Нұсқаулар / құраст. А. Б. Искакова, Б. Ш. Мурзалинова. Павлодар : Кереку, 2009. Б. 27 б. Әдістемелік нұсқауда «Физика»
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
| Дифракциялық тор
Ені а болатын бір-бірінен бірдей b мөлдір емес аралықтармен бөлінген N саңылаудан жүйені қарастырайық (сурет 61.1), осындай жүйе дифракциялық тор деп аталады. Сурет 61.1 Айталық торға жарық перпендикуляр бағытта түсірілген болсын. Саңылаудың артында дифракция нәтижесінде сәулелер торға түскен сәулелерге қандай да бір бұрыш жасай отырып, таралатын болады. Егер осы сәулелердің жолына жинағыш линзаны орналастыратын болсақ, осы линзаның фокальдық жазықтығында бір нүктеде бірдей бұрышпен ауытқыған сәулелер жинақталады. Бір-біріне сәйкес сәулелердің арасындағы оптикалық жол айырымы тең болады, мұнда – саңылауға түсетін сәуле мен ауытқыған сәуле арасындағы бұрыш, немесе d sin , мұнда d =a+b – дифракциялық тордың периоды, осы жол айырымына сәйкес келетін фазалар айырымы (61.3) Егер болса, онда , демек сәулелер бір фазада жетеді және бірін-бірі күшейтеді. Осы жағдай үшін максимумдардың болу шарты: d sin m , мұнда m = 0; . Осы максимумдар негізгі деп аталады. Максимумдар шартынан m=0 болса, және экранда нөлінші ретті максимум алынады. болса, нөлінші реттің екі жағында да екі бірінші ретті максимумдар пайда болады және т.с.с. Дифракциялық торды ақ жарықпен жарықтандырса, ақ жарықтың нөлінші ретті жолағы пайда болады, өйткені үшін максимум шарты кез келген толқын ұзындықтары үшін орындалады. m ретті әр жолақ спектр болады, сонымен бірге қызыл шетіне дифракцияның үлкен бұрышы сәйкес келеді. Максимумдар екпінділігі біртіндеп азая бастайды, дифракциялық спектрдің саны шектеулі және ол мына шарт бойынша анықталады (61.4) Дифракциялық тор жақсы спекрлік аспап болып табылады, спектроскопияда жарық толқын ұзындығын өлшеу үшін кеңінен қолданылады. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|