ВАЛЬС (фр. Valse от нем. walzer кружиться в танце) – 1. парный танец, основанный на плавном кружении. Характерны лиризм, изящество пластичность. 2. жанр инструментальной музыки; 3. Раздел крупных циклических произведений (симфоний, опер, балетов); 4. песенный жанр («Казахский вальс» Л. Хамиди).
ВАЛЬС (фр-да нем-ден: билеп айналу) - 1.бір қалыпты айналып билеуге негізделген жұп биі, сыршылдық, әсем ырғақтылық тән. 2. аспапты музыка жанры; 3. ірі түзілісті шығармалардың (симфониялардың, опералардың, балеттердің) тарауы; 4. ән жанры (Л. Хамидидің «Қазақ вальсі»).
WALTZ (French Valse from German walzer - whirl in the dance) – 1. A pair dance based on a smooth whirling. Characterized by lyricism, grace, plasticity; 2. A genre of instrumental music; 3. A section of major cyclical works (symphonies, operas, ballets) 4. Musical genre (“The Kazakh waltz” by L. Khamidi).
ВАРИАЦИИ (лат. variatio) - произведение, представляющее собой изложение завершенной по форме темы и последующий ряд ее повторений, каждый раз в полном объеме, но измененном с помощью метроритма, фактуры, темпа и других средств музыкальной выразительности виде.
ВАРИАЦИИ (лат. Variatio – құбылту) – Әр жолы толық көлемде, бірақ метроритм фактура, қарқын сияқты музыкалық мәнерлілік құралдары көмегімен өзгертілген түрде тақырып нысаны жағынан аяқталған және келесіде бірқатар қайталанулармен орындалатын шығарма.
VARIATIONS (Latin – variatio) - A product that represents by itself a report of a complete by a form topic and the subsequent number of its repetitions, each time in full capacity, but modified by using metroritma, texture, tempo and other musical expressions of the form.
ВВОДНЫЙ ТОН - одна их соседних с тоникой ступеней лада, нисходящий водный тон II ступень лада; восходящий водный тон VII ступень лада; неустойчивые ступени, требующие разрешения в тонику.
КІРІСПЕ ТОН - ладтың тоникамен көршілес бір сатысы, төмен түсетін кіріспе тон ладтың ІІ басқышы; жоғары көтерілетін кіріспе тон ладтың VII басқышы; тұрақсыз басқыштар тоникаға айысуды сұрайды.
INTRODUCTORY TONE - One of the neighboring fret tonic levels, falling water tone II of the fret; rising water tone VII of the fret; unsustainable levels that require resolution in the tonic
ВДОХНОВЕНИЕ – божественное озарение, культурно-творческий процесс, состояние прилива творческих сил при осуществлении какого-либо рода деятельности. Такое состояние возникает в ситуациях, когда художник, деятель культуры встраивается в творческую программу, идущую из высших иерархий культурного Универсума.
ШАБЫТ – құдайдың нұрға бөлеуі, мәдени-шығармашылық үдеріс, қандайда бір іс-әрекетті жүзеге асыруда шығармашылық күш-жігердің молаюы. Мұндай көңіл-күй суретші, мәдениет өкілі мәдениет Универсумының жоғары сатысынан келетін шығармашылық бағдарламаға ыңғайланғанда пайда болады.
INSPIRATION - Divine enlightenement, cultural and creative process, the state of a flow of creative powers when implementing any kind of activity. This condition occurs in situations when an artist, a cultural figure is embedded in the creative program that runs from the top hierarchy of the cultural universe.
ВЕРБАЛЬНЫЙ (от лат. устный, словесный). Вербальные тексты - священные рассказы племени о своем присхождении, окружающем, животном и растительном мире – составляли важную часть мифотворчества. Вербальные формы (бата, айтыс, жыр, ән, күй занимают ведущее положение в традиционной культуре казахов (см.бата, айтыс, жыр, күй, традиционная культура казахов).
ВЕРБАЛДЫ (лат. ауызша, сөз жүзінде). Вербалды мәтіндер – тайпаның өз шығу тегі, қоршаған ортасы, жануарлар мен өсімдіктер әлемі туралы қасиетті әңгімесі – мифтік шығармашылықтың маңызды бөлігін құраған. Қазақтың дәстүрлі мәдениетінде вербалды түрлері (бата, айтыс, жыр, ән, күй) жетекші орын алады (бата, айтыс, жыр, ән, күй, қазақтың дәстүрлі мәдениеті қар.).
VERBAL (from Latin - oral and wordy). Verbal texts - sacred stories about the origin of tribes, surroundings, flora and fauna - formed an important part of the myth-making. Verbal form (bata, aitys, zhyr, an, kui) occupy a leading position in the traditional culture of the Kazakhs (see bata, aitys, zhyr, kui, traditional culture of the Kazakhs).
ВЕРХНИЙ ТЕТРАХОРД - четыре ступени какого-либо лада от V до VIII включительно.
ЖОҒАРҒЫ ТЕТРАХОРД - Алынған бір ладтың төрт басқышы V-тен бастап VIII-ні қоса алғанда.
UPPER TETRACHORD – The four stages of a fret from V to VIII, inclusive.
ВЕРШИНА ИНТЕРВАЛА - верхний звук интервала.
ИНТЕРВАЛДЫҢ БИІКТІГІ - интервалдың жоғарғы дыбысы.
TOP INTERVAL - The sound of the upper interval.
ВИБРАТО (ит. от лат. vibratio - колеблю) - периодические изменения высоты звука (частотное В.) или громкости (амплитудное В.), применяемые в пении, игре на струнных, смычковых, духовых инструментах, в электроорганах. В отличие от звука без В. (белого, прямого, холодного), звук с В. приобретает новые тембровые качества, становится теплым, эмоционально напряженным, динамичным. Эти качества звука могут варьироваться путем незначительных изменений, например, таких параметров В., как частота и размах.
ДІРІЛ, ТЕРБЕЛІС (ит-ға лат.) - ән айтуда, шекті, ыспалы, үрмелі аспаптарда, электроргандарда ойнауда дыбыс (жиілік тербелісі) немесе дауыс (алшақты тербеліс) жоғарлығының дүркіндік өзгерістері. Тербеліссіз дыбысқа (таза, тура, қатты) қарағанда, тербелісті дыбыс жаңа тембрлі сапаға ие болады, жағымды, эмоциясы күшті, қозғалмалы болады. Дыбыстың мұндай сапалары аздаған өзгерістермен, мысалы, жиілік және серпінділік сияқты діріл параметрлерімен, ауысып отырады.
VIBRATO (Italian from Latin vibratio - sway) - Periodic changes in pitch (frequency V.) or volume (amplitude V.), used in singing, playing the string, bowed, wind instruments, in elektroorgans. In contrast to the sound without V. (white, straight, cold), the sound with V. acquires new timbral qualities, it becomes a warm, emotionally intense, dynamic. These qualities can vary by making minor changes of such parameters of V. as frequency and scope.
ВИВАЧЕ ( ит. vivace), vivo – (виво) - быстро, живо; скорее чем allegro, но менее скоро чем presto.
ВИВАЧЕ ( ит. vivace), vivo – (виво) – жылдам, жанды; allegroға қарағанда жылдам, prestoдан жайлау.
VIVACE (Italian - vivace, vivo) - Quickly, lively; faster than allegro, but less quickly than presto.
ВИЗУАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА (от лат. зрительный, видимый) - письменная культура, основанная на оптическом т.е. зрительном средстве передачи информации. В В.К. утверждается примат письменности, абсолютная ценность зрительного восприятия мира, что особенно явственно обнаруживается в искусстве, превращающемся в зримое действо. Определена учеными под названием зрелищная культура.
ВИЗУАЛДЫ МӘДЕНИЕТ (лат. көретін, көрінетін) – ақпарды қарау, яғни көру әдісіне негізделген жазба мәдениет. В.М-те өнер де ерекше нақты байқалатын, көру әрекетіне айналатын жазу басымдылығы, әлемді көрумен қабылдаудың шексіз құндылығы бекітіледі. Ғалымдардың анықтауымен көріністік мәдениет атауы берілді.
VISUAL CULTURE (from Latin - auditorium, visible) - Written culture is based on an optical i.e. auditory means of information transmission. In V.C. is claimed primacy of writing, the absolute value of the visual perception of the world, which is especially clearly revealed in the art of turning into visible action. Defined by scientists as spectacular culture.
ВИРТУОЗ (ит. от лат. virtus - доблесть, талант) – 1. исполнитель (чаще музыкант), мастерски владеющий техникой искусства; 2 человек, достигший в работе высшей степени мастерства.
ВИРТУОЗ, ХАС ШЕБЕР (ит-ға лат-дан: айбын,талант) - 1.Өнер техникасын шебер меңгерген орындаушы (музыкант); 2. Өз ісінде шеберліктің жоғары дәрежесін меңгерген адам.
VIRTUOSO (Italian from Latin virtus - valor, talent) - 1. A performer (usually a musician), masterfully wielding a technique of any art; 2. A man, who has attained the highest degree of his skill.
ВОЗВЫШЕННОЕ – категория эстетики. В античности В.- особый стиль ораторской речи. Важнейшие духовные источники В. - глубокое внутреннее значение, необычайные мысли и чувства. Отражение В. в искусстве требует от художника особой приподнятости средств художественной выразительности, эмоционального подъема. В. как философско-эстетическая категория пронизывает устную культуру казахов, которая несет на себе свет незаурядной личности акына и кюйши, жырау и әнши (см. ақын, күйши, жырау, әнши).
АСҚАҚТЫҚ – эстетика санаты. Көне заманда А. шешен сөйлеудің ерекше стилі болған. А-ның маңызды рухани көздері – ішкі терең мән, әдеттен тыс ойлар мен сезімдер. Өнерде суретшіден А. көрінісінің көркем сымбаттылық тәсілі ерекше жоғары болуы, жалынды өрлеуі талап етіледі. А. философиялық-эстетикалық санат ретінде өз бойында ақын мен күйшінің, жырау мен әншінің (ақын, күйші, жырау, әншіні қараңыз) қайталанбас тұлғасын ұстанатын қазақтың ауызша мәдениетін қарастырады.
SUBLIME - The category of aesthetics. In antiquity R. - a particular style of oratory. The most important sources of spiritual R. are deep inner meaning, unusual thoughts and feelings. Reflection of R. in art requires special eletion of means of artistic expression, emotional recovery. R. as a philosophical-aesthetic category permeates oral culture of the Kazakhs, who bears the light of outstanding personality of akyn and kuishi, zhyrau and anshi (see akyn, kuishi, zhyrau, anshi).
ВОЗРОЖДЕНИЕ ( фр. ренессанс) - переходный период от средневековый культуры к культуре нового времени. Отличительные черты культуры В. - светский характер, обращение к культурному наследию античности. Большую роль в этом процессе сыграл арабо-исламский халифат, где были сосредоточены научные труды античного мира и откуда началось их триумфальное шествие по всему свету.
ЖАҢҒЫРУ - (фр. ренессанс) орта ғасырлық мәдениеттен жаңа заман мәдениетіне өту кезеңі. Жаңғыру мәдениетінің айырықша белгілері – ақсүйектік сипат, көне заманның мәдени мұраларына көңіл бөлу. Бұл үдерісте ежелгі әлемнің ғылыми еңбектерін жинақтаған және осыдан дүниежүзі бойынша салтанатты шеруді бастаған араб-ислам халифаты маңызды қызмет атқарды.
REVIVAL (French - renaissance) - The transition from medieval culture to the culture of modern times. The distinctive features of culture of R. - secular, appeal to the cultural heritage of antiquity. A large role in this process was played by the Arab-Islamic caliphate, which have focused scholarly works of the ancient world, and from where it began their triumphal march around the world.
ВОКАЛИСТ (от лат. vox - звучный, певучий) – исполнитель музыки, предназначенной для пения. Включает европейскую классику, вокальные произведения современных казахстанских композиторов.
ВОКАЛШЫ (лат. дыбысты, үнді) - әнге арналған әуенді орындаушы. Еуропа классикасын, қазіргі қазақстандық композиторлардың вокалды шығармаларын қамтиды.
VOCALIST (from Latin vox – sound, resonant, singing) – A performer of the music intended for singing. Includes European classical music, vocal works by contemporary composers of Kazakhstan.
ВОКАЛИЗ – (лат. vocalis- гласный) пьеса для пения без слов, которая обычно является упражнением для развития вокальной техники.
ВОКАЛИЗ - (лат. vocalis- дауысты) сөзсіз айтуға арналған ән, вокалдық техниканы дамытуға арналған жаттығулар.
VOCALISE - (Latin – vocalis -vowel) – A piece to be sung without words, which is usually an exercise for the development of vocal technique.
ВОКАЛЬНАЯ МУЗЫКА – (vocale- обоз. голос). Музыка для пения с инструментальным сопровождением или без него, для солиста, хора.
ВОКАЛДЫҚ МУЗЫКА (vocale-дауыс деген сөз). Музыка аспабының сүйемелдеуімен немесе сүйемелдеуінсіз жеке әншіге, хорға арналып жазылған әуен.
VOCAL MUSIC – (vocale means Voice) - Music for singing with instrumental accompaniment, or without, for soloist, choir.
ВОЛЬТА - знак, обозначающий отрывок, который нужно играть или петь после первого или повторного исполнения повторяющегося раздела музыкального произведения.
ВОЛЬТА - (ит. Volta-бір) егер қайталап орындау барысында музыкалық шығарманың немесе бөлімінің соңғы тактілері өзгеретін болса, онда вольта белгілері қойылады.
VOLTS - A sign that indicates the passage that is needed to be played or sung after the first or repeated performance of a recurring segment of music work.
ВООБРАЖЕНИЕ – мысленно осуществляемая идеально преобразовательная деятельность. Присутствует в научном процессе и в художественном творчестве. Различают два вида В. 1. репродуктивное В. – воспроизводит представления об уже известных предметах; 2. творческое, т.е. продуктивное, производящее -важнейшая составляющая всех созидательных процессов культуры (см. культура).
ЕЛЕСТЕТУ - (ойша көз алдына елестету). Оймен жүзеге асырылатын тамаша түрлендіргіш іс-әрекет. Ғылыми үдерісте және суретшілік шығармашылықта кездеседі. Екі түрі бар: 1. Көшірмелік – әуелден белгілі нәрселер туралы көріністерді қайта жасау. 2. Шығармалышылық яғни өнімді елестету-мәдениеттің барлық жасалушы үдерістерін құраушы, өндіруші (мәдениетті қараңыз).
IMAGINATION - Carried out mentally ideally transforming activity. Presented in the scientific process and in art. There are two types of I.: 1. Reproductive I. – produce representation of already known objects; 2. Creative i.e. productive, producing - an essential element of all creative processes of culture (see culture).
ВОСПРИЯТИЕ – сложный процесс приема и преобразования информации, первый этап мыслительного акта. Связан с осмыслением и осознанием того, что человек видит, слышит, чувствует. Процесс восприятия художественного произведения есть эмоциональное вчувствование в его содержание.
ҚАБЫЛДАУ – ақпарат алу және оны өзгертудің күрделі үдерісі, ойлаудың алғашқы кезеңі. Адамның көргенді, естігенді, сезінгенді түйсінуімен, сезінуімен байланысты. Көркемдік шығарманы қабылдау үдерісі – оның мазмұнын жан толғанысымен сезіну деген сөз.
PERCEPTION - The complex process of reception and transformation of information, the first stage of an intellectual act. Associated with the comprehension and the knowledge that a person sees, hears, feels. The process of perception of art is the emotional empathy to its content.
ВОСЬМАЯ НОТА - нота по длительности в восемь раз короче целой ноты, обозначается закрашенным овалом со штилем и хвостиком, либо одним ребром.
СЕГІЗДІК НОТА - бүтін нотаға қарағанда ұзақтығы сегіз рет қысқа нота, таяқшаның ұшына жалауша тіркелген боялған дөңгелекпен немесе көлденең сызықшаларымен белгіленеді.
EIGHTH NOTE - Note the duration of which is eight times shorter than a whole note; is indicated by a filled oval with a spire and a tail, or with one edge.
ВОСЬМАЯ ПАУЗА - по длительности равная восьмой ноте.
СЕГІЗДІК ҮЗІЛІС – ұзақтығы сегіздік нотаға тең.
EIGHTH REST – The duration of which is equal to the eight note.
ВЫМЫСЕЛ – продукт творческого воображения, фантазии. Творческое пересоздание жизни с целью выявления в ней наиболее характерного существенного. Ради этой цели художник нередко обращается к самым дерзким вымыслам, к причудливой фантазии и символике, стремясь таким образом достичь особой выразительности и действенности создаваемых им образов.
ОЙДАН ШЫҒАРЫЛҒАН - шығармашылықты елестетудің, қиялдаудың нәтижесі. Өмірді, оның анағүрлым өзіне тән мәнділігін, байқату мақсатында шығармашылық түрде өзгертіп жасау. Осындай мақсат үшін суретші ең батыл ойларға, таңғаларлық қиялдар мен бейнелемеге дейін көңіл бөледі, осылайша өзі жасайтын бейнелердің ерекше айқындылығына және өтімділігіне қол жеткізуге тырысады.
FICTION - A product of creative imagination and fantasy. The creative re-creation of life in order to identify in it the most characteristic significant essence. For sake of this goal, the artist often refers to the most audacious fictions, to whimsical fantasy and symbolism, thus striving to achieve a special expressiveness of effectiveness of images it creates.
ВЫСОТА - одно из основных свойств музыкального звука, результат частоты колебаний звучащего тела, зафикстированный графической записью в виде ноты на нотоносце.
ЖОҒАРЫЛЫҚ - музыкалық дыбыстың ең негізгі қасиеттерінің бірі, дыбыс шығаратын дене тербелістері жиілігінің нәтижесі, нота сызықтарына ноталар түрінде графикалық жазумен белгіленеді
HEIGHT - One of the main properties of musical sound, the result of the vibration frequency of a sounding body; recorded with a graphic notation in the form of note on a note stave.
Г
ГАММА - поступенное восходящее или нисходящее мелодическое движение, захватывающее все звуки какого-либо звукоряда в пределах не менее октавы.
МАҚАМ – кемінде октава шегінде қандай да бір дыбыс қатарының барлық дыбыстарын қамтитын дыбыстардың бірыңғай я көтеріңкі, я төмендеп келетін қатар тәртібі.
GAMMA – A gradual upward or downward melodic movement, exciting all the sounds of a music scale in the range in less than an octave.
ГАРМОНИЯ - категория философии и музыкознания. Обе науки исходят из первоначального греческого (harmonia созвучие, соразмерность, согласованность между частями единого целого). Понимание Универсума как непротиворечивого целого. 2. наука об аккордах и их связях в последовательном движении.
ГАРМОНИЯ (үйлесім, үндестік) - 1. философия мен музыкатану ұғымы. Екі ғылым саласы да дыбыс қатары, мөлшерлестік сияқты біртұтастың бөлшектері арасындағы үйлесімділік мәніндегі алғашқы грек сөздерінен туындайды. Универсумды түсіну – тұтастыққа қарсыласпау деген сөз; 2. реттілік қозғалыста аккордтар мен олардың байланысы туралы ғылым.
HARMONY – A category of philosophy and musicology. Both sciences are based on the original Greek (harmonia - harmony, proportionality, consistency between parts of a whole). Understanding the Universe as a consistent whole. 2. Science about chords and their relationships in a sequential movement.
ГАРМОНИЗАЦИЯ – 1. присочинение к данной мелодии дополнительных голосов в аккордово-гармоническом складе 2. один из основных видов упражнений в учебном курсе гармонии.
ГАРМОНИЗАЦИЯ - 1. берілген әуенге аккордтық - гармониялық жарасымда қосымша дауыстарды жалғастыру; 2. гармония оқу курсында негізгі жаттығулардың негізгі бір түрі.
HARMONISATION - 1. Overcomposition of additional votes to the melody in the chord-harmonic stave. 2. One of the main types of the exercises in a harmony course.
ГАРМОНИЧЕСКИЙ МАЖОР – разновидность мажора, по сравнению с натуральным видом имеет VI пониженную ступень.
ГАРМОНИЯЛЫҚ МАЖОР - мажордың бір түрі. Шынайы мажормен салыстыр-ғанда төмендетілген VI сатысы бар.
HARMONIC MAJOR – A kind of major in comparison with the natural view; has VIth lower level.
ГАРМОНИЧЕСКИЙ МИНОР – разновидность минора, по сравнению с натуральным видом имеет VII повышенную ступень.
ГАРМОНИЯЛЫҚ МИНОР -минордын бір түрі. Шынайы минормен салыстырғанда жоғарлатылған VIІ сатысы бар.
HARMONIC MINOR – A kind of minor compared to the natural kind; has VIIth increased level.
ГАРМОНИЧЕСКАЯ ФУНКЦИЯ - ладовое значение аккорда в гармоническом движении. Основные гармонические функции: тоническая, субдоминантовая, доминантовая.
ГАРМОНИЯЛЫҚ ФУНКЦИЯ - гармониялық қозғалыста аккордтың саздық маңызы. Негізгі гармониялық функциялар: тоникалық, субдоминанталық, доминанталық
ГЕДОНИЗМ (от гр. веселье, наслаждение) обретение удовольствия как цель и смысл жизни человека.
ГЕДОНИЗМ (гр. жайдарылық, рахаттанушылық) – адам өмірінің мақсаты мен мәні ретінде сүйсіну сезіміне бөлену.
HEDONISM (from Greek - fun, pleasure) - The acquisition of pleasure as a goal and sense of human life.
ГЕНЕЗИС (от гр. происхождение, возникновение) - момент зарождения и последующий процесс развития, приведший к определенному состоянию, виду, явлению. Важное культурологическое понятие.
ГЕНЕЗИС (гр. шығу тегі, пайда болу) - пайда болу сәті және белгілі бір қалыпқа, түрге, құбылысқа әкелетін дамудың жалғаспалы үдерісі. Маңызды мәдениеттанымдық ұғым.
GENESIS (from Greek - origin, occurrence) – A moment of conception and subsequent developmental process, which led to a certain state, mind phenomenon. An important culturological concept.
ГЕНИЙ (лат. дух, хранитель) - высшая степень творческой одаренности, таланта, которая проявляет себя как оригинальная способность человеческой интуиции, понимания и фантазии. Г.свойственна убежденность в правоте того дела, которому он служит, и это делает его исключительной личностью в том смысле, что он все духовные и нравственные силы отдает служению обществу.
КЕМЕҢГЕР, ДАНА (лат. рух, сақтаушы) - адами сезу, түсіну мен қиялдаудың соны қабілеті етіп өзін танытатын шығармашылық дарындылықтың жоғары дәрежесі. К-ге өзі қызмет ететін істің шындығына көз жеткізу тән, бұл қасиет оны бірегей тұлға ретінде көрсетеді, өйткені ол барлық рухани және адамгершілік күшін қоғамға қызмет етуге жұмсайды.
GENIUS (Latin - spirit, guardian) - The highest level of creative gift, talent, that manifests itself as the original ability of human intuition, understanding and imagination. G. pertains conviction in the rightness of the act, which he serves, and that makes him an exceptional figure in a sense that he applies all spiritual and moral strengths to serve the community.
ГЕРМЕНЕВТИКА (от гр. разъясняю, истолковываю) - искусство и учение о способах истолкования текстов, первоначальный смысл которых неясен в силу их древности или многозначности. В современной науке – метод интерпретации культурно-исторических явлений.
ГЕРМЕНЕВТИКА (гр. түсіндіремін, мәлімдеймін) - алғашқы мағыналары көне немесе көпмағыналы болып келетін мәтіндерді ұғындырудың әдістері туралы өнер мен ілім. Қазіргі заманғы ғылымда мәдени-тарихи құбылыстарды өзінше түсіндіру әдісі.
HERMENEUTICS (from Greek - explain, interpret) – An art and teaching about how to interpret the texts, the initial meaning of which is uncertain because of their antiquity or ambiguity. In modern science - the method of interpreting the cultural and historical phenomena.
ГЕРОИЗМ (гр.) – эстетическая категория, отражающая эстетическую ценность поступков, действий и деятельности отдельной личности, народа. Требует напряжения всех интеллектуальных, нравственных и физических сил, отваги, мужества, стойкости и даже самопожертвования.
ЕРЛІК - жекелеген тұлға, халық қылықтарының, іс-қимылдарының, іс-әрекеттерінің эстетикалық құндылығын бейнелейтін эстетикалық санат. Барлық парасатты, өнегелі және дене күштерін, ержүректілікті, шыдамдылықты, батырлықты, тіпті өзін-өзі құрбан қылуын талап етеді.
HEROISM (Greek) - An aesthetic category, reflecting the aesthetic value of actions, acts and activities of the individual, society. Requires the exertion of all intellectual, moral and physical strengths, bravery, courage, fortitude, and even self-sacrifice.
ГИМН (гр.) – названия различных по содержанию торжественных песен (религиозных, государственных); имеют значение звучащего символа государства.
ӘНҰРАН – мазмұны жағынан түрлі салтанатты әндердің (діни, мемлекеттік) атауы; мемлекеттің үндік нышаны мәнін білдіреді.
ANTHEM (Greek) - The names of different content ceremonial songs (religious, government); signify sounding character of the state.
ГЛАВНЫЕ СТУПЕНИ - I, IV, V ступени лада на которых в мажоре строятся мажорные, а в миноре минорные трезвучия.
БАСТЫ БАСҚЫШТАР - минорда минорлық, ал мажорда мажорлық үшендыбыстылықтар құрылатын ладтың I, IV, V басқыштары.
MAIN STAGE - I, IV, V levels of fret, which major are built on major triads, and minor are built on minor triads.
ГЛАВНАЯ ТОНАЛЬНОСТЬ - тональность, в которой излагается и, как правило, завершается музыкальное произведение.
БАСТЫ ӘУЕНДІЛІК – музыкалық шығарма басталатын және әдетте аяқталатын әуезділік.
MAIN PITCH - The tone using which a piece of music sets out and usually ends.
ГЛАВНЫЕ ТРЕЗВУЧИЯ – трезвучия, построенные на I, IV,V ступенях лада, носят название соответственно ступеням – тоника, субдоминанта, доминанта.
БАСТЫ ҮШЕНДЫБЫСТЫЛЫҚ - I, IV,V саз палдақтарына құрылған үшендыбыстылық, осы баспалдақтарға сәйкес аталады – тоника, субдоминанта, доминанта.
MAIN TRIADS - Triads built on the I, IV, V fret levels, are called, respectively - tonic, subdominant, dominant steps.
ГЛИССАНДО (ит. glissando от фр. скользить) - исполнительский прием при игре на музыкальных инструментах, а также пении. Заключается в легком скольжении пальца по струне, клавишам. Дает колористический эффект.
ГЛИССАНДО, СЫРҒЫМА (ит-ға фр-дан:сырғанау) - әуенді аспаптарда ойнаудағы, сондай-ақ ән айтудағы орындаушылық әдіс. Шектің, перненің үстінен саусақтың жеңіл қалқып, сырғанауымен көрінеді. Шырайлы тиімділік береді.
GLISSANDO (Italian glissando from French - glide) – A performing technique in musical instruments playing and singing. Lies within easy slip of a finger on the string, the keys. Gives coloristic effect.
ГОЛОС - физиологический орган речи, с помощью которого человек воспроизводит музыкальные звуки, т. е. поет. Определяющие качества Г.- красота тембра, сила и способность долго выдерживать звуки.
ДАУЫС – физиологиялық сөйлеу мүшесі, оның көмегімен адам музыкалық дыбыс шығарады, яғни ән айтады. Д. сапасы –дыбыс ырғағының әдемілігімен, күшімен және дыбыстарды ұзақ ұстау қабілетімен анықталады.
SINGING VOICE – The physiological organ of speech, with the help of which man produces musical sounds, i.e., singing. The defining quality of S. V. - beauty of the tone, strength and ability to withstand long sounds.
ГОМОФОНИЯ (от греч. homos – равный и phone - звук, голос)- многоголосный склад музыки, при котором один голос ведет мелодию на фоне гармонического сопровождения остальных.
ГОМОФОНИЯ - музыканың көпдауыстылық жарасымы, бұл ретте басқалардың үйлесімді сүйемелдеуі аясында бір дауыс әуенді айтады .
HOMOPHONY (from Greek homos – equal, phone – sound, voice) – A polyphonic musical fret, where one voice leads the melody on the background of the harmonic accompaniment of the rest.
ГОРЛОВОЕ ПЕНИЕ - классическое вокальное искусство тюрко-монгольских кочевников степи: тувинцев, хакасов, алтайцев, монгол. Исключительно сложная традиция, при которой один исполнитель способен одновременно исполнять двух-трех-четырехголосие в пределах трех октав.
ТАМАҚПЕН ӘН САЛУ – түрік-монғол дала көшпенділері – тувалықтардың, хакастардың, алтайлықтардың, монғолдардың классикалық вокалды өнері. Бір орындаушы бір мезгілде үш октава шегінде екі-үш-төрт дауысты орындай алатын өте күрделі дәстүр.
THROAT SINGING - Classical vocal art of Turko-Mongol nomads of the steppes: Tuva, Khakassia, Altai, Mongol. Extremely challenging tradition in which one performer is able to simultaneously perform two-three-four singing voices within three octaves.
ГОТИКА, ГОТИЧЕСКИЙ СТИЛЬ (ит. от названия германского племени готов) - художественный стиль, преимущественно архитектурный, сложившийся в западноевропейском искусстве ХІІ-ХVІ вв. Характеризуется обилием каменной резьбы и скульптурных украшений, подчиненностью архитектурных форм вертикальному ритму.
ГОТИКА, ГОТИКАЛЫҚ СТИЛЬ (ит. германдық готтар тайпасы атауынан) – ХІІ-ХVІ ғғ.-да батыс еуропалық өнерде қалыптасқан көркем, әсіресе сәулетті стиль. Тасты ою және сәулетті әшекейлердің көптігімен сәулетті үлгілердің тік сызықты қалыптарға сай келуімен сипатталады.
GOTHIC, GOTHIC STYLE (Italian from the name of Germanic tribes - Goths) - The art style, mostly architectural, developed in Western European art during XII-XVI centuries. Characterized by an abundance of stone carving and sculptural ornaments, subordination of architectural forms to a vertical rhythm.
ГРАМПЛАСТИНКА – пластмассовый диск, на поверхности которого расположена канавка с механической записью звука. Изобретена в 1888 году немецким инженером Э.Берлинером, работавшим в США.
КҮЙТАБАҚ – үстінде дыбысты механикалық түрде жазатын жырашық орналасқан пластмассалы диск. 1888 ж. АҚШ-та жұмыс істеген неміс инженері Э. Берлинер ойлап тапқан.
RECORDS – A plastic disk, which on the surface of which the groove with a mechanical sound recording is located. Invented in 1888 by German engineer E. Berliner, who worked in the U.S..
ГРУППИРОВКА - объединение нот в соединенные ребрами ритмические группы в соответствии с количеством долей в такте.
ТОПТАЛУ – тактідегі үлес санына қарай ырғақтық топтардың қырларынан қосылған ноталардың бірігуі.
GROUP - The union of notes connected by edges into rhythmic groups, in accordance with the number of beats per measure.
ГУМАНИЗМ ( лат. человечный ) – 1 учение о самоценности человека, утверждающее человека как смысл и основание бытия; 2 культурное движение эпохи Возрождения.
ГУМАНИЗМ, АДАМГЕРШІЛІК (лат.адамгершілік) – 1.Адам - тұрмыстың мәні мен негізі екенін пайымдайтын адамның өз құндылығы туралы ілім. 2.Жаңғыру дәуірінің мәдени қозғалысы.
HUMANISM (Latin - Humane) – 1. The doctrine of self-worthiness of a person claiming a human as the meaning and ground of being; 2. Cultural movement of the Renaissance.
ГУСЬ-ЛЕБЕДЬ – мировой художественный феномен, восходящий к мифологии. Имеет древнейшие центрально-азиатско-сибирские истоки и прослеживается у большинства тюрко-монгольских народов. Сюжеты о Г.-Л. Восходят к тотемистическим представлениям о женщине – птице как праматери человеческого рода.
ҚАЗ бен АҚҚУ – мифологияға айналатын әлемдік көркем қайталанбайтын құбылыс. Ежелгі ортаазиялық-сібірлік бастауы бар және түркі – монғол халықтарының көпшілігінде байқалады. Қаз бен аққу туралы оқиғалар «адамзаттың арғы анасы – құс» деген әйел туралы тотемдік ұғымдарға тіреледі.
GOOSE-SWAN – The global art phenomenon, dating back to mythology. It has the oldest central-Asian-Siberian origins and can be traced to majority of the Turko-Mongol communities. Plots of G.-S. are traced to the totemic representations of the woman-bird as matriarchs reflection human race.
