Қарым – қатынастың суггестивтік үлгісі. Суггестивті, яғни, сендіруші, қарым-қатынас ҥлгісі, айту емес, сендіру ӛнері, ӛзара әсер ету тәжірибесінде жиі қолданылады, мысалы, іскери кездесулерде немесе мотивациялық тҥзетуді қажет ететін адамдармен тәрбиелік әңгімелесу барысында ӛзара әрекеттесуде кеңінен қолданылады. Бҧл қарым-қатынас моделі сонымен қатар, осы және басқа мҥмкіндіктер туралы әңгімелесумен және артықшылықтарды кӛрсетумен қатар, жарнаманы пайдаланады, сонымен қатар, ақпараттық мақсаттардан басқа, белгілі бір параметрлерді қалыптастыру, сендіруді енгізу ҥшін пайдаланылады.
Сендіру немесе суггестия (латын suggestio - сендіру) - бҧл бір адамның (немесе топтың) екіншісіне психологиялық әсер етуі, онда олардың нанымына, кӛзқарасына, шешімдеріне белгілі бір ықпал бар. Сенуге илану суггестивтілік деп аталады. Сену әсерінде бола отырып, адам ӛз ниетінсіз әрекет етеді, оған бағытталған әсерді бақылай алмайды. Психологтар анықтағандай, егер адам тыныштық қалпында болса, онда оған тең шарттарда сендірумен әсер ету әлдеқайда нәтижелі жҥреді, ал жоғары мазасыздану кезінде немесе жоғары қорқынышта - қысқа сендірумен.
Сәтті ӛзара әрекеттесу ҥшін барлық қарым-қатынас модельдеріне ие болу керек, ӛйткені әртҥрлі адамдар әртҥрлі дәрежеде сендіру дәрежесіне, сенуді қабылдау бейімділігі деңгейіне, әсерлі әсер етудің субъективті дайындығына және оған бағынуға дайын болатындығын білуі керек.
Пайымдауына ықпал ететін факторларға келесі адами сипаттамалар жатады:
■ ӛзіне сенімсіздік;
■ алаңдаушылық, ҥрей;
30
■ ҧялшақтық, ӛзін-ӛзі тӛмен бағалау;
■ ӛзіндік кемшілік сезімі;
■ жоғары эмоционалдылық, сезімталдылық;
■ логикалық талдаудың нашар игерілуі;
■ беделділікке сенім.
Сендіру кҥшіне сондай ақ ситуациялық факторлар да әсер етеді, мысалы:
■ кейбір психикалық жай-кҥйлер (кҥшті эмоционалдық кӛңіл-кҥй, стресс, ауру, шаршау немесе керісінше, демалу, босаңсу);
■ қҧзыреттілік деңгейінің тӛмендігі, нақты ақпараттың болмауы;
■ проблеманың, мәселенің, істің мәнінің маңыздылығы;
■ белгісіздік, жағдайдың белгісіздігі, орны;
■ уақыттың жетіспеушілігі.
Сендірудің мәні - адамның сезіміне әсер ету және ол арқылы оның ойы мен еркіне әсер ету. Сондықтан қарым-қатынастың әртҥрлі ҥлгілеріне ие болу ғана емес, сонымен қатар ӛте жақсы тҥсіну керек: қандай мақсаттарға жету ҥшін ӛзара қарым-қатынас жасаушылардың қайсысы ӛзара әрекеттесу ҥлгісін қолдануы керек.
Сонымен қатар, кӛптеген модельдер кӛптеген жағдайларда бір мезгілде пайдаланылады. Мысалыға, маңызды ақпаратты беру кезінде барлық аталған модельдер пайдаланылуы мҥмкін: ақпараттық, сендіру, мәнерлі, нандыру.
Достарыңызбен бөлісу: |
