Тілдесім – сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін қамтитын ерекше құбылыс.Ол тілдік қатынастың ең маңызды көрсеткіші бола келіп, оқылым, жазылым, айтылым, тыңдалымның іс жүзінде қолданылуына мүмкіндік жасайды.Тілдесім арқылы оқу, жазу, тыңдау, сөйлеуге үйрету жүзеге асады, оларға қатысты жұмыстар атқарылады.
«Балабақша-мектеп-колледж-жоғарыоқуорны» жүйесіндегімемлекеттіктілдідеңгейлікүздіксізоқытустандартына (бұданәрі – Стандарт) саймемлекеттіктілдідеңгейлікоқытудыңсатыларыжіктелді (23-кесте).
29-кесте – ҚР үздіксіз білім беру жүйесінде мемлекеттік тілді деңгейлік оқытудың сатылары
Үздіксіз білім
берудің сатысы
|
Сыныбы
|
Деңгей
|
Игерім атаулары
|
Негізгі мектеп
|
9
|
В1
Орта деңгей
|
В1Қалыптасқан толық игерім
В1.1 Қалыптасқан жетік игерім
|
Стандартта Еуропалық деңгейлер жүйесіне сәйкес қазақстандық әдістемеші-ғалымдар қазақ тілін үйрету үшін алты деңгейді ұстанады.Ол деңгейлер жүйесі А1, А2, В1, В2, С1, С2 деп аталатын үш ірі деңгейден тұрады .
30-кесте – Тілді білу деңгейлерінің жіктелуі
Қарапайым деңгей
|
А1 Бастапқы игерім
|
Негізгі деңгей
|
А2 Қалыптасу қарсаңындағы игерім
|
Орта деңгей
|
В1 Қалыптасқан игерім
|
Ортадан жоғары деңгей
|
В1+ Тереңдетіле қалыптасқан игерім
|
Жоғары деңгей
|
В2 Ілгерілей қалыптасқан игерім
|
Жетік деңгей
|
В2+ Тереңдетіле, ілгерілей қалыптасқанигерім,
С1 Кәсіби игерім
|
Стандартта ҚР жалпы білім беретін қазақ тілді емес мектептерде «Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылардың қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын өлшемдер де көрсетілген.
31-кесте – Қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын өлшемдер
Аталымдар мен өлшемдер
|
Тілді меңгеру деңгейлері
|
Негізгі деңгей (А2)
|
Орта деңгей (В1)
|
Тілдік деңгейлер бойынша игерім кодтары
|
А2.1
|
А2. 2
|
А2+
|
В1
|
В1.1
|
Тілдік деңгейлер бойынша игерім атаулары
|
Қалыптасу қарсаңындағы игерімдер
|
жетік игерім
|
Сыныптар:
|
9-сынып
|
Оқушы меңгеруі тиіс
лексикалық минимум
|
130-150
|
Барлығы:
|
420-450 сөз
|
Бір минута оқуға тиісті сөздердің (шартты)
мөлшері
|
90-100
|
Тыңдаған/ оқыған мәтінді мазмұндаудағы сөз саны
|
50-60
|
Айтылымдағы сөз саны
|
70-80
|
Жазбаша мәтін құраудағы сөз саны
|
85-100
|
9 - сыныпта оқу процесі ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген (ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрығымен өзгерістермен толықтырулар енгізілген) «Негізгі орта білім беру деңгейінің «Қазақ тілі» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасымен жүзегеасырылады.
«Қазақстан Республикасы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2013 жылғы 27 қарашадағы №471 бұйрығына сәйкес «Қазақ тілі» пәні оқу жүктемесінің көлемі:
оқыту орыс тілді мектептерде:
9-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында –136 сағат. оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерде:
9-сынып– аптасына 2 сағат, оқужылында – 68 сағат.
Әрбіртоқсандаалынатынбақылаужұмысының (тест, бақылаужұмысы) санысолсыныптағыапталықсағатсаныменсәйкескелуікерек.Әрбірсабақтыңмазмұнынасайәдістерментәсілдердідұрыстаңдап, саралап, даралап оқыту ұсынылады. Оқушылардың қазақ тілін өз еркімен, ынтасымен қызыға, түсініп оқуға, қадірлеуге, бағалауға, жақсы меңгеруге, ауызекі дұрыс сөйлеуге үйрету мақсатында белсенді оқыту, коммуникативтік технология, интерактивті оқыту негізінде және сабақты «Блум таксономиясы» стратегиясы бойынша ұйымдастыру, сын тұрғысынан ойлау жобасының стратегияларын қолдануқажет.
Қазақ тілін сауатты үйрету үшін оқушыларға берілетін бақылау жұмыстарын дұрыс жоспарлаудың маңызы зор. Оқу орыс тілінде жүргізілетін мектепте оқушылар қазақ тілінің дыбыстық құрамын, дыбыстардың айтылу нормасын, дыбыстық заңдылықтарын, грамматикалық құрылысын меңгеруге, ойын еркін жеткізуге, жеткілікті дәрежеде сөздік қорын меңгеруге, сонымен бірге қазақ тілінде сөйлеуге жаттығып, қазақ тілінде қарым-қатынас жасай алуы қажет. Оқушыны мұндай дәрежеге жеткізу үшін түрлі жаңа технологиялардың тиімді жақтарын алып, оқушыны жеке тұлға ретінде дамыту жолында жұмыс жасауқажет.
32-кесте – Қазақ тілінен бақылау жұмыстарының саны
Сынып
|
Бақылау жұмысы
(әртоқсанда)
|
Тест тапсырмалары
(әр тоқсанда)
|
9
|
2
|
2
|
Достарыңызбен бөлісу: |