Научная библиотек
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| элеуметт1К-гылыми
категориялардын, эд1стер мен методологияньщ букхп кешешне суйену! кажет. Педагогикалык тэрбие теориясын элеуМеТтж гылымдар Жуйёсшен бэл1п алып дамьггуга талпыныс жасау, сонымен Шрге мектеппн мэселеан шешудеп жэне квшбасшылыкка талаптану аз гана еддерге тэн кубылыс. Баска елдерде мундай талпыныстар XX гасырдын ортасында бш^м беру элеуметтануынын ыкпалымен жойылган болатын. Кенест!к педагогика вз алдына жеке категория елп берген «тэрбие* угымы взге елдерде а н т кете алмады. 0 з кезепнде «бшм» курылымында окушылардын адам- герш!Л1К нормалары мен кундылыктарын калыптастыруга багытталган «кундылыкты 61Л1М* ёрекшелёндо жэне тэрбиемен салыстырганда онын жаксы операционалдыгы бар, олардын курылымы мен элеумётгж себеп- гер1 педагогика гылымынпа эл1 кунге дёйш зергтелмеген калпында калып отыр. Бшм элеуметтануы объект!С1И1н кызмет!Н 61Л1М жуЙёа жэне ол т у ралы акпарат аткарады. Мундай аныктама жалпылама болып саналады 1 Кусжанова А Ж К теории образования: философские и социологические проблемы. М., 2001 . С. 11 - 12 . 336 жэне ешкандай да кареылык, тудырмайды. Алайда, оны ерютеткенде объектшщ езшщ курылымын ашып корсетуде проблема туындайды, бул отандык элеуметтануда аз зерттелген, курдел! кубылыс екен. Ал осы саланын пэн! женгадеп аныктама белгш бхр гагар тартыста- рын тугызады. Шетелдерде бул мэселеш талкылау бшм элеуметтануы пайда болганнан кейж жарты гасыр откен сон басталды. Буган пэннщ шекараларын накты белплей ал маган, гылыми саласынын курылысын жэне басымдыгын дэл аныктай ал маган, сонымен катар бшм элеуметта нуы тургысынан тар туашктеме берген бурыннан келе жаткан жалпыла- ма аныктама себеп болды. Саланын пэш формальды бш 1м жуйесшщ когамдык мойындамауына саяды. Екшип дуниежузшк согыстан кейш шетелдерде Ф. Знанецки, Н. Г росс сиякты галымдар пэнд1 элеуметтену бшмш, эдютемесш жэне эдюш бш 1 м жуйес! мен процестердщ элеуметт 1 к-топтык 1ШК1 езара карым-катынас- тарга колданылуы ретшде «табиги» тус1нуд1 таратты. М. Мид жэне баскалар мэдениетке, эртурл1 элеуметтж релдерд! алып журушшерге, б1л1мде езара эрекетке тусет 1 н элеуметт1к топтар арасын- дагы катынастарга кещл койды. Бш м беру жуйес! мен урдюше ыкпал ететш элеуметт1к топтардын курылымы мен функцияларынын манызы атап керсет1ЛД1. Элеуметок стратификация тужырымдамасы непзшде бш м функция ларынын элеуметт 1 К курылымга катысы жэне онын баска элеумегпк ин- ституттармен езара ерекет1не акцент берщщ (Р. Будон, С. Боуез, Р. Мак-Джи). Неомарксизм бул саланы буржуазиялык когамнын барлык карама- кайшылыктары мен элеуметт 1 к кайшылыктарын баянды етудеп, билеуш1 таптын катерл 1 саясатына халыктыц карсылыгын мэдениета дайындау уш1н бш м жуйесш колдану мумк 1 нд 1 пн (А. Грамши, Л. Альтюсер), мек- тептщ релш аныктауга багьггтады. Б>Л 1 М беру элеуметтануынын пэн 1 туралы мэселен1 шешуде КСРО-да узак уакыт бойы устем болган саяси-идеологиялык устанымдар, б1Л1м ин- ститутыныц элеуметт1к рёягн баяу мойындау, бшмнщ жалпылык мэсе- лелершде академиялык педагогиканыц басым болуы, элеуметтануды тэрбие урдютерш зерггеумен шектеуге жетйзуге деген талпыные жэне оны теориялык дамуы кукынан айыру киыншылыктар тугызды. Отандык жэне шетелдж гылымда еткен жшрсайыстарды ескере оты- рып, саланын пэш мэселесш шешу бШм берудщ элеуметтанымдык ею негхзг! аепект 1 С 1 не кешл аударудан турады, — оныц элеуметт 1 к-жуйел 1 к жэне институттык сипаттамасына. Бшм, б!р1нш1ден, 1ШК1 курылымы элеуметпк катынастарга толы аса курдел! жиьштыктан туратын, когамнын салыстырмалы турдеп ез алдьша 337 180-22 |