Научно-методический журнал Серия: Естественно-технические науки. Социальные и экономические науки. Филологические науки



Pdf көрінісі
бет13/231
Дата30.07.2023
өлшемі4,81 Mb.
#179664
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   231
Байланысты:
2-сан 2023 (1-серия)

B.Dawletmuratov – 
texnika ilimleriniń doktorı, docent
D.Atashov 
– 
magistrant 
Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı 
Tayanch so‟zlar: 
temir
 
bilan
 
qoplash, elektrolitik o‘stirish, galvanik qoplamalar, kimyoviy qoplamalar, anod, katod.
 
Ключевые слова: 
покрытия железом, электролитные выращивание, гальванические покрытие, химические покрытие, 
анод, катод.
 
Key words:
iron, electrolyte ironing, galvanic coatings, chemical coatings, anode, cathode. 
Házirgi waqıtta islew procesinde jelingen detallardı qay-
ta tiklewdiń hár qıylı túrleri bar bolıp olar shártli ráwishte 
galvanikalıq hám basqada usıllar járdeminde jelingen detal-
dıń betine temir ósiriw usılları bolıwı múmkin. Bul usıllar 
qozǵalmaytuǵın birikpelerge iye hám az muǵdarda jelingen 
valsıyaqlı detallardı qayta tiklew kózqarastan jarıtıladı. De-
tallardı qayta tiklew usıllarınıń klassifikaciyası. Biz de-
tallardı qayta tiklewde qandayda bir usıldı qollanıwda qayta 
tiklenetuǵın detaldaǵı defekttiń túrine qarap hámde materi-
yaldıń túrine oǵan qoyılatuǵın talaplarǵa qarap tańlanadı. 
Galvanikalıq usıllar. Detallardı galvanikalıq hám ximiyalıq 
qaplamalar járdeminde qayta tiklew. Galvanikalıq metodlar 
tiykarında detallardıń betin qaplaw, elektrodlardan elektr 
toki ótiwi nátiyjesinde metal atomları detaldıń betine otırıp 
qalıwına tiykarlanǵan, elektrolitler sıpatında kislotalar, 
siltiler hámde metallardıń suwdaǵı duzlı eritpelerinen pay-
dalanıladı. Elektrolitlerden elektr toki ótiwi nátiyjesinde 
metallar ionı oń zariyadlanıp teris zariyadlanǵan detallardıń 
betine otıradı hám qatlam payda etedi.
Jelingen detaldıń betin bir yaki birneshe ret juqa metal 
qatlamları menen qaplaw. Bunday qatlamnıń juqalıǵı – 
mikrometrdiń bir neshe úleslerinen 40-50 mkm ge shekem 
(ayırım waqıtları, bir neshe millimetrge shekem) boladı.
Metallardıń galvanikalıq, diffuziyalıq vacuumlıq ximiyalıq, 
gaztermikalıq, ionplazmalıq, gazfazalıq hám detonaciya 
usılları bar. Galvanikalıq usılda metal elektrolitlik kóriniste 
qaplanadı (bul elektroliz qubılısı tiykarında isleydi). Bul 
usıl menen derlik barlıq metallardı (cink, kadmiy, nikel, 
xrom, qalayı, temir, gúmis, altın) hám bazı birikpeler 
(bronza) di qálegen elektr ótkizgishlikke iye material betine 
qaplaw múmkin (Galvanikalıqtexnikada). Diffuziyalıq 
usılda diffuziya qubılısı sebebinen buyım betine bir yaki bir 
neshe ximiyalıq elementler qatlamın payda etiledi. Bul usıl 
metall hám metal emes zatlar ushın qollanıladı. Vakuumlıq 
usılı - vakuumda buyımlar betine qorǵawshı qatlam payda 
etiwde qollanıladı. Bunıńda metal hám metal emes túrleri 
bar. Tiykarınan katodlı búrkkishli, termikalıq hám elektron-
nurı menen puwlandırıw usılları hám eki usıl birgelikte 
qollanıladı. Ximiyalıq usılda metal beti sol metaldıń
duzlarınıń eritpeleri menen tiklenedi. Gaztermikalıq usılda 
suyıq metal gaz aǵımı járdeminde metal menen 
qaplanatuǵın betke búrkiledi. Ion-plazmalıq usılda metallar 
tómen temperaturalı tútewshi razryad yaki jay razryad 
plazmasında búrkiledi. Gaz-fazalıq (ximiyatermikalıq) 
usılda buyımlardıń qızdırılǵan betine metal qatlamı 
otırızıladı. Detonaciya usılı detonaciya (jarılıw) tolqını 
energiyasınan 
paydalanıwǵa 
tiykarlanǵan. 
Metal 
buyımlardıń betin bekkemlew, jeliniwge shıdamlılıǵı hám 
karroziyaǵa shıdamlılıǵın, elektr ótkizgishligin arttırıw, 
geyde buyımnıń kórkemliligin asırıwda qollanıladı.
Elektrotexnika, radiotexnika, optika, raketa texnikası, 
avtomobil islep shıǵarıw, keme islep shıǵarıw, samolyot 
islep shıǵarıw hám basqada tarawlarda metallarǵa talap 
joqarı [1-5].
Biz bul maqalamızda alıp barılǵan izertlewler islew 
procesinde jelingen palectiń betine temir ósiriw jolı menen 
qayta tiklew ushın elektrolitlik ósiriw hám plazmalı suyıltıp 
qaplaw metodların maqul dep esaplap bul usıllar ústinde 
izertlew jumısları alıp barıldı. 
Jumıstıń maqseti avtomobiller, traktorlar, hám hár qıylı 
awıl xojalıǵı texnikalarınıń jumıs procesinde jelingen detal-
dı (biziń jaǵdayımızda palecti) qayta tiklep detaldıń jumıs 
islew ómirin uzaytıwdan ibatat. Detaldıń jelingen betin 
bekkemlew ushın az uglerodlı hám ortasha uglerodlı 
termoqaytaislewden ótpegen polat detallarǵa qollanıw 
múmkin. Detaldıń betin temir menen qaplaw (detaldıń 
betine temir ósiriw) bul paydalanıw dáwirinde az muǵdar-
da jelingen detallar ushın júdá jaqsı nátiyje beredi Qayta 
tiklengen detaldıń bahası, taza tap sonday paydalanılmaǵan 
detaldıń bahasınıń 30-50 %.tin quraydı.
Detaldıń jelingen betine temir ósiriwge tayarlaw ushın, 
detaldıń betin hár qıylı maylardan hám basqada kirlerden 
tazalaw kerek. Detaldıń betinde oyıq sızıqlar bolsa onda 
mexanikalıq metotdan paydalanıp najdiyaklaw kerek. 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   231




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет