ОӘКҚ 042-18. 21. 59/01-2013 №2 Басылым
ІІ. Топырақты агрохимиялық талдау
жүктеу/скачать 14,95 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6 Зетханалық сабақ Мақсаты: Топырақ құрамындағы қоректік элементтер қосылыстарының түрлері және олардың мөлшерін анықтау Жұмыс барысы
|
ІІ. Топырақты агрохимиялық талдау Мақсаты: ТОПЫРАҚТЫ АГРОХИМИЯЛЫҚ ТАЛДАУ Жұмыс барысы: Топырақты талдаудың зертханалық әдістері оның құрамындағы өсімдіктің өсіп-жетілуіне пайдалы және зи- янды әсер ететін қосылыстардың түрлерінің мөлшерін анықтау үшін маңызды рөл атқарады. Топырақты агрохимиялық талдаудың мәліметтерін тыңайтқыш қолдануға байланысты мәселелерді шешуде пайдалануға бо- лады. Өйткені топырақтың агрохимиялық қасиеттерін еске- ру және құрамындағы қоректік заттардың өсімдікке сіңімді түрлерінің мөлшерін білу тыңайтқышты тиімді қолдануға көмектеседі. Агрохимиялық талдауда топырақ типіне қарай қоректік заттардың әртүрлі формаларының мөлшерін анықтау үшін химиялық тәсілдерді қолданады. Топырақты агрохимиялық талдаудың басты мақсаты: 1. Химиялық жолмен талдау арқылы өсімдік, топырақ және тыңайтқыштардың өзара әрекеттесу процестерінде өте маңызды рөл атқаратын топырақтың негізгі қасиеттерін жан-жақты зерттеуге болады. 2. Топырақтың сіңіру кешенінің (топырақ реакциясы, сіңірілген негіздер жиынтығы, негізбен қанығу дәрежесі) қасиеттерін анықтайды. Оның мәліметтерін топырақты химиялық жолмен мелиорациялауда пайдаланады. 3. Агрохимиялық талдаудың арнаулы әдістерін қолдану топырақтың тыңайтқыштармен әрекеттесу процестерін және қоректік заттардың өзгеру заңдылықтарын тереңірек ұғынуға мүмкіндік береді. Мысалы, әрбір топырақтағы фосфор тыңайтқышының өзгеру процестерін жан-жақты зерттеу оның формасын, дозасын, беру әдісі мен мерзімін белгілеуде тек қана фосфордың жылжымалы түрінің 188 189 мөлшерін анықтау жеткіліксіз екенін көрсетеді. Сондай- ақ топырақ құрамындағы минералды фосфаттардың жеке фракцияларында анықтау керек. 4. Топырақтың қоректік заттарының режимі мен ди- намикасын зерттеуде азот, фосфор, калий және басқа элементтердің қосылыстарының әртүрлі топтарын анықтаудың маңызы зор. Ол үшін атомдық-абсорбциялық, рентген-флуоресценттік, атомдық-эмиссиялық әдістерді қолданудан дәлдігі жоғары мәліметтер алуға болады. 5. Топырақты агрохимиялық талдаумен агротехникалық тәсілдердің оның құнарлылығына әсерін анықтайды. 6. Топырақты талдау нәтижелерін егіс алқаптарының дақылдарының тыңайтқыштың құрамындағы қоректік зат- тарды пайдалануын анықтауда және тыңайтқыш қолдану жоспарын дайындауда пайдаланады. 7. Топырақ үлгілерін химиялық жолмен талдау өсімдіктің әртүрлі тыңайтқышқа реакциясын анықтауға көмектеседі. Топырақтағы қоректік заттардың құрамына өсімдік қалдығының күлінде кездесетін биоэлементтер де зор әсер етеді. Сондықтан, өсімдік қалдықтарының күліне талдау жасаудың маңызы зор. Топырақтағы өсімдік қалдықтарын талдау арқылы олардың минералдануы және гуминденуі нәтижесінде элементтердің босау ретін біледі. Химиялық талдау арқылы топырақтың минералдық және органикалық құрамын, коллоидтар мен алмаспайтын элементтердің иондарын да анықтайды. №6 Зетханалық сабақ Мақсаты: Топырақ құрамындағы қоректік элементтер қосылыстарының түрлері және олардың мөлшерін анықтау Жұмыс барысы: Топырақтың агрохимиялық талдау нәтижелерін дұрыс пайдалану үшін оның құрамындағы негізгі қоректік элементтердің қосылыстарының түрлері мен мөлшерін білудің маңызы зор. Азот өсімдік үшін негізгі қоректік элементтердің бірі. Топырақтағы азоттың 5%-ы гумус құрамында бола- ды. Азоттың жалпы қоры органикалық заттар мен гумус мөлшеріне тікелей байланысты. Қазақстан топырағының жыртылатын қабатында жалпы азот мөлшері 0,05%-дан 0,5%-ға дейін ауытқып отырады. Азоттың жылжымалы формасына жеңіл ыдырайтың азот қосылыстары жатады. Жеңіл ыдырайтын азот қосылыстары дегеніміз топырақ құрамындағы аммоний, нитрат иондарының тұздары мен жақын аралық мерзімде минералды күйге ауысуға бейім азотты органикалық заттардың (амидтер мен аминдер) жиынтығы. Жеңіл ыдырайтын азот өсімдіктің азоттық қорегінің көзі болып саналады және оның мөлшері көктемнен күзге қарай азаяды. Ал өсімдіктің қоректеуіне қажетті мине- ралды азот қосылыстары (аммоний мен нитрат иондарының тұздары) органикалық заттардың биохимиялық жолмен ыдырауынан түзіледі. Олардың мөлшері топырақ реакция- сына, температурасына, ылғалдылығына, агротехникалық шараларға, қолданылатын тыңайтқыш түріне қарай өзгеріп отырады. Фосфор өсімдік тіршілігіне қажет, әрі маңызды биогендік элемент. Топырақтағы фосфордың жалпы мөлшері оның механикалық құрамы мен органикалық заттардың қорына байланысты 0,01 -0,2% аралығында болады. Топырақта фосфор түрлі органикалық және минералдық қосылыстар құрамына енеді. Фосфордың минералдық қосылыстарына апатит, фосфорит, темір, алюминий, кальций, магний тұздары, органикалық фосфорға нуклеопротеидтер, нуклеин қышқылдары, қант фосфаттары, фитин, фосфатидтер жата- ды. Фосфордың бұл екі түрінің мөлшері мен арақатынасы топырақ түріне қарай өзгеріп тұрады (34-кесте). Минералдық фосфаттар құрамы топырақ типіне бай- ланысты өзгереді. Ғалымдар топырақта фосфордың мине- ралды қосылыстарының 200 түрі кездесетінін анықтады. Карбонатты топырақта кальций, реакциясы әлсіз қышқыл топырақта кальций, алюминий, темір, ал қышқыл топырақта алюминий мен темір фосфаттары басымырақ болады. 
жүктеу/скачать 14,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|