Монография түркістан, 2010 жыл Пікір жазғандар: Ә. Жолдасбеков- педагогика ғылымдарының докторы,профессор

Тестілеу әдісінің жаңалықтылығы шамалы, алайда соңғы кездерге дейін кеңестік педагогикада кем колданымда болған зерттеу жолы. Өткен ғасырдын 80-90 жылдары зерттеушілер адамдарға тән жеке айырмашылықтарды ғылыми тануға бет бұрды. Бұл сынама эксперимент атанған, тест жәрдемімен зерттеу жұмыстарына жол ашты. (А.Дальтон, А.Кеттель және басқалар). Тест қолдану негізін Б.Андри, А.Бине қалаған психометриялық әдістің дамуына ықпал жасады. Мектеп жетістіктерін, балалардың ақыл-ес дамуы мен басқа да сапаларының қалыптасуын тест арқылы зерттеу ауқымды оқу-үйретім, тәрбие жұмыстарының ажырамас бірлігіне айналды. Өз талдау құралын ұсынған психология енді педагогикамен тығыз байланысқа түсті (кейде педагогикалық тестілеуді психологиялық тестілеуден ажырату мүмкін емес).

Тестілеудің таза педагогикалық түрі ретінде қолданылып жүрген үлгерім тестерін атауға болады. Олар: а) қарапайым ептілік – оқу, жазу, төрт амал есептері тестері; б) сауат деңгейін нақтамалау – білім игеру дәрежесін анықтау, барша пәндер бойынша ептіліктер сипатын байқау тестері. Әдетте, зерттеу әдістері қатарында тестілеу ағымдағы үлгерімді, сауаттылық деңгейін, пән материалын меңгеру сапасын тексеру жұмыстарымен бірге алып барылады. Ал корытынды тест өз ішіне ауқымдылау сұрақтар тобын қамтып, пән бағдарламасының ірі бөлімдерін өтіп болғаннан соң ұсынылады. Мұндайда екі тест түрі қолданым табады: шапшаңдық және қуаттылық. Шапшаңдық тестері бойынша шәкіртің, әдетте,барша сұрақтарға жауап беру үшін уақыт жетіспейді, ал қуаттылық тестері бойынша нәтижеге жету әркімнің де қолынан келеді.

Алайда тестердің көпшілігі осы шектеулі тестердің аралығында келеді. Бұл тестерден өзгеше тест текті тапсырмалар ағымдағы бақылауға арналып, шамалы сандағы (көп болса, 10-15) сұрақтардан құралады.

Күнделікті сабақ жұмыстары барысында тест тапсырмаларының әрқилы түрлері қолданымға түсіп жатады. Мысалы - үлгі ретінде теориялық педагогикадан берілген келесі тестерге дұрыс жауап беріп көріңіз.

1. Жауап таңдауға арналған тест тапсырмалары.

Үлгі: Педагогикалық тестілеуді психологиялық тестілеуден ажыратуға бола ма? Жауаптары: 1) ия, 2) жоқ, 3) білмеймін.

2. Жауап таңдауы күрделенген тест тапсырмалары.

Үлгі: Үлгерім нактамасы үшін қандай тестер қолданылады? 1) зерделік, 2) нақтамалық, 3) сауаттылық, 4) топтамалық, 5) талдамалық.

Тест тапсырмаларын ұйымдастырудың басқа да көптеген түрлері баршылық, мысалы, а) сәйкестік анықтау, б) бірізділік құру в) қандай да бір нысанды тапсырыс белгілері бойынша іріктеу.

Анкеталау - «анкета» аталынған арнайы түзілген сауалнама жәрдемі мен жаппай дерек жинақтау әдісі. Анкета пайдаланудағы ниет адамдардын қойылған сұрактарға ашық жауап беретініне сенімінің болуы. Алайда, зерттеулер көрсеткендей, бұл әдіс тиімділігі күтілген сенімді анықтауы жартылай, осыдан анкеталау әдісінің қолданым өрісі тарылып, одан түскен нәтижелер шынайлылығына деген сенім ойдағыдай болмауда.

Анкеталаудың педагогтар үшін тартымдылығы: шәкірттермен (мұғалімдермен, ата-аналармен) жүргізлетін жаппай сауалнаманын жылдам әрі жеңіл өткізілетіндігінде, әрі одан алынған деректердің автоматты өңдеуге қолайлылығында.