Музыка сабақтарын перспективті-тақырыптық жоспарлау

- Күз адамдарға қандай сыйлық береді?

Қамбаға астық құйылды.

Жеміс-жидек жиылды.

Білеміз біз, Жомарт күз, сыйыңды!

Әуенді қимыл-қозғалыс. «Қосарланып билеу». Г. Пота­пенко.

Психологиялық жаттығу: «Қош келдіңіздер!»

Музыкалық - дидактикалық ойын: Жұмбақ жасырып, күз сыйлығын сатып ал!

Музыкалық аспапта ойнау: Тайтұяқпен сүйемелдеу. Әліппе - дәптермен жұмыс.

Қорытынды: Күзді неге «Жомарт күз» деп атайды? «Күз» туралы қандай музыка тыңдап, қандай ән үйрендік? Күз тура­лы қандай халық болжамдарын білесіңдер?

Күз жылы болса, қыс ұзақ болады.

Қыркүйекте күн күркіресе, күз жылы болады.
Оқу іс-әрекетінің тақырыбы: Ойыншықтар.

Бағдарламалық мазмұны: ән-күйлерді тыңдау, қабылдау, есте сақтау және музыкалық жанрды ажырата білуге үйрету; бейнелі қимылдарды бере білуге талпындыру.

Пайдаланылатын құралдар: түрлі қатты, жұмсақ ойыншықтар.

Алдын ала ұйымдастырылатын жұмыс: «Ойыншықтар дүкеніндегі» ойыншықты сатып алуға арналған түбіртек (онда жұмбақ, тақпақ, өлең, ойыншықтың сипаты, т.б. жазылған); әр ойыншықты қайда, неден, қалай, кім жасайтыны; ойыншықтардың зиянды түрі болатыны туралы түсінік беру. Ойыншықпен ұқыпты ойнау, оны сақтау туралы әңгімелеу.

Жаңылтпаш: Жуын, жуын, жуынсақ,

Таза бол ар қуыршақ.

Іс-әрекет кезеңі:

Қуыршақпен ойнаймыз

Тыныш, тыныш, балалар, Уақыт болды тұратын,

Қуыршағым Ақмарал Ойын-сауық құратын.

Ұйықтап жатыр дамылдап, Би билейді Ақмарал,

Әнді айтайық ыңылдап: Қол соғыңдар, балалар

Әлди, әлди, әлди-ай! Ал, ал, ала, ал!

Е. Өтетілеуұлы

Жұмбақ:

Асты, ұйқыны білмейтін,

Жүгірмейтін, жүрмейтін,

Мұндай бала көрсемші,

Жыламайтын, күлмейтін. Бұл не?

***

Қанша соқсаң, сынбайды,

Суға салсаң, батпайды,

Түскен жерде жатпайды. Бұл не?

***

Доп, доп, Домалақ демей-ақ,

Доп, доп, Қимылдап қол-аяқ, оны біз

Бұдан жүйрік жоқ. Ұрамыз, соғамыз, қуамыз,

Қағамыз, ойынға біз қанамыз.

***

«Бип-бип» — дейді,

Көшеде жүруге асыға

Болмайды, болмайды, машина.

***

Қанатын қақпай ұшты. Ұшады өзі керемет.

Бұл не? Бұл не?

Ән тыңдау. «Ойыншық». F. Жұбанова.

Қуыршақты орындыққа отырғызып қоямыз. Музыканы бәріміз ұқыпты тыңдаймыз. Қуыршақ жылап отырған секілді. Ол неге жылады екен? Қане, бәріміз ойланайықшы? Қуыршақтың да ойнағысы келеді екен. Сендер көп шулаған кезде оның ұйықтағысы келеді екен. Сендермен бірге далада серуендегісі келеді екен. Біздің композитор ағамыз бізден бұрын түсініп, қуыршақтың мұңын музыкаға түсіріпті. Қане, қуыршақты қалдырмай өзімізбен бірге серуенге ала шығып, бірге ойнайық.

- Сендерде қандай ойыншықтар бар?

- Олардың есімі бар ма?

- Сендер олармен қалай ойнайсыңдар?

- Ән қандай көңіл күйде жазылған?

- Ойыншықтармен доссыңдар ма?

- Ойыншықтар түрлі-түрлі болады. Олармен қалай болса солай ойнасаңдар, сендерге ренжіп қалады. Орынсыз сындырып, әр жерге лақтыруға болмайды. Ойнап болып орнына қайтадан жинап қойсаңдар, олар сендерге риза болады.

Ән айтар алдында дауысты жаттықтырып, демді үнемдеп алып, жайлап шығарайық. Ән көңілді, ойнақы орындалады.

Қолға қуыршақты алып, музыка әуенімен түрлі қимылдар жасау. Музыка әуеніне өзі ғана емес, қуыршақты да ілестіріп, бірге нақты қимылдар жасау.

Музыканы тыңдай отырып, дауысына қарай ажырату. Балалардың ұқыптылығын, музыкалық есту қабілетін арттыру.

Қысқаша қорытынды, балаларды қолдау, марапаттау.

Жұмбақ: Үш көзі бар қаз-қатар,

Кезек-кезек ашады.

Үшеуінен байқасам,

Үш түрлі нұр шашады.

Бұл не?

Ашса кезек үш көзін,

Айтты деп ұқ үш сөзін:

Тоқта! Сақтан! Жол ашық!

Жүрме жолға таласып.

Қызыл көзін ашқанда

Сынық сүйем баспа алға!

Сары көзін ашқанда

Қарап қалма аспанға!

Жасыл көзін ашқанда

Өте бергін, жасқанба!

Ән тыңдау. «Ана әлдиі». А. Меңжанова.

- Музыканың көңіл күйі қандай?

- Бұл музыка әуеніне не істеуге болады?

Музыка жеңіл, көңілді орындалады. Бұл әуенге секіргің, билегің, асыр салып ойнап, қуанғаннан алақайлап айқайлағың келеді. Музыка арқылы адамның көңіл күйін білуге болады. Бұл ән кейінгі сабақтардың бірінде үйренуге беріледі.

- Ән не туралы? Ән қалай орындалады?

- Бағдаршам қандай түстерден тұрады?

- Қай түс не айтады?

Ән айтар алдында кеудені тік ұстап, дауысымызға жаттығу жасайық. Ән көңілді, жылдам орындалады. Ән сақтануды, жолда абай болуды ескертіп түр. Әркез жол ережелерін бұзбай, жол айырығында бағдаршамның көмегімен өткен дұрыс.

Әуенді қимыл-қозғалыс. «Жалаушамен би». Қазақтың халық әнін өңдеген Е. Брусиловский.

Көңілді музыка әуенімен, қол ұстасып, шармен, жалаумен нық қимылдар жасауға талпыну, жұптасып билеуге дағдылану.

Жол жүру Ережелерін ұмытпай, қатаң сақтаңдар!

«Жақсы деген немене, жаман деген немене» тақырыптарынан суреттер.

- Ас алдында, астан соң не айту керек?

- Балабақшаға, мектепке кеткелі жатқан кезде не ай-тасың?

- Түнгі ұйқыға жатар алдында отбасы мүшелеріне не айтасың?

- Таңертең тұрғанда қандай сөз айтар едің?

- Көшеде кезіккен адамдарға не айтар едің?

- Автобуста, көлікте үлкен адамдар түрегеліп тұрса, не істер едің?

- «Өнегелі, өнерлі балалар клубын» ұйымдастыру.

- Балалар, «Сәлем - сөздің анасы», «Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен» дегенді қалай түсінесіңдер?

Жақсы болу - өзіңнен,

Жаман болу - өзіңнен.

Өзіңді өзің ая да,

Өзің үйрен өзіңнен.

Жақсылық көрсең біреуден,

«Мен қандаймын?» деп ойла.

Өзіңді-өзің қолыңа ал,

Өзіңсің ақыл айнасы.

Тиеді саған мәні бар,

«Өзіңді тану» пайдасы.

Ән тыңдау. «Үш көңіл күй». Т. Левкодимова.

- Балалар, музыкада түрлі көңіл күй болады. Қалай ойлайсыңдар, олар қандай музыка болуы мүмкін? «Мұңды» әуеніне қарай қалай орындалады? (мәнерлі, асықпай); «Баяу» - баяу, шырқап; «Көңілді» - шапшаң, көтеріңкі, көңілді.

«Той жыры». Ә. Бейсеуов.

- Бұл әнде не туралы айтылады? Ән қалай орындалады? Ән неге «Балдырғандар әні» деп аталады?

- Елін сүйген, ержүрек, құрметтеуге тұрарлық адам болып өсу үшін не істеу керек?

«Той жыры» әнінде не туралы айтылады?

- Ән қалай орындалады?

- Осы әннен қандай эсер алдыңдар, не үйрендіңдер? «Сәлеметсіз бе!», «Ассалаумағаликум!» деп сәлем беру; «Қайырлы таң!», «Қайырлы күн!», «Қайырлы түн!», «Сау болыңыз!» деген тілектер алтын ережелердің бірі болып табылады.

Әуенді қимыл-қозғалыс. «Сәлемдесу - қоштасу».

Қазіргі би ырғақтары. Биді еркін, көңіл күйді бере билеуге талпындыру.

Өздігінен би қимылын музыкаға сәйкес бастау, аяқтау; Бір-біріне қарсы жүріп, кездескенде - бас иіп сәлем беру; Бір-бірінен алшақтап, артқа қарай жылжыған сәтте, қоштасып қол бұлғау.

Әліппе - дәптермен жұмыс.

Қорытынды: Балалар, адамның әдептілігін неден байқауға болады? Үлкендерге сәлем беру адамгершілік, инабаттылық белгісі. Айналандағы адамдарды, үлкендерді, өзіңнен кішілерді жәбірлеуге, өкпелетуге болмайды. Кешірімді бол. Өзіңнің қателескеніңді білсең, кешірім сұрау керек.

Оқу іс-әрекетінің тақырыбы: Қыс келді.

Бағдарламалық мазмұны: Әуен сазынан қыс көріністерін естіп білуге, оны қимыл-қозғалыспен бейнелей білуге үйрету. Көңілді әнді әсерлі етіп айтуға дағдыландыру. Музыка үнімен жануарлардың, аңдардың қимыл-қозғалыстарын көрсетуге төселдіру. Әннің ырғағын сақтап, еркін орындауға баулу. Балалардың байқампаздық қабілеттерін дамыту.

Пайдаланылатын құралдар: қыс туралы суреттер, қар, түрлі түсті таспалар, ұлпа қарлардың басқа киетін тәждері.

Алдын ала ұйымдастырылатын жұмыс: Серуен кезінде бақылау жасап, табиғаттағы өзгерістер туралы талдау жүргізу. Құстардың қысқы өмірін әңгімелеу, қамқорлық жасауға үйрету.

Іс-әрекет кезеңі:

Шаңғы-шана сайла,

Конькиіңді байла.

Думандатып ойна,

Қыс қызығын тойла.

Ән тыңдау. «Бұл қай кезде болады?» Қыс. Б. Ерзакович.

«Қыс қызығы». И. Нүсіпбаев.

- Қазір жылдың қай мезгілі?

- Қыс несімен ұнайды?

- Қыста қандай мерекені тойлаймыз?

- Тыңдаған музыка қалай орындалды?

Жұмбақ: Аппақ-аппақ көбелек,

Жерге қонар себелеп,

Ақ жұлдызша жылтылдап,

Ұстатпайды не керек. Бұл не?

- Қыста көбелек бола ма?

- Онда көбелек деп не айтылады?

Тәрбиеші қармен тәжірибе көрсетеді:

Жұмбақ:

Жалт-жұлт етеді,

- Қыс мезгілінде қандай түс басым келеді?

- Қыста айналаны не басады?

- Жер қандай көрпе жамылады?

- Ақша қар деген не?

- Ақша қар қандай болады?

Ән айтар алдында ережені есте сақтап, дыбысты таза айтуға үйреніңдер. Ән орташа екпінде, жеңіл, көңілді орын­далады.

Әуенді қимыл-қозғалыс. «Өз түсіңді тап», «Ұлпақарлар биі».

1. Биді түсті таспалармен орындайды (ақ түсті таспалар көбірек болуы керек). Қолдарына жылтырақ қағаз ұстайды.

2. Аяқтың ұшымен жеңіл жүгіріп, шеңбер бойымен ортаға жиналып, кері қайтып, тұрған орындарында айналады. Ортаға жиналғанда қолды жоғары көтеріп, кейін қайтқанда қолды түсіреді. Айналғанда қолды екі жаққа жаяды.

Музыкалық аспапта ойнау. Қазақтың халық әні «Сәулем-ай». Ұрмалы аспаптармен әуенге қосылып, бір кезде бастап, ырғақты дұрыс ұстау. Жетекшінің қимылын бақылау, бірдей бастау, аяқтау.

Қорытынды: Сонымен бүгін жылдың қай мезгілін әңгімеледік? Қандай ән тыңдадық? Ән сендерге ұнады ма? Қыс туралы қандай тақпақ, жұмбақ, халық болжамдарын білесіңдер?

- Қыс қарлы болса, жаңбырлы болады.

- Қыста терезе терлесе, аяз болады.

- Мысық жылы жерді паналаса, аяз болады.

Астана қаласы бойынша саяхат (аудио, видео).

- Астана туралы не білесіңдер?

- Астана қаласы бұрын қалай аталды?

- Астананың қандай көрікті орындарын білесіңдер?

- «Бәйтерек» туралы не білесіңдер?

- «Бәйтеректің» төбесінде не бар?

Әнде Астананың керемет келбетіне деген сүйіспеншілік бар. Астана - жас болса да бас қаламыз, мақтанышымыз. Есіл өзені бойында орналасқан әсем қалаға қарасаң көз тоймайды.

Ән айту. «Бәйтерек». Музыкасын жазған Б. Әлімжан.

Бәйтерек - өмір ағашы. Салмағы 300 тонна болатын шар хамелеон шыныдан жасалған. Күн сәулесінің түсуіне қарай түсін өзгертіп тұрады.

- Ән қандай көңіл күйде жазылған?

- Ән сендерге неге ұнады?

Ән айтар алдында денені тік ұстап, қолды екі тізеге қойып, дауысты жаттықтырамыз. Әнді айтқанда иықты көтермей, терең дем алып, демді біртіндеп жіберу керек. Өткен әндерді қайталау.

Әуенді қимыл-қозғалыс. «Шарлармен би».

Би қимылдарын жасағанда әркез денені тік ұстап, жеңіл қимыл жасауға дағдылану қажет. Музыка әуенімен шарды жоғары көтеріп, оңға, солға иілу және шарды жоғары ұстап, аяқтың ұшымен шеңбер бойымен жеңіл жүгіру. Балаларды би қимылдары арқылы әсемдікке, әдемілікке тәрбиелеу.

Музыка әуенімен балалар музыка залын айнала жүгіреді. Музыка аяқталысымен, дереу жұбын тауып тұрады. Жұбынан адасып қалғандар өз айыбын өнер арқылы өтейді.

Қазақ халқының тәуелсіздігі үшін қазақ жастары 1986 жылы 16 желтоқсанда көтеріліске шықты.

Ән ызғарлы, қайғылы, көңілсіз. Суық жел денеңді тоңдырып жіберетіндей.

- Әнді тыңдағанда қандай әсерде болдыңдар?

- Ән қандай көңіл күйде орындалды?

- Желтоқсан оқиғасы туралы не білесіңдер?

- Алматыда Тәуелсіздік монументі қай жерде орналасқан? Көргендерің бар ма?

- Ән не туралы?

- Әнді тыңдағанда қандай көңіл күйде болдыңдар?

Ән марш екпінінде орындалған. Әнді орындау барысында Отанға, туған елге деген мақтаныш, жігер, қайрат сезімі туындайды.

Биді көбіне ер балалар орындайды. Қалқанмен, қамшымен түрлі қимылдар жасайды. Қалқанмен қорғанып, ат шабысын бейнелеп, би элементтерін жасау.

Балаларды қолдау, марапаттау.

- Алматы қандай қала?

- Алматы қаласын неліктен «Алматы» деп атаған?

- Алматы қаласындағы қандай ескерткіштерді білесіңдер?

- Ескерткіш кімдерге арналған?

Ән тыңдау. «Алматы». Е. Хасанғалиев.

- Ән не туралы?

- Ән қалай орындалды?

Алматы, сұлулықтың төркінісің, Ән шырқаймын бір сенің көркің үшін, Бар табиғат табынып бір өзіңе, Сенен алып тұрғандай жер тынысын.

М. Жылқайдаров

Ән айту. «Ғажап қала — Алматы». Ә. Бейсеуов.

- Алматы қандай қала?

- Алматы қандай жемісімен әлемге танылған?

- Ән қандай көңіл күйде жазылған?

- Алматының қандай көрікті жерлерін білесіңдер?

Ән көңілді, жеңіл орындалады. Ән орындау барысында туған қалаға деген сүйіспеншілік қалыптасады.

Ән айтар алдындағы ережелерді ұмытпау, дауысты жаттықтырып алу.

Әуенді қимыл-қозғалыс. «Қамажай». Қазақтың халық әні.

Шеңбер бойымен аяқты шалыс басып жүру. Қолды буыннан бұрап, әдемі қимылдар жасау. Жүн сабау, ұршық иіру, киіз басу секілді қимылдарды би элементтеріне енгізіп, музы­ка әуенімен қимыл жасау.

Би қимылдары арқылы әсемдікке, әдемілікке, сұлулыққа баулу. Қазақтың ескі әдет-ғүрыптарынан мәлімет беру.

Музыкалық - дидактикалық ойын: «Музыкалы сандықша».

Ғажайып сандықшаның ішін ашып, берілген тапсырмаларды орындау. Ән айту, би билеу, түрлі өтілген материалдар бойынша сұрақ дайындап, жауабын айтқызу. Балалардың ой-өрісін кеңейту.

Қорытынды: Бүгінгі іс-әрекетімізді қорытындылау. Алма­ты туралы, тәуелсіздік туралы, батыр апалар туралы материалдарды еске түсіріп, қорытындылау.

Сабаққа белсенді араласқан балаларды ерекше атап өту.
Оқу іс-әрекетінің тақырыбы: Жаңа жыл.

Бағдарламалық мазмұны: Музыканың сипатын, көңіл күйін бере орындау. Қимыл-қозғалысты кіріспеден кейін бастау, музыкаға сәйкес бейнелі, ырғақтық қимыл жасауға үйрету. Балалардың есте сақтау қабілетін дамыту.

Пайдаланылатын құралдар: түрлі кейіпкерлер киімдері, маскалары, суреттер; әр кейіпкерге қажетті заттар.

Алдын ала ұйымдастырылатын жұмыс: қыс, жаңа жыл туралы түсініктерін кеңейту, бекіту. Өлең, тақпақтар жаттау; шырша ойыншықтарын, сыйлықтар жасау.

Би биледің, жыр жырладың,

Қызығына тоймадың.

Достарыңмен ойнадың,

Жаңа жылды тойладың.

Бұл қай ай?

Жаңа жылда, жылды ертіп келетін,

Аппақ сақал, қарлы тымаң

Ойынға сән беретін.

Ол кім?

- Қыста қандай құбылыстар болады?

- Қыс несімен ұнайды?

- Қыста жауын-шашынның қай түрі жауады?

- Кім қыс туралы мақал-мәтел, тақпақ біледі?

Айнала аппақ қарға малынған, түрлі шаңғы, шана, конькимен сырғанаймыз. Қыс өте көңілді ай. Бірақ жылы киім кимесек, тоңып қаламыз.

- Тыңдаған әніміз қандай көңіл күйде, көңілді ме, әлде көңілсіз бе?

Ән айту. «Аязата». Ө. Байділдаев.

- Ән бастамас бұрын бойымызды тік ұстап, әнді әдемі айту үшін дауысқа бірнеше жаттығу жасап, дауысымызды ашып алайық. Өткенде айтқан әндерімізді еске түсіріп, қайталайық.

«Жаңа жыл» әнін жетекшімен бірге орындау. Ән мазмұнына талдау жасап, жұмбақ жасыру:

- Аязата қандай мерекеде келеді?

- Балаларға не әкеледі?

- Аязатаның түр-түсі, сақалы, киімі қандай болады? Әнді дұрыс айтуға, демді бөлмей шығаруға үйрету керек.

Араларында әнді жақсы орындаған балаларды мадақтап, ерекшелеп атап отыру керек.

Психологиялық жаттығу: Саусақтар жарысы.

Әрбір саусақтың атын үйретіп, әр саусақты қимылға келтіріп отыру қажет.

- «Қыс қызығы», «Аязата» әнінің музыкасына сәйкес қандай би билеуге болады? Келіңдер, билеп көрейік.

«Ұлпақарлар биі». Қимыл жасамас бұрын ұлпақарлар қандай болатынын суреттеу. Жеңіл, аппақ, үлпілдек, т.б. Қимыл жасау кезінде өте жеңіл, аяқтың ұшымен, әсем жасауға дағдыландыру.

Музыкалық - дидактикалық ойын: «Көңілді аспаптар».

Музыкалық аспаптарда жеңіл музыка әуенін орындап, соны балаларға қайталату.

- Балалар, бүгін сабақта өте белсенді жұмыс жасадыңдар. Ән айту кезінде бір-біріне үйлесіп, әнді жақсы орындадыңдар.

Жұмбақ:

Тісі жоқ, тістеп алады. Ол не?

- Айнала аппақ қар, балалар қардан аққала жасап қойған, шанамен мұзда сырғанақ тебеміз, аяғымызға шаңғы байлап, шаңғымен сырғанаймыз - мұның бәрі жылдың қай мезгілінде болады?

- Қыс қандай ерекшеліктерімен ұнайды?-

- Міне, біздің бүгінгі тыңдаған әніміз осы қыс туралы.

Сұрақ-жауап арқылы балалардың ой-өрісін кеңейтіп отыру қажет.