Монография «Елтаным баспасы»


Біріншіден, фразеологиялық мағына концептіден кең, оның



Pdf көрінісі
бет88/248
Дата08.02.2022
өлшемі14,19 Mb.
#117158
түріМонография
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   248
Байланысты:
Verstka фразеологизмдер

Біріншіден, фразеологиялық мағына концептіден кең, оның 
перифериялық аймақты жасайтын лингвокреативтік қырлары 
бар. Екіншіден, концептінің анықтамасы бойынша, семиотикалық 
бағдар мен негізігі тілдік бірлік – сөздің тұрпат межесіне қарай ойы-
сады. 
Фразеологизмде жатқан концепт 
лингвокреативті
деп бекер айтыл-
майды. Бұлай айтудың когнитивтік фразеологияда маңызды мақсаты 


82
бар. Ол: «фразеологиялық концептінің» өзіндік ерекшеліктерін көрсету. 
Бірінші ерекшелік. Əдеттегі концептілер тілден де тыс (музыка, живо-
пись, сəулет, скульптура) жағдайда өмір сүреді. Əрине, тілдік қатысымда 
концепт айтылымға ие болады. Сөз тура мағынасында концептіге əрі тез, 
əрі оңай жол ашады. 
Мысалы, 
бесік
сөзі – «Бесік» концептісі –
 
зат. 
қазақ халқының мəдени 
мұраларының бірі, ұлт өнерінің төл туындысы, баланың кеудесі мен 
аяғын қаттырық байлап жатқызатын, дəретін жайдырмау үшін ар-
найы орнатылған түбегі мен ш.мегі бар нəресте бөлеуге арналған ағаш 
төсек
[ҚƏТС. 3т. 2006:295]. 
Əке
сөзі «Əке» концептісінің негізін қалайды:
 балалы болған ер адам.
[ҚƏТС. 2т. 2006:403]. Егер сөз концепті көпмағыналы болса, əңгіме дəл 
қандай концепт екендігін табу қиынға түседі. 
Мысалы 
бас 
сөзінің қазақ əдеби тілінің сөздігінде 23 мағынасы 
талданған.
Мысалы, 
Бас 
зат. 
1. 
а н а т. Адам не жануарлар денесінің жоғары не 
алдыңғы қозғалмалы бөлігі. ... 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   248




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет