Научная библиотек
тылы елеуметпк зерттеулердвд нэтижелерад
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| тылы елеуметпк зерттеулердвд нэтижелерад
колдану. Мунын кешендшк жэне жуйелшк принциптер! де бар. Кешещцк принципте арб1р елеуметпк кубылыс кез1нде онын экономикалык, идеоло- гиялык, психологиялык, уйымдык секьощ букш аспекплерш есте устау кажет. Жуйелшк принцитнщ мэн1 — накты максатты жузеге асыруга кажетп жекелеген, езара б1рш-б)р1 толыктыратын кызметтщ турлерш б1р1кпру. Демократиялык централизм принцит — элеуметпк баскарудын ен маныздысы, ол буюл баскарушы органдардын, басшылардын жэне бас кару жуйесшщ барлык денгешндеп аткарушылар кызметтержщ мазмуны мен ешстерш аныктайды. Демократизм енбекиилершн толык бшпп, олар- дын инициативасын басып-жаншымай, колдау, баскарушы органдардын басшыларын сайлау, олардын есеп берш отыруы болса, ал централизм, ягни орталыктан баскару дара басшылыкты кепш ш к муддесшщ басым болуы, катан тертйптц орнауы секщщ кер1шстермен уштастырады. Алай- да, централизм жагдайында да ецбекщшердш, баскару хеше белгш б1р дэрежеде катыспауынсыз мшдеттерд1 тшмд1 шешу мумкш емес. Демок ратизм централизмге Караганда оны жузеге асыру теещ ретшде эрекет етед>. Демократияны кещнен колдану централизмнщ непзш, тугырын улгайтады жэне сонымен б 1 рге енбекомлерд! когам кан баскаруга тарту- ды камтамасыз етедк Екшшшен, орталык органдар ездер» аткаратын М 1 ндеттер аукымынан асып кетпейщ, жердлдст! органдардын кызмепне кол сукпауды кагида тутады. Сонда гана централизм дурыс, кажетп ден- гейде жузеге асатын болады. Жариялылык принцишнщ элеуметпк баскарудагы каз1рп етпел! ке- зендеп манызы ете зор. Жариялылык принцип! — енбекиилердщ баска ру шеипмдерш кабылдау кезщде когамдык пщрлерден кен келемд! акпа- раттар алуы, оларды игерщ, есепке алу непзшде шеплмдер кабылдауга катысу. Жариялылык — бул адамдарга сещм арту мен курмет керсету, олардын окигаларга бага беру кабшетш ескеру, дурыс шеппм кабылдауы- на, сол шешймд) жузеге асыруына адамдардын саналы турде катысуына мумкшдш жасау, багалау. Баскару процесщ уйымдастырудын баска да принциптер! бар. Буган ен алдымен непзп буын принцип! жатады. Элеуметпк процестерд» бас кару — езара байланыекан кешенд! мщдеттерд! шешу деген сез. Бул мшдеттер ездерщщ маныздылыгы жагынан б)ркелк! емес. Элеуметпк процестердщдамуы барысындагы тупюлисп, басшы мхндетп немесе непзп буынды пдлыми непзде аныктау — баскару енерше жатады. Элеуметпк баскарудын практикалык мэселелерш шешу барысьшда когамдык емфшн басты проблемаларын шешуге ерекше кешл белу кажет. Бул жерде 332 проблемалык багдарлау принцишн орындаудын манызы зор. Ол непзп буын принцишн жузеге асырудыц т э сш репнде колданылады. Бул прин цип жумыстын непзп багыттарын аныктауга, таяу арадагы мшдеттерд1 болашакгагы мшдеттерден белш алуга кемектеседк Адреспк принцип накты аткарушылардын кызметш реттейд!, олар- дын накты шндеттерш аныктайды, койылган максатты жузеге асыру ушш олардын шеипмдер! кажет етшёдГ Сайып келгенде, принциптер жуйесш колдану элеумегпк баскарудьщ мшдеттерш жаксы шешуге, когамдык дамудын максаттарына жетуге ыкпал жасайды. Баскару жуйесшде манызды орын алатын м'эселе — элеуметпк болжам (прогнозирование). Ол элеуметпк процестер мен кубылыстардын гылыми тургыдагы непздййпн аныктайды жэне онын тш мдш пн арттыру макса- тында, ягни зерттеудщ динамикасын, дамудын болашагын аныктауда элеу- метгану гылымы колданылады. Гылыми тургыдагы болашакты болжау принцип) элеуметтгк болжам жасаудын методологиялык базасы болып табылады. Когамныц болашак куйш алдын ала коре бшу онын даму зандарын зерттеудщ нэтижес1нен, оньщ еткеш мен бупнг1 куй!не талдау жасаудын корытындысынан туын- дайды. Когамдагы саны мол факторлардьщ эрекетгер 1 Н 1 Н непзшде когам- ньщ даму зандары тенденциялык сипат алады. Осыган орай алдын ала кере бшудщ аукымы шектеул! болады, ол ютщ барысы мен болашагын шамалап, белпл1 дэрежеде гана корытындылайды, бул жагдайда накты- лык, б 1 р-б 1 рлеп талдау ю барысын асыра багалау болып табылады. Когам дык зандылыктардьщ ыктималдык сипаты дамудын балама варианты тур1нде гылыми болжам жасауды талап етед!. Сойнп, ол процестердщ мумкш формалары мен корш 1 стерш, каркынын суреттейд 1 . Элеуметт 1 К болжамньщ ещ: 1 ) 1 здешс; 2 ) йормативтж тип!н атап айтуга болады. Онын б1р1нш1С1 когамньщ мумк 1 н болады-ау деген жай-кушн эрекет етуип тен- денцияда баскарудьщ ыкпалын ескеру непз 1 нде суреттелу! ти!с; екшшю 1 , койылган максатка байланысты осы болса екен деген жай-куйдд суреггейд!, оган жетудщ жолдары мен куралдарын белплецщ. Болжам статистика- лык талдаудьщ жэне кере б1луд1н динамикалык ретш, катарын курудьщ, дамудын нег 13 Г 1 тенденциясын сараптап багалау эдгешщ, тжелей матема- тикалык модельдеуд1Н, т.б. кемепмен жузеге асады. Болжамньщ аса ма нызды мшдеттершщ б 1 р — когам ем1р1шн; эр турлх жактарын езгертуге багытталган, таяу жэне алыска апаратын элеуметт1к салдары бар шеш^м- дерд! кабылдауга талдау жасау. Жалпы когамды з е р т т е у д щ элеуметганулык мётодологиясы мен ЭД1С- темес! калыптаскан. Олар когамдык е ш р д щ барлык салаларын карасты- руда аса зор тшмдшкке кол жетк!зед1. жүктеу/скачать 14,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|