«Балаға өз бетімен зерттеуге мүмкіндік туғызған сайын одан әрі жақсы оқи түседі» Питер Клайн Оқушылардың танымдық қызығушылығын үш деңгейге бөлуге болады.
жоғары деңгей: өзіме істетші –мен сонда түсінемін.Оқушы танымдық міндеттерді өздігінен шешуге ұтымды жолдарды қолдана білуімен, жаңаны білуге деген қызығушылығының жоғары болуымен және өз іс- әрекетін бақылап, бағалай білумен сипатталады;
орта деңгей: маған көрсетші – менің есімде қалады. Оқушы танымдық іс-әрекет деңгейін өздігінен орындауды оқытушының көмегін қажет етуімен сипатталады;
төменгі деңгей: маған айтшы – мен ұмытып қаламын; оқушы тапсырманы қайталаумен шектеліп, оқытушының көмегімен орындайды.
Ағылшын психологі Уильям Глассер зерттеулері бойынша оқушы:
Оқушының ізденушілік қасиетін қалыптастырудың ең тиімді тәсілі (ізденушілік) – оқушының ғылыми зерттеу қоғамын ұйымдастыру.
Зерттеушілік процесс барысында оқушылар белгілі фактілер мен құбылыстарға берілетін түсініктемелер мен дәлелдеулерді өз бетінше іздестіріп, түсінуіне тура келеді.
Оқушыларды зерттеу әдісіне үйрету, оларға зерттеушілік дағдыларын қалыптастыру арқылы танымдық қабілетін дамытып жетілдіруге мүмкіндік тудырады.
«Шәкірт – нығырлай беретін ыдыс емес, керісінше тұтандыруды талап ететін шырақ» Елдің ертеңі білімнің тереңдігі мен өлшенеді. Олай болса оқушылардың жеке шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту және оларды шынайы өмірдегі дара тұлға етіп дайындау мұғалімнің басты мақсаты.
