Нуржігіт Алтынбеков
қызметтерінің сипаты, әлеуметтік не
таптық қатыстылығы, даму деңгейі
және т.б. болуы мүмкін. Топты адамдардың санына байланысты саралау:
үлкен, шағын, кіші топтар диада, триада деп бөлу кең тараған. Әлеуметтік
статусы
бойынша ресми және бейресми, өзара байланысының тікелей не
аралық болуына қарай нақты және шартты, даму деңгейіне қарай даму
деңгейі төмен (ассоциациялар,
корпорациялар, диффузиялық топтар) және
даму деңгейі жоғары топтар (ұжымдар), мәнділігі жөнінен референтті және
мүшелік топтар болады. Топтардың шамасы, құрылымы мен құрамы өздері
сол үшін топтасқан іс-әрекеттің мақсаттары
мен міндеттеріне қарай
анықталады. Топ мүшелерінің бірлескен қызметінің мазмұны топ ішіндегі
динамиканың барлық үрдістеріне себепкер болады, бұлар: тұлғааралық
қатынастардың дамуы, серіктестердің бір-бірін қабылдауы, топтық нормалар
мен
құндылықтардың,
ынтымақтастық
және
өзара
жауаптылық
нысандарының қалыптасуы. Өз кезегінде топта
қалыптасқан қатынастар
топтық іс-әрекеттердің нәтижелілігіне әсер етеді. Топтар, әдетте, әлеуметтік-
психологиялық зерттеулердің объектісі болады. Бұл орайда, топ ішінде
дамитын үрдістерде, сондай-ақ іс-әрекеттің тұтас субъектісі ретінде басқа
топтармен өзара әрекеттестік үрдісінде әлеуметтік қатынастар жүйесіне
қамтылған топтың өзі де зерттеледі.
Әлеуметтік топ; бір топ оқушы;
Топталып оқу. Топ белгілі біріккен іс-әрекеттерімен сипатталатын адамдар
жиынтығы. Ішкі және сыртқы топтық қасиеттеріне қарай топтарды келесі
түрлерге бөлуге болады: санына,
байланысына, ұйымшылдығына,
ынтымақтастығына, тұрақтылығына, тұлға үшін маңыздылығына т.с.с.
Санына байланысты үлкен топтар (ұлттар, партиялар, таптар), шағын топтар
(отбасы, ұшақ экипажы).
Байланысына қарай алғашқы шынайы (сынып, студенттік топ, өндірістік
бригада), соңғы жағдайға немесе шартқа байланысты (университеттің
студенттері, қаладағы немесе
аудандағы мектепті бітірушілер, қаладағы
зейнеткерлер);
Ұйымшылдығына қарай: ұйымдасқан, ресми (сынып, студенттік топ),
ұйымдаспаған бейресми (көпшілік, жиын, жұрт).
Ынтымақтастығына қарай ынтымақты жоғары дамыған (студенттік топ,
өндірістік бригада), ынтымақсыз төмен дамыған (бірінші сынып
оқушылары).
Тұрақтылығына қарай тұрақты (ұлт, отбасы), тұрақты емес (мерзімдік,
уақытша бригадалар).
Тұлғаға маңыздылығына байланысты эталоиды, референтті (шынайы немесе
үлгі болатын қиялдағы топ), топтар.