Негізгі құралдар бухгалтерлік есептің объектісі
Негізгі құралдарға кейін жұмсалатын күрделі шығындар
жүктеу/скачать 0,69 Mb.
|
Дип.-Негізгі-құралдардың-есебін-ұйымдастыру-және-оны-талдау
| 2.4 Негізгі құралдарға кейін жұмсалатын күрделі шығындар
Негізгі құралдарды пайдалану барысында біртіндеп тозады, тозған бөлшектерін жөндеуді немесе толығымен, иә болмаса тұтастай объектіні түгелімен ауыстыруды талап етеді. Сондықтан негізгі құралдар оъектілеріне, пайдалы қолданылатын барлық мерзімі ішінде кейінгі күрделі қаржы және ағымдағы шығын жұмсайды. 6 «Негізгі құралдардың есебі» бухгалтерлік есеп стандарттарына және оған әдістемелік ұсыныстарға сәйкес негізгі құралдарға кейінгі күрделі қаржы жұмсау пайдалы қызмет ету мерзімі басында бағаланған, қолданудан түскен болашақ экономикалық тиімділікті ұлғайтқан жағдайда бастапқы құнды арттырады. Кейінгі барлық шығындар жасалған кезеңдегі шығындар деп танылуы тиіс. Негізгі құрал объектілеріне байланысты 16 «Негізгі құралдар» атты қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына сәйкес кейінгі шығындар актив жағдайын жақсартқанда, оның өнімділігін бастапқы есептелген нормативтен жоғарылатып, арттырса ғана актив есебінде танылады. Болашақтағы экономикалық тиімділікті ұлғайтуға және негізгі құралдардың бастапқы құнын арттыруға әкелетін мысалдар мыналар: негізгі құрал объектілерінің пайдалы қолдану мерзімін ұлғайтатын, оның қуаттылығын арттырып, жетілдіру; өндірілетін өнімнің сапасын жақсарту үшін машина тетіктерін, детальдарын жеткізу; бұрын есептелген өндірістік шығынды едәуір қысқартуды қамтамасыз ететін жаңа өндірістік процестерді енгізу. Объектінің техникалық жағдайын сақтау мен ұстау мақсатымен жасалатын негізгі құралдарды жөндеу мен пайдалануға жұмсалатын шығындар бастапқы құнды ұлғайтады, олардың пайда болу сәтіндегі ағымдағы шығындар ретінде танылады. Негізгі құрал жабдықтарды алғаннан кейін шығындарды есептеу тәртібі бастапқы бағалауда ескерілген жағдайларға және кейінгі шығындардың орны толып, өлшеді ме деп мойындауға байланысты. Қазақстан Республикасының «Салықтар және басқа бюджетке міндетті төлемдер туралы» Кодексінің 113б. 2 тармағына сәйкес меншікті негізгі құралдарды жөндеуге (күрделі, ағымдағы) арналған нақты іс жүзіндегі сома негізгі құралдардың әрбір тобы бойынша салықтық жылдың соңында топшаның баланс құнының белгіленген проценті шегінде жылдық жиынтық табыстан шегеріледі. Көрсетілген шектен асатын негізгі құралдарға шыққан нақты іс жүзіндегі сома негізгі құралдардың тиісті салықтық топшамасының құндық балансын ұлғайтады. Жылдық жиынтық табыстан шегерілуге тиісті негізгі құралдарды жөндеуге шыққан шығындарды ай сайын есептеу үшін, сондай-ақ топтың құндық балансына қосылуға тиісті соманы анықтау үшін «Салық салу мақсатымен негізгі құралдарды жөндеу шығындарын есептеу тізімдемесі» қолданылады. 2005 жылдың 1.01 бастап негізгі құралдардың әрбір тобы бойынша негізгі құрал-жабдықтардың нақты іс-жүзіндегі шығындар сомасы салықтық кезең соңында топтың баланстық құнынан мынадай мөлшерде шегеріледі:
«Салық салу мақсаты үшін негізгі құралдарды жөндеуге шығатын шығындар есебінің тізімдемесі» қолданылады. Салық салынатын табыстан ұстап қалулар туралы жинақтап қорыту мақсатымен заңды тұлға «Негізгі құралдарды жөндеу мен амортизацияға аударымдар тізімдемесін» жүргізеді. Негізгі құралдарды жөндеу орындалғаны жөнінде қосылған құн салығы, яғни «Салықтар және бюджетке міндетті басқа төлемдер туралы» Кодекстің 235 б. 1т.сәйкес қосылған құн салығы атап көрсетілген шот – фактуралар ұсынылуы бойынша материалдармен жабдықтаушыларға төленуге тиісті салық сомасы да есепке жатқызылуы тиіс. Егер салық төлеуші басқа есепті кезеңді қолданса, онда жөндеу шығындары есепті кезең соңындағы топшаның құндық балансына белгіленеді. Республикалық және жергілікті бюджеттерден алынған жәрдем ақша есебінен жасалатын жөндеу шығындары ұстап қалуға жатқызылмайды және топшаның құндық балансын ұлғайтпайды. Егер кесімді белгіленген активтер есебі салық салу мақсатымен объект бойынша жүргізілсе, топша құндық балансының белгіленген 5 процентінен асатын жөндеу шығындары жөндеуге шығын жұмсалған тиісті негізгі құралдардың құнын өсіруге жатқызылады. Ұйымдастыру – техникалық белгілері, жөндеу жұмыстарының сипаты, олардың қауырттығы бойынша күрделі және ағымдағы жөндеу көлемін айқындайды. Ағымдағы жөндеу негізгі құралдарды дұрыс және жұмысқа жарамды жағдайда ұстауға арналады, мұндайда тозған детальдардың санаулысы ауыстырылады және жоспар бойынша кезекті жөндеуге, бояуға, қабырғаларды әктеуге және т.б. дейінгі дұрыс пайдалануды қамтамасыз ету мақсатымен жабдық механизмдерін реттеу жасалады. Ағымдағы жөндеу кестеде алдын -ала қарастырылған мерзімде өткізіледі. Жөндеу жұмыстары негізгі құралдарды пайдаланатын жерде немесе арнайы бөліп берілген жерде жөндеу бригадаларының күшімен атқарылады. Жөнделетін объектілерді бөлшектеу барлық тозған тораптарды, детальдарды және конструкцияларды қалпына келтіру немесе ауыстыру жасалынатын жөндеу түрлері күрделі жөндеу деп саналады. Жабдықтар мен транспорт құралдары үшін – бұл мерзімділігі бір жылдан асатын, агрегаттарды толығымен бөлшектеу, барлық тозған детальдар мен тетіктерді ауыстыру немесе қалпына келтіру, агрегаттарды құрастыру, реттеу және түзеу жасалатын жөндеу. Автотранспорт құралдары үшін күрделі жөндеу машина маркасына байланысты 20-дан 50 мың км.-ге дейінгі машина жүрісінен соң жүргізіледі. Үйлер мен ғимараттар үшін бұл – тозған конструкциялармен детальдарды алмастыру немесе жөнднлетін объектінің пайдалану мүмкіндіктерін жақсартатын, олардан гөрі берік және тиімділеріне ауыстыру жасайтын жөндеу. Күрделі жөндеу өткізу үшін негіздеме болып қызмет ететін басқарушы құжат–ақаулар тізімдемесі. Мұнда кестеде көзделген жөндеу мерзімдері, негізгі құралдардың осы объектісі үшін орындалу қажет жұмыс түрлері, ауыстыруға жататын детальдер, тетіктер, жөндеудің сметалық құны көрсетіледі. Ақаулар тізімдемесін жасау күрделі жөндеуді жоспарлауды және негізгі құралдарды жөндеуге беру кезегін белгілеуді жеңілдетеді. Ақаулар тізімдемесі негізінде күрделі жөндеу бойынша жұмысқа наряд-тапсырыстар жазылады. Бұған жұмыстың техникалық шарттарын, жұмыс сы және т.б. тіркейді. Наряд-тапсырыстың бір данасы жөндеу шеберханасына, екіншісін бухгалтерияға, үшіншісі бас механик бөлімінде қалады. Субъектінің жөндеу цехтарында әрбір жөнделетін объектіге көп сызық жолды карточкалар ашып, оларда жөндеу шығындарын жинақтайды. Ағымдағы жөндеуге кеткен шығындарды субъект өндіріс шығындарына кіргізіп, оларды меншікті қаражатынан төлейді. Жөндеу жұмыстары субъектінің өз күшімен, басқа жақтағы ұйымды таратып және аралас әдіс-амалмен жасалуы мүмкін. Егер жөндеу қосалқы өндіріс жұмысшыларының күшімен, яғни жөндеу цехымен атқарылса, шығындар 8030 «Қосалқы өндіріс» бөлімшесінің шотында жиналады, мұндайда мынадай жазбалар жазылады:
Жөндеу жұмыстары біткен соң объектілер «Жөнделген, қайта құрылған және жаңғыртып, жетілдірілген объектілерді қабылдау-тапсыру актісі» тапсырыс берушілерге беріледі. Егер жөндеу жыл бойы бір қалыпты болмай жүргізілсе, онда мұндай біркелкі еместіктің өнімнің өзіндік құнына әсерін шығарып тастау қажет. Шығындарды өндіріс шығындарына біркелкі кіргізу үшін жыл ішінде резерв жасау қажет. Бұл үшін шаруашылық жүргізуші субъект жөндеу қорын құрады және ай сайын шығарылған шығын сомасына қарамастан, өндіріс шығындарына жатқызылатын жылдық жоспарлық шығындардың 1/12 мөлшерінде ақша аударады.
Жаңғыртып, жетілдіру шығындары құрастырмалы детальдарға, қосалқы бөлшектерге, тетіктерге, құрылғыларға жұмсалатын шығындардан, ақша аударылатын және басқалардан қалыптасады. Олар бухгалтерлік есептің шоттарында негізгі құралдарды жөндеу шығындарына ұқсас көрсетіледі. жүктеу/скачать 0,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|