Құнды біркелкі (тура сызықты) тәсілмен есептен шығару тәсілі – объект құны ай сайын тең сомамен есептен шығарылады.
Мысалы. 95760 компьютері алынды, қызмет мерзімі 5 жыл, болжанатын жойылу құны 1850.
Амортизацияны тура сызықты тәсілмен есептеу бойынша шығарылатын есеп:
Есепті кезең
|
Бастапқы құн
|
Жойылу құны
|
Амортизациялық құн
|
Қызмет мерзімі
|
Амортизация мөлшері %
|
Жылдық амортизация
|
2003
|
95 760
|
1850
|
93910
|
5
|
20
|
18782
|
2004
|
95 760
|
95 760
|
93910
|
5
|
20
|
18782
|
2005
|
95 760
|
95 760
|
93910
|
5
|
20
|
18782
|
2006
|
95 760
|
95 760
|
93910
|
5
|
20
|
18782
|
2007
|
95 760
|
95 760
|
93910
|
5
|
20
|
18782
|
Тозғандардың жинақталған тізімдемесі:
Есепті кезең
|
Бастапқы құн
|
Жылдық амортизация
|
Жинақталған тозу сомасы
|
Баланстық құн 2 топ – 4 топ
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
2003
|
95 760
|
18782
|
18782
|
76978
|
2004
|
95 760
|
18782
|
18782 + 18782 =37564
|
58196
|
2005
|
95 760
|
18782
|
37561 + 18782 = 56345
|
39414
|
2006
|
95 760
|
18782
|
56345 + 18782 =75128
|
20632
|
2007
|
95 760
|
18782
|
75128 +18782 = 93910
|
1850
|
Өндіріске ғылыми-техникалық жетістіктер енгізу түзету мен негізгі құрал жабдықтарды жнңартуға қызығушылықты арттыру үшін қаржылық жағдай жасау мақсатымен субъектілер амортизацияны тездетіп есептеу, (кумулятивті тәсіл) сомасы бойынша құнды есептен шығару, кемітілген қалдық тәсілдерін қолдана алады.
Сандар сомасы бойынша (кумулятивті тәсіл) құнды есептен шығару тәсілі есептік коэффициентті табудан тұрады. Коэффициент бөлгіші қорытындысы пайдалы қызмет мерзімі сомасына, ал алым қызмет ету мерзімінің соңына дейін қалған жыл соңына тең болады.
Амортизация сомасы кейінгі жылдарға қарағанда пайдалануға берілген алғашқы жылдары жлғары болады. Амортизацияны есептеу бойынша есеп кумулятивті тәсілмен: 95760 компьютері алынды, қызмет ету мерзімі 5жыл, болжанатын жойылу құны 1850.
Есепті кезең
|
Бастапқы құн
|
Жойылу құны
|
Амортиза-циялық құны
|
Кумулят сан
|
Қызмет ету мерз соңына қалған жыл саны
|
Есептік коэфф-т 6/5
|
Жылдық амортизация 4×7
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
2003
|
95760
|
1850
|
93910
|
15
|
5
|
0,333
|
31303
|
2004
|
95760
|
1850
|
93910
|
15
|
4
|
0,266
|
25043
|
2005
|
95760
|
1850
|
93910
|
15
|
3
|
0,2
|
19782
|
2006
|
95760
|
1850
|
93910
|
15
|
2
|
0,133
|
12521
|
2007
|
95760
|
1850
|
93910
|
15
|
1
|
0,066
|
6261
|
Жинақталған тозу тізімдемесі:
Есепті кезең
|
Бастапқы құн
|
Жылдық амортизация
|
Жинақталған тозу сомасы
|
Есептікезең соңындағы баланстық құн
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
2003
|
95760
|
31303
|
31303
|
64457
|
2004
|
95760
|
25043
|
30303 + 25043 = 56346
|
39414
|
2005
|
95760
|
19782
|
56346 + 18782 = 75128
|
20632
|
2006
|
95760
|
12521
|
75128 +12521 = 87640
|
8111
|
2007
|
95760
|
6261
|
87640 + 6261 = 93910
|
1850
|
Амортизацияны кемігіш қалдық тәсілімен есептеу бойынша есеп:
Бұл тәсілде амортизация сомасы объектіні бірінші жыл қолданғанда бірден көбейеді және соңғысында төмендейді.
Кемігіш қалдық тәсілінде амортизацияны есептеу бастапқы емес, баланстық құннан жасалады.
Түзу сызықты тәсілде амортизация мөлшері екі есе өсіріледі. Амортизацияны есептегегенде жойылу құны ескерілмейді, бұған жойылуға дейінгі қалдық құнды кеміту, үшін қажетті шамамен амортизация сома шектелетін соңғы жыл кірмейді.
Компьютер – 95760 алынды, қызмет ету мерзімі 5 жыл, болжанатын жойылу құны 1850, тура сызықты тәсілде амортизация мөлшері 20%, кемігіш қалдық тәсілінде екі есе (40%) өсіріледі.
Есепті кезең
|
Бастапқы құн
|
Жойылу құны
|
Амортиза-циялық құн
|
Қызмет мерзімі
|
Амортиз. мөлшері %
|
Жылдық амортизация
|
2003
|
95760
|
1850
|
93910
|
5
|
40
|
|
2004
|
95760
|
1850
|
93910
|
5
|
40
|
|
2005
|
95760
|
1850
|
93910
|
5
|
40
|
|
2006
|
95760
|
1850
|
93910
|
5
|
40
|
|
2007
|
95760
|
1850
|
93910
|
5
|
40
|
|
Жинақталған тозу тізімдемесі:
Есепті кезең
|
Есепті кезең басын.Баланс құн
|
Амортиза-ция мөлшері %
|
Жылдық амортизация
|
Жинақталған тозу сомасы
|
Есепті кезең соң.
Балан. құн
|
2003
|
95760
|
40
|
38304
|
38304
|
57456
|
2004
|
57456
|
40
|
22982,4
|
38304+22982,4=61286
|
34474
|
2005
|
34474
|
40
|
13789,6
|
61286+13789,6=75076
|
20684
|
2006
|
20684
|
40
|
8274
|
75076+8274=83350
|
12410
|
2007
|
12410
|
|
10560
|
83350+10560=93910
|
1850
|
Теңдеулер қорытындысын шығару үшін кестеге үш тәсілмен есептелген компьтердің жылдық амортизациясы сомасын кіргіземіз.
Әр түрлі тәсілмен есептелген амортизация қорытындыларын салыстыру:
Есепті кезең
|
Құнды тура сызықты (біркелкі) тәсілмен есептен шығару
|
Кемігіш қалдық тәсілі
|
Сан сомасы бойынша есептен шығару тәсілі (кумулятивті тәсіл)
|
2003
|
18782
|
38304
|
31303
|
2004
|
18782
|
22982,4
|
25043
|
2005
|
18782
|
13789,6
|
18782
|
2006
|
18782
|
8274
|
12521
|
2007
|
18782
|
10560
|
62661
|
Өндірістік тәсіл (амортизацияны орындалған жұмыс көлеміне пропорциональды есептеу) амортизация объектісі пайдалану нәтижесі ғана болуына, уақыттың бір бөлігі оны есептеу барысында ешқандай роль атқармайтынына негізделген.
Бұл тәсілді пайдалану мерзімі техникалық көрсеткіштермен не болмаса ұйымның шаруашылық қызметіндегі өзгерістермен шектелген жағдайда қолдануға болады.
Амортизацияны әр түрлі тәсілмен есептеген сомаларды салыстырғанда, қаралған тәсілдер кәсіпорын нәтижесіне ықпал ететін негізгі құрал – жабдықтардың жылдық амортизация саласына кемуіне немесе артуына мүмкіндік беретінін айқын аңғартты.
Пайдалануға алғаш берілген кесімді белгіленген активтер бойынша пайдаланудың алғашқы салықтық кезеңінде амортизациялық аударымдар кесімді белгіленген активтер мәліметтерін кемінде үш жыл жиынтық жылдық табыс алу мақсатында қолданған жағдайда амортизацияның қос мөлшері бойынша атқарылады.
Негізгі құралдар объектілерінің салықтық есебі есепті жыл қорытындылары бойынша салық мақсаттары үшін негізгі құралдардың амортизациясын есептеу тізімдемесінде жүргізіледі.
Негізгі құралдардың әр түрлеріне сан түрлі тәсілдерді қолдануға болады. Субъект таңдаған амортизацияны есептеу тәсілдерін есеп саясаты белгілеуге тиіс және бір есепті кезеңнен екіншісінде дәйектілікпен қолданылады.
"САК - комбинат Продоформление" Ашық Акционерлік Қоғамында негізгі құралдардың есебі үшін мынандай синтетикалық шоттары бар 2420 «Негізгі құралдардың тозуы» бөлікшесінің пассивті шоттары қолданылады:
2421 «Үйлер мен ғимараттардың тозуы»
2422 «Машиналардың, жабдықтардың, беріліс құрылғыларының тозуы»
2425 «Транспорт құралдарының тозуы»
2429 «Басқа да негізгі құралдардың тозуы»
Жоғарыда көрсетілген шоттардың әрқайсысына қосалқы шоттар ашуға болады:
Меншікті негізгі құралдардың тозуы
Ұзақ мерзімге жалға алынатын негізгі құралдардың тозуы
Толық амортизацияланған негізгі құралдар бойынша тозу сомасы есептелінбейді.
Тозуды есептегенде 7400 «Қосымша шығындар» бөлімшесіне өндірістік шоттары, 7410 «Негізгі құралдардың тозуы мен материалдық емес активтердің амортизациясы» қолданылады.
Тозуды есептегенде:
7410 «Негізгі құралдардың тозуы мен материалдық емес активтердің амортизациясы» дебеті.
2421-2429 кредиті.
Жалпы шаруашылық мақсаттағы және коммерциялық құрылымдардың негізгі құралдарының тозуы 7210 «Жалпы және әкімшілік шығындар» шотында ескеріледі.
Тозуды есептегенде:
7210 дебеті, 2421-2429 кредиті.
Өткізілетін орындарда тауарларды сақтауға арналған негізгі құралдар бойынша 7110 «Тауарларды (жұмысты, көрсетілген қызметті) өткізу бойынша шығындар» шотында негізгі құралдардың тозуы көрсетіледі.
Тозуды есептегенде:
7110 дебеті 2421-2429 кредиті.
Достарыңызбен бөлісу: |