Апоптоз екі топқа бөлінеді: 1.
Ішкі апоптоз – жасушаның жағдайы нашарланған кезде жүреді.
2.
Командалық апоптоз – ―негативті‖, жасушаның арнайы рецепторлары
арқылы сырттан беріледі.
Ішкі апоптозға жататындар: А. Хромосомалардың аумақты зақымдануы (ДНҚ кӛп жерлерінің үзілуі,
оның конформациясының бұзылуы, хромосомалардың дұрыс ажырамауы,
тізбектерінің бір-бірімен тігілуі);
Б. Жасуша ішілік мембраналардың зақымдануы (ерекше митохондрияларда)
олардағы липидтердің асқын тотығуы нәтижесінде жүреді.
Бұл зақымдарды туындататын факторлар: әртүрлі сәулелер,
температураның ӛзгеруі, белгілі бір химиялық қосындылар. Химиялық
қосындылар ДНҚ –ның құрылымына еніп, топоизомеразаға басымдылық
кӛрсетеді, сӛйтіп ДНҚ конформациясын бұзады.
Сондай-ақ эндогенді қосылыстар – азот тотығының түзілуі қауіпті.
Оның тез түзілуін қамтамасыз ететін әртүрлі стрестік жағдайлар. Сонымен
қатар жасушадағы әртүрлі бұзылыстар, оның қоректенуі бұзылған кезде де
байқалады.
113
Ішкі апоптозға
мысал болатын мидағы нейрондар санының адам
жасының ұлғаюына байланысты прогрессивті түрде азаюы. Егер апоптоз
мидың бірнеше бӛлігінде жүрсе, онда адам Паркинсон ауруына ұшырайды.
