Независимый казахстан
жүктеу/скачать 1,99 Mb.
|
ДЕЛЕГИТИМАЦИЯ - процесс, противоположный легитимации. Сопровождается утратой доверия, лишением политики и власти общественного кредита. АЛЫС ШЕТЕЛ - ешқашан КСРО құрамына енбеген елдер, мысалы, Италия, Венгрия, Қытай, АҚШ, т.б. «Дарын» - дарынды жастарға берілетін мемлекеттік сыйлық. 1992ж. бекітілді. ДЕИДЕОЛОГИЗАЦИЯ - қазіргі қоғамдағы авторитеттің төмендеу түсінігі. ҚР Мемлекеттік егемендік туралы ДеклАрация - Қазақстанның егемендігін жариялаған тарихи құжат. 1990ж. 25 қазанында Қазақстанның Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен қабылданған. Деклорацияда республика дамуының негізгі бағыттары берілген. Қазақстан жерге, суға және т.б. табиғи ресурстарына өз құқығын жария етті. ДЕЛЕГИТИМАЦИЯ - легитимацияға қарама-қарсы процесс. Сенімді жоғалту, саясат пен қоғамдық несие билігінен айырылу процесі. Делегирование полномочий - передача гражданами части своих прав специальным представителям, призванным выражать и защищать их интересы и выполнять определенные функции (например, институт выборов). ДЕМОКРАТИЗАЦИЯ - внедрение демократических начал, реорганизация какого-либо общества на демократических основах. Главные направления Д.: привлечение граждан к управлению делами общества и государства; создание условий для проявления инициативы отдельных лиц, представительных органов власти, общественных организаций, трудовых коллективов, развитие самоуправления общества; свободное развитие каждой нации и народности, укрепление их равноправного сотрудничества; постоянное укрепление законности и правопорядка; расширение гласности; регулярный учет общественного мнения при обсуждении и решении государственных и общественных дел; совершенствование избирательной системы. ӨКІЛЕТТІЛІК ДЕЛЕГИТИМАЦИЯСЫ – азаматтардың (саяси органдардың, лауазымды тұлғалардың) өздерінің құқықтарының бір бөлігін олардың мүдделерін көрсету мен қорғауға және белгілі бір функцияларды атқаруға арналған арнайы өкілдерге беруі. ДЕМОКРАТИЗАЦИЯ - демократиялық бастауларды енгізу, белгілі бір қоғамды демократиялық негізде қайта ұйымдастыру. Демократизацияның негізгі бағыттары: адамдавр қоғам мен мемлекеттің істерін басқаруға тарту; жеке тұлғалардың, биліктің өкілетті органдардың, қоғамдық ұйымдар, еңбек ұжымдары мүшелерінің ұсыныстар жасауына мүмкіншілік туғызу, қоғамның өзін-өзі басқаруын дамыту; әрбір ұлт пен халықтың еркін дамуы, олардың тең құқылы ынтымақтастығын нығайту; заңдылық пен құқықтық тәртіпті тұрақты бекітіп отыру; жариялылықтың кеңеюі; мемлекеттік және қоғамдық істерді шешудегі қоғамдық пікірді ескеріп отыру; сайлау жүйесін жетілдіру. ДЕМОКРАТИЧЕСКИЙ ТРАНЗИТ - переход от авторитаризма (тоталитаризма) к демократии. ДЕМОКРАТИЧЕСКИЙ ЦЕНТРАЛИЗМ - принцип организации, управления, государственного устройства, предполагающий сочетание иерархических и демократических методов регулирования политической деятельности. ДЕМОКРАТИЧЕСКИЙ ЭЛИТИЗМ - теория, согласно которой демократическое участие в сложных современных обществах будет неизбежно ограничиваться главным образом участием в периодических выборах политических лидеров. В этом смысле демократический элитизм - еще один термин для плюралистского элитизма. Демократия - народовластие, одна из основных форм политической самоорганизации общества в современном мире, базирующаяся на комплексе интересов, отношений, ценностей, установок, идей и концепций, которые первоначально ассоциировались с классическим либерализмом. ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ТРАНЗИТ - авторитаризмнен (тоталитаризмнен) демократияға өту. ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ЦЕНТРАЛИЗМ - саяси іс-әрекетті реттеудің иерархиялық және демократиялық әдістерінің үйлесімділігін білдіретін мемлекеттік құрылысты басқаруды ұйымдастыру қағидасы. ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ЭЛИТИЗМ - осыған сай қазіргі күрделі қоғамдарда демократиялық қатысу негізінен саяси лидерлерді таңдауға қатысумен шектелетін теория. Бұл тұрғыдан демократиялық элитизм – плюралистік элитизмнің бір термині. Демократия - алғашында классикалық либерализммен ұқсастырылатын мүдделер, қатынастар, құндылықтар, ережелер, идеялар мен тұжырымдамалардың кешеніне негізделетін қазіргі кездегі қоғамның өзін-өзі саяси ұйымдастыруының негізгі түрлерінің бірі, халық билігі. ДЕМОКРАТИЯ ДЕЛЕГАТИВНАЯ - одна из разновидностей гибридных режимов. Понятие «демократия делегативная», было введено в политическую науку аргентинским политологом Г.О’Донеллом для обозначения режима, сочетающего в себе признаки демократии и авторитаризма. Его отличительными чертами являются: 1. регулярные выборы главы исполнительной власти, который на несколько лет становится высшим толкователем интересов нации; 2. низкий уровень институализации власти; 3. отсутствие каких-либо ограничений исполнительной власти, кроме неформальных отношений и сроков переизбрания ее главы; 4. наличие гражданских прав и свобод; 5. формальный характер законодательной власти; 6. радикальный характер политики, проводимой общенациональным лидером; 7. отсутствие механизмов согласования интересов. ДЕМОКРАТИЯ ИДЕНТИТАРНАЯ - концепция демократии, основанная на утверждении тождества народной воли и действий государства. Эта модель предполагает как отказ от представительства, ДЕЛЕГАТИВТІ ДЕМОКРАТИЯ - гибридті режимдердің бір түрі. Саясаттану ғылымына делегативті демократия терминін Г.О’Донелл демократия мен авторитаризмнің белгілерін анықтау үшін енгізген. Оның негізгі ерекшеліктері: 1. ұлттың мүдделерін жоғары деңгейде талдайтын атқарушы билік басшысын үнемі сайлап отыру; 2. билік институтының төмен деңгейі; 3. атқарушы билік күшінің шексіз болуы, және оның басшысының қайта сайлану мерзімінен формальды қатынастардан басқа; 4. азаматтық құқықтар мен бостандықтың болуы; 5. заңшығарушы биліктің формальдылығы; 6. жалпыұлттық көшбасшысының билік жүргізу ерекшелігі; 7. мүдделерді келістіру механизмінің жоқтығы. ИДЕНТИТАРЛЫ ДЕМОКРАТИЯ - халық еркі мен мемлекет әрекеттерінің теңдігіне негізделген демократия тұжырымдамасы. Бұл үлгі жоғарғы билік пен халықтың қарым-қатынасына кедергі келтіретін өкілдіктен препятствующего прямому общению верховной власти и народа (Ж.Ж.Руссо), так и отказ от принципа разделения властей (теория и практика ленинизма). ДЕМОКРАТИЯ НЕПОСРЕДСТВЕННАЯ - прямое осуществление власти народом в общегосударственном и местном масштабах, различные формы принятия самим населением (преимущественно гражданами-избирателями) решений общего и местного характера. Важнейшей из таких форм является референдум. ДЕМОКРАТИЯ ПРЕДСТАВИТЕЛЬНАЯ - осуществление народом власти через избранные им государственные органы. Одна из двух основных форм народовластия (другой формой является непосредственная демократия). В современном демократическом обществе обе эти формы взаимно дополняют друг друга. В плане юридической силы верховенство принадлежит решениям, принимаемым путем непосредственной демократии. ДЕМОКРАТУРА - разновидность переходного («гибридного») политического режима. Демократура предполагает демократизацию бас тартуды да (Ж.Ж.Руссо), сондай-ақ, билікті бөлу қағидасынан бас тартуды да білдіреді. ТІКЕЛЕЙ ДЕМОКРАТИЯ - халықтың жалпы мемлекеттік және жергілікті ауқымда билікті тікелей жүзеге асыруы, халықтың өзінің жалпы және жергілікті сипаттағы шешім қабылдауы. Мұндай форманың негізгілерінің бірі референдум. ӨКІЛДІК ДЕМОКРАТИЯ - халықтың билікті өзі таңдаған мемлекеттік органдар арқылы жүргізуі. Халық билігінің негізгі екі түрінің бірі. Қазіргі демократиялық қоғамда осы екі түр өзара бірін-бірі толықтырады. Заңды күші тұрғысына басымдыққа тікелей демократия жолымен қабылданған шешімдер ие болады. ДЕМОКРАТУРА - өтпелі саяси режимнің бір түрі. Демократура либерализациясы демократизацияны білдіреді. Бұл дегеніміз сайлау, без либерализации. Это означает, что выборы (при условии, что они вообще проводятся), многопартийность и политическая конкуренция допускаются только в той мере, в какой они не угрожают власти правящей элиты. Фактически, политическое участие большинства рассматривается как прямая демонстрация поддержки правящей элиты. Деполитизация - ослабление роли политики в жизни общества, уход граждан от политической активности, усиление роли неполитических движений и организаций. Депутат маслихата - гражданин РК, избранный в государственные органы. Депутатом маслихата можно быть избранным по достижению двадцати лет (п.3. ст.6). Полномочия депутата начинаются со дня его избрания и заканчиваются в день избрания депутатов нового созыва либо в случаях досрочного прекращения полномочий. Депутат поддерживает связь с населением, регулярно информирует его о работе маслихата, выполнении планов, программ экономического, социального развития территории, участвует в организации и контроле көппартиялық және саяси бәсекелестік егер олар үстемдік ететін элитаның билігіне қауіп төндірмейтін кезде ғана жасауы мүмкін. Шын мәнінде көпшіліктің саяси қатысуы үстемдік ететін элитаның қолдауының тікелей көрінісі.
исполнения решений маслихата, изучает общественное мнение, нужды и запросы населения, вносит предложения в маслихат. Децентрализация - процесс перераспределения властных полномочий и/или управленческих функций в пользу региональных и местных органов власти. ДИАГНОСТИКА ПОЛИТИЧЕСКАЯ – учение о политологических методах и принципах познания политических явлений и процессов, ведущих к «постановке диагноза», квалифицированной оценке политической ситуации. Диагностика политическая – это, во-первых, анализ состояния субъектов и процессов политики, выявление проблем их функционирования и тенденций развития. Во-вторых, это совокупность принципов и методов установления политического диагноза, исследования политических процессов. ДИАЛОГ ПОЛИТИЧЕСКИЙ - способ публичного выражения политических взглядов, мнений, оценок, стилей политического мышления субъектов. В процессе политического диалога достигается согласие ұсыныстар енгізеді. ОРТАЛЫҚСЫЗДАНДЫРУ – үкіметтік өкілеттілігін қайта белгілеу процесі және/немесе жергілікті және аймақтық үкімет ұйымдастыруының басқарушылық қызметі. САЯСИ ДИАГНОСТИКА – «диагноз қою» саяси жағдайдың біліктілік бағасына саяси құбылыстар және сана қағидалары мен саяси әдістер туралы ілім. Саяси диагностика – ол, біріншіден, саясаттың субъектілері мен процесстерінің талдануы. Екіншіден, саяси зерттеулерде, саяси диагноз қоюда қолданылатын қағидалар мен әдістердің жиынтығы. САЯСИ ДИАЛОГ - саяси көзқарастарды, пікірлерді, бағаларды білдіретін халық алдында айту әдісі. Саяси диалог, қоғамның көп партиялық жүйесінде көрініс табатын саяси жүйенің между субъектами, выраба- тывается программа и механизмы политической деятельности. Политический диалог является определяющим условием развития демокра- тической политической системы, так как отражает многопартийную систему общества. Диаспора - часть народа (этническая общность), проживающая вне страны его исторического происхождения. Диссидент – 1. инакомыслящий, человек, негативно относящийся к официальным, господствующим в государстве идеям и ценностям; 2. человек, находящийся в нравственно-политической оппозиции к власти в тоталитарных и авторитарных режимах. ДОКТРИНА - учение, научная или философская теория, система, руководящий теоретический или политический принцип. Досрочное освобождение (отречение) от должности Президента РК - решение Парламента о досрочном освобождении Президента от должности при устойчивой дамуының негізі болып табылады. ДИАСПОРА – тарихи отанынан тыс тұратын халықтың бір бөлігі (этникалық қауымдастық). Диссидент – 1. мемлекеттегі идеялар мен құндылықтарға немқұрайлы қарайтын адам; 2. тоталитарлық және авторитарлық режимдердегі оппозициялық топтардағы адамдар тобы. ДОКТРИНА - оқу, ғылыми немесе философиялық теория, теориялық немесе саяси принципті бақылайтын жүйе. ҚР ПРЕЗИДЕНТІН ҚЫЗМЕТІНЕН МЕРЗІМІНЕ ДЕЙІН БОСАТУ - денсаулығына байланысты Президентті Парламенттің мерзіміне дейін босату туралы шешімі. неспособности исполнять свои обязанности по болезни. ЕВРАЗИЙСТВО - социально-политическая и философская концепция, возникшая в среде русских эмигрантов в 20-е гг. ХХ в. Идеи Е. оказали существенное влияние на развитие общественной мысли русского зарубежья и возрождаются в современных культурологических и геополитических концепциях. ЕВРОПЕЙСКАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ - комплекс мер по обеспечению мира и безопасности в Европе. ЕВРОПЕЙСКАЯ КОМИССИЯ - один из главных исполнительных органов Европейского Союза (ЕС). ЕВРОПЕЙСКИЕ СООБЩЕСТВА - объединение трех формально самостоятельных, но взаимосвязанных региональных экономических организаций: Европейского объединения угля и стали (ЕОУС), созданного в 1951; Европейского сообщества по атомной энергии (Евратом) и Европейского Экономического Сообщества (ЕЭС), созданных в 1957. В 1965 созданы единые органы трех сообществ. В связи с заключением в 1992 ЕУРАЗИЯШЫЛДЫҚ - әлеуметтік-саяси және философиялық концепция, ХХ ғ. 20жж. орыс эмигранттары арасында пайда болған. Еуразияшылдық идеялары орыс шетел қоғамдық ойына елеулі әсер етті және қазіргі мәдени, геосаяси концепцияларда көрініс табуда. ЕУРОПАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК - Еуропадағы бейбітшілік және қауыпсіздікті қамтамасыз ету бойынша шаралар кешені. ЕУРОПАЛЫҚ КОМИССИЯ - Еуропалық Одақтың (ЕО) негізгі атқарушы органдарының бірі. ЕУРОПАЛЫҚ ҚОҒАМДАСТЫҚТАР - үш ресми тәуелсіз, бірақ өзара байланысты аймақтық экономикалық ұйымдар бірлестігі. 1951 ж. құрылған Еуропалық көмір және болат бірлестігі. 1957 ж. Еуропалық атом энергиясы бойынша қауымдастығы және Еуропалық Экономикалық Қауымдастығы. 1965 ж. үш қауымдастықтың бірлескен органдары құрылды. 1992 ж. Маастрихт келісіміне қол қойылған соң Еуропалық Маастрихтских соглашений, Е.С. стали именоваться Европейским Союзом. ЕВРОПЕЙСКИЙ ПАРЛАМЕНТ (ЕВРОПАРЛАМЕНТ) - консультативный и рекомендательный орган Европейского Союза. 626 депутатов Европарламента избираются, как правило, в ходе прямых выборов на пятилетний срок. Внутри Е.П. депутаты объединяются не по признаку национальной принадлежности, а по партийным фракциям. ЕВРОПЕЙСКИЙ СОВЕТ - один из главных органов Европейского Союза. Членами Е.С. являются главы государств и правительств государств-участников, а также председатель Европейской комиссии, их заместителями — министры иностранных дел и один из членов Комиссии. Собирается минимум два раза в год для определения Политической стратегии сообщества и путей европейской интеграции. ЕВРОПЕЙСКИЙ СОЮЗ (ЕС) - интеграционное объединение 27 европейских стран, в которое входят Австрия, Бельгия, Великобритания, Германия, Греция, Дания, Ирландия, Испания, Италия, Люксембург, Қауымдастықтан Еуропалық Одақ деп атала бастады. ЕУРОПАЛЫҚ ПАРЛАМЕНТ (ЕУРОПАРЛАМЕНТ) – Еуропалық Одақтың кеңес беру және ұсыныс жасау бойынша органы. Еуропарламенттің 626 депутаты негізінен тікелей сайлау арқылы бес жылдық мерзімге сайланады. ЕУРОПАЛЫҚ КЕҢЕС - Еуропалық Одақтың маңызды органдарының бірі. Еуропалық Кеңестік мүшелері болып қатысушы-мемлекеттердің елбасылары мен үкімет басылары, сондай-ақ, Еуропалық комиссия төрағасы табылады, ал олардың орынбасылары – сыртқы істер министрлері мен комиссияның мүшелерінің бірі болады. ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚ (ЕО) - 27 Еуропалық елдің интеграцияланған бірлестігі, оған: Австрия, Бельгия, Ұлыбритания, Нидерланды, Германыи, Португалия, Греция, Дания, Испания, Италия, т.б. Нидерланды, Португалия, Финляндия, Франция, Швеция и т.д. ЕС является результатом длительного процесса европейской интеграции, начавшегося в 50-е гг. В этот период возникли такие международные организации, как Европейское объединение угля и стали (1951), Европейское экономическое сообщество (1957), Европейское сообщество по атомной энергии — Евратом (1957), была заключена Европейская конвенция о защите прав человека (1959). Важными Вехами в европейской интеграции стал Единый европейский акт (1987) и Маастрихтские соглашения (1992), в которых были определены главные цели и порядок образования ЕС, создание которого было провозглашено 1 ноября 1993 г. договор дополнительно к национальному гражданству вводит гражданство ЕС. ЕВРОПЕЙСКИЙ СУД ПО ПРАВАМ ЧЕЛОВЕКА - один из двух органов (наряду с Европейской комиссией по правам человека), созданных Европейской конвенцией о защите прав человека и основных свобод в целях обеспечения уважения обязательств, вытекающих из Конвенции для государств, елдер кіреді. ЕО 50 жж. басталған еуропалық интеграция нәтижесі болып табылады. Еуропалық интеграцияның маңызды кезеңі – 1993 ж. құрылғандығы жарияланған, ЕО-тың басты мақсаттары мен қалыптасу тәртібі анықталған Біртұтас еуропалық акт пен Маастрихт келісімдері болып табылады. ЕУРОПАЛЫҚ АДАМ ҚҰҚЫҒЫ БОЙЫНША СОТ - міндеттерді сайлауды қамтамасыз ету мақсатымен Еуропалық адам құқықтары мен негізі бостандықтарын қорғау туралы конвенциямен құрылған екі органның бірі. являющихся ее участниками и сделавших специальные заявления о признании для них в качестве обязательной юрисдикции ЕС по правам человека по всем вопросам, касающимся толкования и применения Конвенции. «Егемен Қазақстан» - республиканская общественно-политическая газета. Учредитель и издатель - ОАО «Республиканская газета» «Егемен Қазақстан». Освещает общественные, политические, экономические, культурные новости страны. Впервые вышла в свет 17 декабря 1919г. под названием «Ұшқын». Название издания неоднократно менялось: в 1920г. «Еңбек туы»; в 1921-25гг. «Еңбекшіл қазақ»; в 1925-32 «Еңбекші қазақ»; в 1932-37 «Социалды Қазақстан»; в 1937-91 «Социалистiк Қазақстан»; в 1991-93 «Егемендi Қазақстан»; с 1993 – «Егемен Қазақстан». ЕГЕМЕН ҚАЗАҚСТАН - республикалық қоғамдық-саяси газет. Құрылтайшы және басушы ААҚ «Республикалық газет». Қоғамдық, саяси, мәдени өмірден мағлұмат береді. Алғаш рет 1919ж. 17 желтоқсанда «Ұшқын» шықты. Басылым атауы бірнеше рет өзгеріске ұшырады: 1920ж. «Еңбек туы», 1921-25жж. «Еңбекші қазақ», 1925-32жж. «Еңбекші қазақ», 1932-37жж. «Социалды Қазақстан», 1937-91жж. «Социалистік Қазақстан», 1991-93жж. «Егеменді Қазақстан», 1993ж. бастап «Егемен Қазақстан». «Зан газетi» - еженедельная республиканская газета на казахском языке. Первый номер вышел 3 ноября 1994г. Публикуются указы Президента РК, постановления Правительства РК. «ЗАҢ ЖӘНЕ ЗАМАН» - республиканский общественно-политический научно-правовой журнал на казахском и русском языках, выходит один раз в два месяца. Первый номер вышел в мае 1996г. Освещает ход и результаты правовых реформ в республике. Золотовалютные резервы - официальные запасы золота и иностранной валюты в национальных банках и финансовых органах государства, а также в международных валютно-кредитных организациях. Включает золото и др. драгоценные металлы; иностранная валюта в виде банкнот и монет; резервные активы; гарантированные переводные векселя, выданные иностранным правительством и международными финансовыми учреждениями. «ЗАҢ ГАЗЕТІ» - қазақ тілінде шығарылатын апталық республикалық газет. Бірінші нөмері 1994 ж. 3 қарашасында жарық көрді. Мұнда ҚР Президентінің жарлықтары, ҚР Үкіметінің қаулылары және құқықтық реформалардың материалдары басылады. «ЗАҢ ЖӘНЕ ЗАМАН» - екі айда бір рет қазақ және орыс тілдерінде шығатын республикалық қоғамдық-саяси, ғылыми-құқықтық журнал. Бірінші нөмір 1996 ж. жарық көрді. Республикадағы құқықтық реформалардың нәтижелерін қадағалайды. Алтынвалюталық резервтер - мемлекеттік ұлттық банктер мен қаржылық мекемелердегі алтын мен шетел валютасының сақтау қоры. Құрамына алтын, қымбат металлдар, банкнот және тиын түріндегі шетел валютасы, резервті активтер, тасымалды вексельдер және т.б. кіреді. ИДЕАЛ ПОЛИТИЧЕСКИЙ - совершенный образец политического и государственного устройства общества; наилучший для данного конкретно-исторического этапа образ сознания и деятельности политического субъекта; политическая ценность, побуждающая к эффективной деятельности; образ политического деятеля, признанного в качестве идеального, отвечающего современным, образцовым требованиям масс; механизм нормативной, легитимной власти, соответствующей идеальным представлениям населения, и т. д. Идентификация - термин, введенный З.Фрейдом и означающий понимание индивидом своей общности, включенности в социальную, национальную, политическую и др. группы. ИДЕОЛОГИЯ - 1. система идей, лежащих в основе и наполняющих социальную и политическую деятельность; 2. в более узком значении, система идей, оправдывающая или узаконивающая подчинение одной группы другой; 3. всеобъемлющее САЯСИ ИДЕАЛ - қоғамның саяси және мемлекеттік құрылымының нақты үлгісі; саяси субъектің қызметінің белгілі өмір деңгейі; қазіргі кезеңнің талаптарына сай келетін саяси қайраткердің құндылықтары және т.б. Идентификация - әлеуметтік, ұлттық, саяси және т.б. топтардағы жеке тұлғалардың өзінің құндылығын түсінуі. Бұл терминді ғылымға З.Фрейд енгізді. ИДЕОЛОГИЯ - 1. әлеуметтік және саяси қызметті толтыратын және негізінде жататын идеялар жүйесі; 2. тар мағынады, бір топтың екінші топқа бағынуын мақұлдайтын немесе заңдастыратын идеялар жүйесі; 3. алдынала пікір энциклопедическое знание, способное к разрушению предрассудка и к применению в социальной реформе.
қалыптастыруды жоюға және әлеуметтік реформада қолдануға ортақ энциклопедиялық білім. жүктеу/скачать 1,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|