немесе сөз тіркесі. Жалпы қолданылатын лексиконмен белгілі бір саладағы қарым-қатынас саласына қызмет көрсетеді. Кәсіпқойлық – белгілі бір кәсіби ортада қолданылатын сөз немесе өрнек. Кәсіпқойлық белгілі бір кәсіби топтың тіліне тән.
АЙТЫЛЫМ
Достарыңызбен бөлісу: |
