ОҚытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

1. 
   Выготский Л.С. Воображение и творчество в детском возрасте. - М.: Просвещение, 1991.
   
2. 
   3ельманова Л.М. Герой мультфильмов у нас в гостях. ­М.: Флинта, 1997. - 80 с.
   
3. 
   Корниенко Е.Н. Активная деятельность учащихся на уроках русского языкa\\ Русский язык в школе. - 2000. ­N3c. 19-
   
4. 
   Косолапкова А.А. Работа по развитию речи учащихся на уроках русского языка\\ Русский язык в школе. - 2002. ­N4. - с. 13-17..
   
5. 
   Леонтьев А.Н. К теории развития техники ребенка. - М.:Просвещение, 1987. - 316 с.
   
6. 
   Мурашов А.А. Абсолютная грамотность: риторические стратегии достижения \\Русский язык в школе. - 2000. ­N3. с. 27-34.
   

ХІХ ғасыр Қазақстанның мәдени өміріндегі ағартушылық ғасыр деп аталады. Дүниежүзілік өркениеттің қуатты ықпалымен Ресей қосып алған шығыстағы жерлерге терең мүдделілік танылды. Қазақстанға ғалымдар, географтар мен саяхатшылар, шығыстанушылар келіп жатты. Қазақстан материалдары бойынша тарихшылар жұмыс істеді. Білім мен мәдениеттің дамуына алдыңғы қатарлы орыс зиялылары үлкен ықпал жасады.

Қазақстан Орыс географиялық қоғамы бөлімшелерінің зерттеу объектісіне айналды, мұнда мәдени-ағарту мекемелері мен статистикалық комитеттер жұмыс істеді; өлкетану мұражайлары ашылып, ертедегі ескерткіштер, халықтың ауызша шығармашылығы және құқықтық заңдар, соның ішінде қазақтардың дағдылы құқығы зерделенді; орыс-қазақ мектептері мен кітапханалар ашылды. Қазақтар өз балаларына білім беруге ұмтылды, әрине, бұған бірінші кезекте халықтың ауқатты бөлігі ұмтылыс жасап, балаларын кадет корпустары бар Омбы мен Орынборға жіберу үшін мүмкіндік іздестірді. Білім алуға деген жаппай ұмтылыс пен ықылас жағдайында Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаев, Ыбырай Алтынарин бастаған қазақ ағартушыларының тобы қалыптасты.

Аса көрнекті ағартушы, ғалым және зерттеуші Ш.Уәлиханов Құсмұрын бекінісінде дүниеге келген.12 жасына дейін Шоқан Құсмұрындағы жеке меншік мектепте оқып, мұсылман діні ілімімен танысты. Ол мұнда шығыс поэзиясын оқумен шұғылданды, оған сүйіспеншілігін бүкіл өмір бойы сақтап қалды. «Шоқан ақынжанды адам еді. Оған араб өлеңдері қатты ұнайтын және ол поэзияны жан-тәнімен сүйетін, - деп еске түсіреді кейіннен Н.М.Ядринцев, -өзінің ұстазы Костылецкиймен бірге сол өлеңдерге рахаттанып, мәз боп отыратын». Сонымен қатар Шоқан сурет алуды үйренді және сурет салу оның бұдан кейінгі ғылыми жұмысында көп көмектесті.

Шоқан Уәлихановтың қоғамдық-тарихи майданда көріне бастаған дәуірі қазақ халқының тарихындағы маңызды кезең, қазақ халқының ұлы орыс халқымен және алдыңғы қатарлы демократияшыл мәдениетімен жақындасу дәуірі еді. Бұл жақындасу қазақ халқының экономикасы мен мәдениетінің дамуына даңғыл жол ашты.

Шоқан Уәлиханов сияқты жан-жақты және терең білімді, алдыңғы қатарлы адамның тарихи майданға шығуы тек осы екі қазақ-қырғыз халықтарының арасындағы экономикалық және мәдени қарым-қатынастардың нәтижесінде ғана мүмкін еді.

Шоқан Шыңғысұлы Уәлихановтың ата-бабалары ескі сұлтандар әулетінен шыққан.Оның арғы атасы, Орта жүздің ханы Абылай Ресеймен сауда және саяси байланыс жүргізіп отырған. Абылайдың үлкен баласы, Орта жүздің ең соңғы ханы Уәли бұл байланысты одан әрі дамыта түскен. Шоқан осы туған атасы Уәлидің есімін алып, өзін Уәлиханов деп атайды.

947 жылдың күзінде Шоқан Омбы Кадет корпусына оқуға түсті. Бұл оқу орны Сібірдегі жоғары білікті мұғалімдер жинақталған, таңдаулы оқу орындарының бірі болатын. Кадет корпусында оқушылар әскери біліммен қоса, бірқатар жалпы білім беретін пәндер: география, тарих, орыс және батыс әдебиеті, философия негіздері, зоология мен ботаника, математика, геодезия, құрылыс өнері және архитектура негіздері бойынша білім алды. Кадет корпусында Шоқан Уәлиханов белгілі ғалым,географ және Азияны зерттеуші Г.Н.Потанинмен бірге оқып,достасып кетті. Г.Н.Потанин өз естеліктерінде «Шоқан нағыз плебейлік ортаға барып түсті... плебейлік ортада өмір сүруі Шоқанның демократиялық идеяларының қалыптасуына сірә әсер етпей тұра алмаған болу керек», - деп жазды. Шоқан кадет корпусы оқу бағдарламасын үздік оқып қана қоймай, қосымша тарихи-географиялық әдебиеттерге беріліп,көп оқиды.Омбыда Шоқан шығыстану, география, тарих, философия жөніндегі кітаптардан бай кітапхана құрап алады.

Шоқанға Омбыда болған кезінде орыс зиялыларымен байланыста болуы көп әсер етті. Шоқанмен кадет корпусында бірге оқыған, кейін Қазан университетін бітірген С.Я.Капустин ол туралы былай деп жазған: «Менің ойымша Шоқан көрікті, аса сымбатты болды... бет әлпеті оның қайырымдылығы мен бекзаттығын танытып тұратын. Оның тұла бойы адамды өзіне тартып тұратын тұнып тұрған әдемілік еді. Шоқан өз кезеңінің жан-жақты аса терең білімді адамы болды. Әсіресе оның тарихи білімі зор болды және ғылым мен әдебиет саласында да зор білімділігімен ерекшеленетін... Шоқан өз ойын бейнелеп, тартымды жеткізе білетін асқан шешен болатын».

Шоқанның аса көрнекті орыс жазушысы Ф.М.Достоевскиймен достық қарым-қатынастарын олардың түрлі уақытта жазысқан хаттары дәлелдейді. Ф.М.Достоевский өзінің хаттарында дос ретінде Шоқанға пайдалы кеңестер беріп, рухын көтеріп, оның алдына аса зор игі міндеттер қояды.

1853жылы Шоқан кадет корпусын үздік бітіріп, атты әскер корнеті деген атақ алып шығады, өз мамандығы бойынша қызметке орналасады. Арада екі жылдан соң ол Батыс Сібір генерал-губернаторы Г.Х.Гасфордтың Орталық Қазақстанға, Жетісу мен Тарбағатайға жасаған әскери-инспекциялық сапарына қатысады. Ал 1856 жылы полковник М.М.Хаментовскийдің жетекшілігімен ұйымдастырылған экспедицияның құрамында Ыстықкөл мен Алатау қырғыздарына, одан әрі Қытайдың Құлжа қаласы аймағына сапар шегеді. Болашақ ғалым Шоқан Уәлиханов осы саяхат-сапары негізінде Орталық Азияның тарихы, географиясы мен этнографиясы жөнінде аса құнды зерттеу еңбектерін жазып қалдырған. Еуропалықтар түбегейлі зерттей алмаған Қытай өңірін терең зерттеп, аса құнды әрі бағалы деректер жинағаны және өте маңызды жаңалықтар ашқаны үшін ғалым-саяхатшы Шоқан Шыңғысұлы Уәлихановқа штабс-ротмистр шені атағы беріліп,орденмен марапатталады.

Ол 1859-1861 жылдары Петерборда жұмыс жасап, 1857 жылы Императорлық орыс географиялық қоғамының мүшелігіне қабылданады. Одан кейінірек Сыртқы Істер министрлігінің Азиялық департаментінде жауапты қызмет атқарды. 1861 жылдың орта шеніне қарай Шоқан қазақ даласына қайтып оралып, өмірінің соңғы жылдарын бұрынғы Верный - қазіргі Алматы қаласында өткізді. Ал 1864 жылы қазіргі Талдықорған облысындағы Алтынемел жотасының Көшен-Тоған шатқалының көрікті баурайын мекендеген Алатау округінің аға сұлтаны Тезек Нұралыұлының ауылына көшіп барады. Көрнекті ғалым һәм саяхаттанушы Шоқан Уәлиханов 1865 жылы осы ауылда дүние салды. Ғұмыры қамшының сабындай қысқа болғанымен қазақтың тамаша ғалымы Шоқан Уәлиханов соңына аққан жұлдыздай мәңгі өшпес із қалдырып кетті.

Сан қырлы саңлақ ғалым, жалығуды білмеген жиһангез саяхатшы, ел тарихын тереңнен қозғап, ғажайып шежіресін түзген зерделі зерттеуші, әрі ауыз әдебиетінің інжу-маржандарын жинаған әйдік әдебиетшінің артында телегей теңіз мұра қалды.Сол асыл қазынаның қазіргі таңда да тарихи және ғылыми маңызы мейлінше зор.

2010 жылы көрнекті этнограф-ғалым, саяхатшы Шоқан Уәлихановтың туғанына 175 жыл толуына орай Мемлекеттік Орталық мұражайда көрме ашылды. Салтанатқа қатысушылар «Шоқан Уәлиханов. Таңдамалы шығармалар» деген атпен жарық көрген екі томдық кітабының тұсаукесерінің куәсі болды.Ал көрмеге Шоқанның зерттеу еңбектері, жазған хаттары, күнделікті өмірде қолданған жеке заттары т.б. қойылған. Саяхатшы-ғалым Шоқан Уәлихановтың оқырманға жол тартқан таңдамалы қос томдығында зерттеу еңбектері мен тарихи жазбалары орын алған. Атап айтқанда, Шоқанның «Көшпенді қырғыздар туралы», «Құлжа мен Шәуешектегі сауда туралы», «Қытай елінің Батыс өлкесі және Құлжа қаласы», Қоқан хандығы туралы», «Қырғыз-қайсақ зираттары туралы», «Орақтың әндері», «Абылай туралы әндер хақында» деген тәрізді жазба-зерттеулерімен кеңінен танысуға болады. Қалай десек те, қос томдық кітап пен көрме Шоқан Уәлихановтың көпшілікке жұмбақ өмірі мен оның ғалымдық жолынан терең сыр шертіп, бірін-бірі толықтыра түсетіні анық.

1958 жылы Шоқан Уәлихановтың Алтынемелдегі қабірі басына биік ескерткіш орнатылды. Алматыда, Көкшетауда, Семейде, Алтынемелде Шоқанның мүсіндік ескеркіштері бар. Тарих және этнология институтына, Көкшетау мемлекеттік университетіне, Алматыдағы бір көше мен мектепке, Астанадағы үлкен көшеге, Ақмола облысының бір ауданына ғалым есімі берілген. Сүйегі жатқан Алтынемелде мемориалдық кешен орнатылған

Әдебиеттер

1.«Қазақстан тарихы» М.Х.Асылбеков, Қ.С.Алдажұманов, Алматы «Атамұра»2010ж.

2. «Шоқан Уәлиханов» Б.Көмеков, С.Өтениязов «Аруна»баспасы 2006ж.

3. «Таңдамалы шығармалар» Ш.Уәлиханов.

4. «Шоқан Уәлиханов» 1том К. Есмағанбетов, Алматы 2010ж.

СИСТЕМА ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ РАБОТНИКОВ: ТЕХНОЛОГИЧЕСКИЙ АСПЕКТ
Курманова А. М. (Актобе)
Преобразования в системе образования Казахстана, нашедшие отражение в Законе Республики Ка­захстан «Об образовании», Концепции образования Республики Казахстан до 2015 г., Государственной программе развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 гг., требуют ответственного включения всей педагогической общественности нашей страны в процесс создания новой модели шко­лы Казахстана. В Программе обозначена «цель среднего образования — формирование в общеобра­зовательных школах интеллектуального, физически и духовно развитого гражданина Республики Ка­захстан, удовлетворение его потребности в получении образования, обеспечивающего успех в быстро меняющемся мире, развитие конкурентоспособного человеческого капитала для экономического бла­гополучия страны. Базовый принцип нового содержания образования — создание в каждой школе гуманной образовательной среды, стимулирующей развитие нравственно-духовных качеств лично­сти.

В современном Казахстане идет становление новой системы образования, ориентированной на мировое образовательное пространство. Этот процесс сопровождается существенными изменениями в педагогической теории и практике учебно-воспитательного процесса. В этих условиях учителю не­обходимо ориентироваться в широком спектре современных инновационных подходов к конструиро­ванию учебных материалов нового поколения. Подготовка новых видов учебных материалов, изме­нение их функций и способов использования в образовательной практике являются одной из состав­ляющих модернизации образования.

Качественное изменение образования невозможно без формирования нового взгляда учителя на свое место и роль в учебном процессе, нового отношения к ученику. Поэтому важно, чтобы учитель сам понимал суть новых изменений, смысл нового качества образования и новых образовательных результатов. На наш взгляд, переход к новой школе без соответствующей подготовки учителей, ме­тодистов и руководителей школ был бы преждевременным, и реализовать на практике новые теоре­тические идеи без осмысления принципиально новых целей и задач, содержания и технологии обуче­ния, новой формы оценивания было бы неправильным. Значит, необходимо осуществить переподго­товку и повышение квалификации педагогов с учетом нового компетентностно-ориентированного содержания образования, новых подходов к обучению и методике преподавания.

Активное участие педагогов в реализации Государственной программы развития образования Рес­публики Казахстан на 2011-2020 гг. в практике работы школы посредством подготовки и переподго­товки педагогических кадров необходимо осуществлять по следующим направлениям:

• 
  концептуальные основы и принципы построения содержания образования;
  
• 
  обновление содержания образования в соответствии с современными запросами социально-­экономического развития общества;
  
• 
  Здоровьесберегающая функция образования;
  
• 
  обеспечение вариативности и личностной ориентации образования;
  
• 
  ориентация на реализацию компетентностного подхода;
  
• 
  целостность и преемственность содержания образования, обеспечение внутри- и межпредметных связей;
  
• 
  направленность на конечный результат через выстраивание системы учебных достижений учащихся;
  
• 
  требования к условиям организации и реализации образовательного процесса.
  

* определение общих целей образования национального уровня;

* построение многоуровневой системы целей в виде ожидаемых результатов обучения и воспи­тания;

* регулирование содержания образования по каждому уровню образования;

* обеспечение мониторинга качества образования;

* вовлечение всех заинтересованных сторон к работе школы и всей системы образования как со­циальных партнеров;

* изменение стратегии обучения (сотрудничество, сотворчество и партнерство).

Основой современных образовательных стандартов становится:

- формирование базовых компетентностей современного человека (информационной, коммуникативной, самоорганизация, самообразование);

- формирование механизмов оценки качества и востребованности образовательных услуг с участием потребителей, участие в международных сопоставительных исследованиях;

- обеспечение инновационного характера базового образования в соответствии с требованиями экономики, основанной на знаниях;

- создание современной системы непрерывного образования, подготовки и переподготовки профессиональных кадров (создание системы внешней независимой сертификации профессиональных квалификаций; создание системы поддержки потребителей услуг непрерывного профессионального образования; создание системы поддержки организаций, предоставляющих качественные услуги непрерывного профессионального образования).

Наибольшую общественную поддержку получили инновации школ в области информатизации и развития информационно-коммуникационных технологий, что является важным фактором становления и развития экономики знаний. В 2007 году завершено подключение всех образовательных учреждений к сети Интернет. Поэтому актуализируется задача за ближайшие два года завершить разработку периодически обновляемого пакета электронных образовательных ресурсов, охватывающего все разделы основных образовательных программ, выставить их в Интернет и предоставить возможность учителям пользоваться на своих уроках самыми современными разработками в области информационных технологий.

Литература

1. Государственная программа развития образования в Республике Казахстан на 2011-2020 гг. /edu.gov.kz/ru/zakonodatelstvo.

2. Рыжаков М.В. Ключевые компетенции в стандарте: возможности реализации. О проблемах содержания и качества школьного образования // Стандарты и мониторинг в образовании. — 1999. — № 4. — С. 22.

3. Загвоздкин В.К. Проблема ключевых компетентностей в зарубежных исследованиях // Вопросы образования. — 2009. — № 4. — С. 257-272.

Под инновационным процессом понимается комплексная деятельность по созданию, освоению, использованию и распространению новшеств. Учебно-воспитательный процесс как таковой, занимающий центральное место в образовательной деятельности, можно рассматривать как инновационный, так как его цель заключается в передаче молодым людям новых для них знаний, в формировании новых свойств личности.

Прогрессивные изменения образовательной реальности связаны, как правило, с новыми педагогическими разработками. Но создать педагогическое новшество мало.

Педагогические новшества, какими бы привлекательными и проработанными они не были, не могут быть освоены без надлежащего управления и организации инновационных процессов. Инициаторы нововведений неизбежно столкнутся с проблемами, порождаемыми нововведениями и вынуждены будут искать пути их решения. Для внедрения новых форм, методик, педагогических технологий требуется понимание того, как эти новшества внедрять, осваивать и сопровождать.

Новшества в образовании представляют собой творческую проработку новых идей, принципов, технологий, в отдельных случаях доведение их до типовых проектов, содержащих условия их адаптации и применения.

Следует различать новшества и нововведения. Если под педагогическим новшеством понимать некую идею, метод, средство, технологию или систему, то нововведением в этом случае будет процесс внедрения и освоения этого новшества. Понятие «нововведение» мы считаем синонимом понятия «инновация».

С помощью конструирования нововведений можно управлять развитием образовательных систем: как на уровне образовательного учреждения, так и на уровне региона, страны. Обоснование типологии педагогических нововведений позволяет изучать специфику и закономерности развития нововведений, выявлять и анализировать факторы, способствующие и препятствующие нововведениям.

Ключевое понятие в инноватике – инновационный процесс. Инновационные процессы в образовании рассматриваются в трех основных аспектах: социально-экономическом, психолого-педагогическом и организационно-управленческом. От этих аспектов зависит общий климат и условия, в которых инновационные процессы происходят. Имеющиеся условия могут способствовать, либо препятствовать инновационному процессу. Инновационный процесс может иметь характер как стихийный, так и сознательно управляемый. Введение новшеств - это, прежде всего, функция управления искусственными и естественными процессами изменений.

Инновационные процессы должны осуществляться сегодня во всех образовательных структурах. Новые типы образовательных учреждений, систем управления, новые технологии и методики - это проявления огромного потенциала инновационных процессов. Грамотное и продуманное их осуществление способствует углублению в нём позитивных изменений. Вместе с тем, реализация нововведений на практике должна быть сопряжена с минимальными отрицательными последствиями. Поэтому внедрение инноваций в практику всегда предполагает подготовительный этап, включающий в себя моделирование, экспертные оценки, дальнейшую доработку и соотношение с последними достижениями в области образования.

Инновации в образовании, в первую очередь, должны быть направлены на создание личности, настроенной на успех в любой области приложения своих возможностей. Музыкально-эстетическое образование детей является одним из важнейших звеньев воспитания подрастающего поколения.

В детской музыкальной школе №2 учебно-воспитательная и научно-методическая инновационная деятельность включает следующие виды работ:

• 
  освоение информационных технологий, компьютерные курсы;
  
• 
  работа над учебными программами;
  
• 
  реализация инновационных технологий обучения по адаптивным программам;
  
• 
  сотрудничество с Домом Дружбы;
  
• 
  учеба преподавателей на курсах повышения квалификации;
  
• 
  взаймодействие и сотрудничество с музыкальным колледжем имени А.Жубанова, общеобразовательными школами и детскими садами г.Актобе.
  

Внутрипредметные инновации: то есть инновации, реализуемые внутри предмета, что обусловлено спецификой его преподавания. Примером может служить переход на новые учебно-методические комплексы и освоение авторских методических технологий.

Общеметодические инновации: к ним относится внедрение в педагогическую практику нетрадиционных педагогических технологий, универсальных по своей природе, так как их использование возможно в любой предметной области. Например, разработка творческих заданий для учащихся, проектная деятельность и т.д. Поэтому, на наш взгляд, основу и содержание инновационных образовательных процессов составляет творческая инновационная деятельность, сущность которой заключается в обновлении педагогического процесса, внесении новообразований в традиционную систему, которая предусматривает наивысшую степень педагогического творчества. При этом, субъектом, носителем инновационного процесса является, в первую очередь, педагог-новатор.

В широком понимании к педагогам-новаторам принадлежат все педагоги, которые работают творчески, стремятся к обновлению своих дидактичных и воспитательных средств.

В узком понимании педагогом-новатором считают автора новой педагогической системы, то есть совокупность взаимоувязанных идей и образовательных технологий.

Творческой инновационной деятельностью занимаются многие творческие педагоги, среди которых условно можно выделить три группы: педагоги-изобретатели (они приходят к новому в результате собственных поисков); педагоги-модернизаторы (они совершенствуют и по новому используют элементы созданных систем в целях получения позитивного результата); педагоги-мастера (они быстро воспринимают и в совершенстве используют как традиционные, так и новые образовательные подходы и методы).

Деятельность педагогов, которые принадлежат к этим категориям, образует инновационный педагогический поток, который обогащает практику новыми идеями, новым содержанием и новыми технологиями.

Административные инновации: это решения, принимаемые руководителями различных уровней, которые, в конечном счете, способствуют эффективному функционированию всех субъектов образовательной деятельности.

Педагогическим успехом преподавателей ДМШ №2 являются победы учащихся в международных конкурсах «Күншуақ» г.Алматы, «Урал собирает друзей» г.Оренбург, республиканский фестиваль-конкурс «Созвездие талантов», региональный фестиваль-конкурс «Айналайын», традицинный фестиваль-конкурс «Юный музыкант» и.т.д.

Таким образом, инновационные процессы в образовании есть проявление развития новой образовательной парадигмы, характеризующейся развитием творческого, новаторского подхода к организации учебно-воспитательного процесса.

1. Поташник М. М., Лоренсов А. В., Хомерики О. Т. Управление инновационными процессами в образовании. - М., 2008.

2. Инновационные модели школы: учеб.-метод. Пособие: В 3-х кн..- СПб., 2003.

3. Хуторской А.В. Педагогическая инноватика: методология, теория, практика: Научное издание. – М.: Изд-во УНЦ ДО, 2005.

Ойдың тұжырымдамалық негізінің болуы;

Алынған нәтижелерге диагностика жасау мүмкіндігі;

Білім мазмұнындағы инновация;

Оқу – тәрбие процесін ұйымдастырудағы инновация.

Инновациялық прогрестің кезеңдері:

Инновация себептері;

Жаңалықты жобалау;

Жаңалықты жүзеге асыру.

Инновациялық прогресті күшейтетін бес фактор:

1. 
   Оқытудың жаңа технологияларын жасауға қабілеттілік, педагогикалық прогреске қатысушылардың бір – бірімен өзара әрекеті, қарым – қатынасы;
   
2. 
   Инновациялық прогрестің жоспары, бағдарламасы;
   
3. 
   Бағдарлама жоспар бойынша әдіскерлердің кеңес беруі, ықпал етуі, сәтсіздікті жоятын шараларды белгілеу;
   
4. 
   Әлеуметтік-экономикалық жағдай;
   
5. 
   Инновациялық прогреске қатысушылар : бастама көтерушылер, көмектесушілер, қарсы тұрушылар.
   

Оқып үйрену;

Тәжірибе алмасу;

Әдіс – тәсілдерді іс жүзінде қолдану;

Әр үйренген нәрсені қай жерде, қалай пайдалану керек;

Ерік – жігерді талап ету;

Үлгі алу;

Көңілге ықыласпен тоқу.

Қазіргі заманда ақпараттық – коммуникативтік технология әлемдік стандартқа сай білім беру жүйесіне жас ұрпаққа оқу үрдісінде қолдану тиімділігі маңызды. Білім беру жүйесінде жаңаша мазмұн беру арқылы жан – жақты дамыған шығармашыл, рухани ой – өрісі кең жеке тұлғаны тәрбиелеу, оқыту міндеті ұстаздар жауапкершілігінде екені белгілі. Ақпараттық – коммуникативтік технологияның қодану мақсаттарына тоқталсақ:

Ақпараттық – коммуникативтік технологияны білім деңгейін тексеру бағытына қолдану;

Мұғалімнің оқытушылық мақсатта қолданылуы;

Компьютерді мультимедиялық мүмкіндіктер арқылы көрнекі құрал ретінде пайдалану;

Электронды оқулықтар мен интернеттер пайдалану;

Оқытудың ақпараттық технологиясы – ақпаратпен жұмыс жасау үшін арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық құралдар мен кешендер (кино, аудио, видеоқұралдар, телекоммуникациялық желілер және т.б)

Инновациялық тәсілдер мен ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін, шығармашылығын ізденушілігін дамытып, қызығуын тудыру, белсенділігін арттыру, бүгінгі күннің өзекті мәселесі.

Инновациялық әдістің бірі – интерактивті оқыту әдісі. Негізгі қағидасы – педагогикалық қарым – қатынас диалогы арқылы жеке тұлғаны қалыптастырып дамыту.

Интерактивті әдіске жататындар:

Проблемалық шығарма әдістері;

Пікірталастар;

Топпен жұмыс;

Миға шабуыл әдісі;

Іскерлік ойындар;

Презентациялар.

1997 жылы ҚР «Тілдер туралы» Заң қабылданған сәттен бері ҚР Президентінің 1998 жылғы 5 қазандағы №4106 Жарлығымен бекітілген

Тілдерді қолдану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасын 1998-2000 жылдар аралығында іске асыру барысында қоғамдық өмірдің барлық негізгі салаларында тіл құрылысы процестердің одан әрі кеңеюі мен тереңдеуі үшін алғышарттар жасалды. Қазіргі уақытта елде тілдер қолданысының дамуын табысты іске асырудың құқықтық негіздері қалыптасты.

ҚР Конституциясымен бекітілген және ҚР «Тілдер туралы» Заңда көрініс тапқан республикада лингвистикалық өрісті қалыптастырудың функционалдық принциптеріне сәйкес сараланған айқындама негізінде тіл құрылысын үш бағытта: мемлекеттік тілдің әлеуметтік – коммуникативтік қызметін кеңейту мен нығайту; орыс тілінің жалпы мәдени қызметін сақтау; Қазақстан халықтарының басқа тілдерін дамыту бойынша жүзеге асыру орынды болытыны айқындалған. Жоғарыда аталған үш функционалдық – лингвистикалық топ үшін дамудың басым бағыттары алға қойылған мақсаттар мен міндеттерден туындай отырып, қалыптасады. Осылайша, басымдылықтарды таңдау олардың әрқайсысы үшін заңмен айқындалған әлеуметтік қызметтермен тікелей байланысты болады.

Басымдықтар сатылық тәртіппен тізбектеледі:

1-басымдық

Нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету.

2-басымдық

Мемлекеттік тілді мемлекеттік басқару, заң шығару, іс – қағаздары салаларында, халықаралық қызметте дамыту.

3 – басымдық

Білім беру және тілдерді оқыту салаларындағы тілдік даму

4 – басымдық

Тілдік дамуды ғылыми қамтамасыз ету

5 – басымдық

Мәдениет және бұқаралық ақпарат құрадары, сондай – ақ денсаулық сақату және халыққа қызмет көрсету салаларында тілдік даму.

Қазақстан Республикасының тілдер туралы негізгі заң актілері 5 топқа бөліп талданады:

1. 
   Қазақстан республикасы Үкіметінің және Президентінің қаулы – қарарлары, Жарлықтары.
   
2. 
   Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігінің бұйрықтары, іс – шаралар жоспарлары.
   
3. 
   Облыстық әкімшіліктің, облыстық білім басқармасының (департаменттерінің ), біліктілікті арттыру институттарының бұйрықтары мен аймақтық іс – шаралар жоспарлары.
   
4. 
   Аудандық әкімшіліктің, аудандық білім беру бөлімінің (департаментінің) бұйрықтары мен іс – шаралар жоспарлары.
   
5. 
   ЖОО, колледж, кәсіптік мектеп, лицей, гимназия, жалпф орта білім беретін мектептер мен арнаулы мектептер, балалар үйлері мен балабақшалар т.б. іс –шаралар жоспарлары.
   

Бала алғаш мектепке келген күннен бастап оның бойында қалыптасқан табиғи қасиеттерді ашуға әрқашан ықпал жасауымыз керек. Бала өзін қоршап тұрған ортамен күрделі қарым-қатынас жасай отырып, көптеген нәрселерді менгереді. Әр баланың өзіне тән жеке дара қабілеті бар. Талантсыз оқушы болмайды, табиғи дарындылығын аша алмайтын оқушы болады.Жалпы қабілет бала бойына біткен асыл қасиет. Осы орайда оқушының бойына біткен қабілетін дамытуға мұғалім тікелей ықпал етуі керек.

Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілетін үш кезеңге бөліп қарауға болады.

Бірінші кезең- материалды тез қабылдап жылдам меңгеретін оқушы.

Екінші кезең – арнаулы тапсырманы мұқият орындайтын оқушы.

Үшінші кезең-берілген көркемдік білімді баяу қабылдайтын оқушы.Осыны бсшылыққа ала отырып оқушылардың ынта жігерін арттыру арқылы шығармашылық деңгейін дамытуға болады.

«Шығармашылық» сөзінің төркіні этимологиясы «шығару», «ойлап табу» дегенге келіп саяды. Демек жаңа нәрсе ойлап табу, сол арқылы жетістікке қол жеткізу деп түсіну керек. Философиялық сөздікте «шығармашылық қайталанбайтын тарихи –қоғамдық мәні бар, жоғары сападағы жаңалық ашатын іс-әрекет»,- деп түсіндіріледі. Ал көрнекті психолог Л. С. Выготский «шығармашылық деп- жаңалық ашатын әрекетті атаған».

Шығармашылық -өте күрделі психологиялық процесс. Ол іс-әрекеттің түрі болғандықтан тек адамға ғана тән. Ұзақ жылдар бойы шығармашылық барлық адамның қолынан келе бермейді деп қарастырылып келсе, қазіргі ғылым жетістіктері қабілеттің мұндай дәрежесіне белгілі бір шарттар орындалған жағдайда кез келген баланы көтеруге болатындығы жайлы көп айтуда.

Бастауыш сынып оқушыларының қабілеттері екі түрлі әрекетте дамиды.

Шығармашылық- бұл адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып олардың өшуіне жол бермей оның рухани күшін нығайтып, өмірден өз орнын табуға көмектеседі. Өйткені адам туынды ғана емес жаратушы да. Бұл үлкен жауапкершілік артатын күрделі мақсат. Оны шешу үшін сабақта жаңа технологияларды пайдалана отырып әрбір азаматтың қасиеттерін, қабілетін дамытып шығармашылық талантын ұштайтындай болып ұйымдастырылуы қажет. Шығармашыл тұлға бойында батылдық, еркіндік, ұшқырлық, сезімталдық сияқты қасиеттерімен қатар ерекше ой қызметі қайшылықтарды түсіну, заңдылықтарды анықтау, шығармашылыққа деген құштарлық болу керек.

Оқушының шығармашылық қабілетін дамыту үшін бірнеше шарт орындалуы тиіс:

1. Шығармашылық қабілетін дамытуды ерте бастан қолға алу

2. Ойлау мүмкіндігінің ең жоғары деңгейіне жетуі

3. Жүйелі түрде шығармашылық әрекет жағдайында болуы

4. Шығармашылық іс-әрекетке жағдай тудыру

Мектеп табалдырығын жаңа аттаған бүлдіршіннен шығармашылық іс-әрекетті талап етпес бұрын, оны соған үйреткен жөн. Оқушының шығармашылығына бағыт –бағдар беруді ең алғаш білім мазмұнына енгізген М.Жұмабаев болатын. Ол балалардың ойлауын дамыту туралы «Ойлау жанның өте бір қиын ісі»- деп атап көрсете келіп, тәрбиеші баланың ойлап үйренуіне көп күш жұмсау керектігін ескертеді.

Баланың ойын. есін, қиялын, интеллектісін дамыту арқылы ойлау қабілетін жоғары деңгейге көтеруге болады. Оның қандай дәрежеде дамығанын арнайы сынау тапсырмалары арқылы анықтап алып, содан соң оның қорытындысына сапалық және сандық талдау жасай отырып, осы қабілеттерді жаттықтыру және дамыту жұмысына кірісуге болады.

Шығармашылық жұмыс жасау жолына түскен мұғалім төмендегідей жағдайларды есте ұстаған жөн.

1. 
   Мұғалім ең алдымен сыныпта шығармашылық көңіл-күй тудыру, баланың назарын бір нәрсеге бағыттауы керек. Яғни, мұғалім шығармашылық тапсырманы ұсынудың жолын.
   
2. 
   Әдіс-тәсілін білуі керек.
   
3. 
   Шығармашылық жаттығулардың мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктеріне үйлесуі керек.
   

1. Ұстаздық шығармашылық . Б.А.Тұрғынбаева Алматы, 2007ж

2. Математикадан қызықты тапсырмалар Ш.Х.Құрманалина, С.Ш.Сәрсенбаева, Р.Қ.Өміртаева

3. Бастауыш сыныпта оқыту журналы .№ 1.2 .2008ж

Мектептегі білім беру міндеттерінің негізгілерінің бірі - оқушыны шынайы әлем жағдайындағы өмірге дайындау.

Қазіргі мектеп тәжірибесінде оқушыны тапсырманы айнытпай орындаушы ретінде тәрбиелеу басым бағыт алып отыр. Ол оқушының өз бетімен ойлануына, өзіндік пікірін білдіруіне кері ықпал етіп, білім алуға деген қызығушылығын төмендетеді.

Сондықтан бүгінгі күні еліміздің білім жүйесінде оқыту үдерісін тың идеяларға негізделген жаңа мазмұнмен қамтамасыз ету міндеті түр. Жалпы орта білім берудің жалпы ұлттық деңгейдегі басты мақсаты Қазақстан Республикасының әлеуметтік, экономикалық, қоғамдық- саяси өміріне белсенді араласуға дайын, құзыретті тұлғаны қалыптастыруға ықпал ету. Ол жылдан бастап енетін, 12 жылдық білім беру мазмұнынан жан- жақты көрініс тақпақ. Білім берудің әлемдік озық тәжірибелерге сүйеніп әзірленген оқытуда мектеп түлегінен күтілетін нәтиже негізі құзыреттіліктердің қалыптасуымен оқушының әрекет тәсілдерін жан жақты игеруінен көрінетін білім нәтижесі.

12жылдық оқыту мерзімімен бекітілген мемлекеттік жалпыға міндетті жалпы орта білім беру стандартының мазмұны әр оқушының жеке ерекшелігіне қарай білім нәтижесі түріндегі құзыреттер жиынтығын игеруге бағдарланып белгіленген.

Онда білім беруден күтілетін нәтиже проблеманың шешімін табу немесе өзіндік менеджмент,ақпараттық және коммуникативтік деп аталатын негізгі құзыреттіліктер түрінде берілген.

Проблеманың шешімін табу немесе өзіндік менеджмент құзыреттілігі:

-түрлі жағдаяттағы проблеманы анықтауға, жауапты шешім қабылдауға, өз шешімінің нәтижесін бағалауға ;

-өз әрекетіне мақсат қоя білуге,оны жүзеге асыруға қажетті жағдайды анықтауға, ондағы жету процесін жоспарлауға және ұйымдастыруға;

-өзіндік тұжырым жасауға, өзіндік бағалауға, өз әрекетін бағалауға;

түрлі жағдайда өзінің шамасын білуге мүмкіндік береді.

Ақпараттық құзыреттілік

-сыни қараған ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға;

-өз бетімен мақсат қоюға және негіздеуге, осы мақсатқа жеткізетін танымдық әрекеттерін жоспарлауға және жүзеге асыруға;

-ақпаратты өз бетімен табуға, талдауға таңдауға, өңдеуге,сақтауға интерпретациялауға және қазіргі ақпараттық коммуникативтік технологияның көмегімен жеткізуді жүзеге асыруға;логикалық операцияларды (анализ, синтез, жинақтау, құрылымдау,тікелей және қосымша дәлелдеу, салыстыру, модельдеу, ойша эксперимент жүргізу, материалдарды жүйелеу) қолдана отырып дәлелдеуге мүмкіндік береді.

Коммуникативтік құзыреттілік;

-нақты өмірлік жағдаяттарда қазақ немесебасқа тілде ауызша және жазбаша түрлі коммуникативтік құралдарды қолдануға;

-коммуникативтік міндеттерді шешуде стиль мен жанрды таңдай білуге, қолдана білуге;

-өзінің көзқарасын этикет нормаларына сәйкес жеткізуге;

-өнімді өзара іс қимылды, оның ішінде басқа да көзқарас пен бағыттарды ұстанатын өзге ұлт өкілдерімен қарым қатынас диалогына түсе отырып, жанжалдық ахуалдышешуді жүзеге асыруға;

-жалпы нәтижегеқол жеткізу үшін түрлі позициядағы адамдармен топта қарым қатынас орнатуға мүмкіндік береді.

Жеке тұлғаның құзыреттіліктерін дамыту мен қалыптастыруда нысандар мен құбылыстарды зерттеумен байланысты өңдеу әрекетінің маңызы зор. Шығармашылық қабілетті дамытудың құралдары мен түрлі жолдарының арасында оқушының өзіндік зерттеу тәжірибесі өте тиімді болып табылады.

Зерттеушілік білімі мен дағдылары бүгінгі күні ғылыммен айналысатын адамдарға ғана тән емес, түрлі саладағы әрбір адамның әрекетіне дайындау, оның зерттеушілік ізденіс білімі мен дағдыларын қалыптастыру қазіргі білім беру ісінің маңызды міндеті болып есептеледі.

Қазіргі кезде зерттеушілік шағын кәсіби ғылыми қызметкерлер тобына ғана тән, аясы тар мамандандырылған қызмет ретінде емес, ол кез келген саладағы қазіргі адамдардың өмір сүру тәртібіне айналған кәсіби өмірге белсене араласатын, тұлғаға тән құбылыс,

«Зерттеу» түсінігі «Үлкен кеңес энциклопедиясында» «жаңа білім процесі және танымдық әрекет түрлерінің бірі болып табылады» делінген. Танымдық әрекет оқушы үшін қабылдаушылық (өнімсіз) және (шығармашылық,зерттеушілік) өзгертушілік сипатта болуы мүмкін

Оқушының танымдық өзгертушілік әрекеті зерттеушілік деп аталатын әдістің көмегімен жүзеге асырылады. Интеллектуалдық,шығармашылық қабілеті жоғары оқушыға өзбетімен білім алуына жағдай жасалуы тиіс, яғни оқушының өз іс әрекетін өзі ұйымдастырып, басқаруына мүмкіндік туғызылуы қажет

Зерттеуші оқушы өзінің табиғатынан зерттеуге бейім келеді.Білуге құмарлық, бақылау жасауға талпыныс, өзінше эксперимент жүргізу баланың балалығымен бірге жүретін процесс. Зерттеу, іздеу белсенділігі баланың жаратылысына тән табиғи құбылыс.

Оқушының іс әрекет процесіндегі әдебі оның тұлғалық қасиеттеріне айналды.

Тұлғаның қасиеттері, оның әдебі жалпы алғанда қоғамдық қатынастар, жалпы адамзаттық құндылықтар ретінде қарастырылады. Сонымен қатар әр адам өзін қоршаған ортасымен қарым қатынасы түрліше болуына байланысты оның әдебі де түрлі формада байқалады. Адам әдебінің формалары әлеуметтік қатынастармен және тәрбиеге сәйкес жинақталады. Зерттеушілік әдебінің А.И.Савенков күрделі психикалық құбылыс екенін ата көрсете отырып, оған нақты анықтама берілмейді дейді. Ол өз еңбектерінің бірінде былайша түсіндіреді: зерттеушілік әдебі ақпараттар іздестіру, белгісізден белгіліге қарай бағытталған әрекет етінде қарастырылады. «зерттеушілік әдебін ізденушілік белсенділігінде психикалық талабының негізі бар нысанды танып білуге бағытталған әрекет, ал зерттеуге оқыту зерттеушілік әдебі негізінде құрылған оқыту түрі» деп түсіндіреді.

Зерттеушілік әдебі негізінде ізденушілік белсенділігі, оқушының қоршаған ортасын зерттеуге деген талабы жатыр. Зерттеушілік әдебінің басында оның ішкі биологиялық психикалық табиғи талабы тұрады. Бұл талаптың негізінде И.П.Павлов анықтаған бағдарлы зерттеушілік рефлекс жатыр. Рефлекс адамға да, жануарға да тән қоршаған ортасына психикалық реакциясын сипаттайтын талап. Зерттеушілік әдебі «кез келген тіршілік иесінің өмір сүру белсенділігінің байқалуы ретінде» қарастырылады.ол дамыту қызметін атқарады.

Адамның зерттеушілік әдебі шығармашылықта байқалады. Шығармашылық зерттеушілік әдебінің басты сипатын білдіреді. Зерттеушілік шығармашылық ізденісадамға екі жақты көзқараста:біріншісі қандай да бір жаңа өнім алу жағынан, екіншісі ізденіс процесінің мәні жағынан маңызды. Адам тек шығармашылығының нәтижесінен ғана емес, сонымен қатар шығармашылық, зерттеушілік процестің өзінен ләззат алуға қабілетті. Психологтар зерттеушілік әдебін тұлғаның кез келген жағдаятта қауқарсыздығына әкеп соғады. Сонымен бірге оқушының жүзеге асырмаған зерттеушілік белсенділігі оның өзіне деген сенімін төмендетеді, ақырында өзінің мүмкіндігін қолдана алмайтын жағдайға душар етеді.
Әдебиеттер

1. 
   «Бастауыш мектеп» №11. 2002 ж.
   
2. 
   Н. Ержанов оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеу қабілеттерін ашу. «Мектеп технологиясы» №7, 2003ж 36 б.
   
3. 
   «Бастауыш мектеп» №2. 2006 ж.
   
4. 
   Зерттеушілік оқыту технологиясы «Бастауыш мектепте» Астана. 2006 ж.
   

Бүгінде студенттер де мектеп қабырғасынан әлі шықпаған оқушыларда қымбат телефондар мен компьютерге тәуелді болған. Тіпті кішкентай балабақша жасындағы балаларды да жыласа алдау үшін қолына ұялы телефон ұстата саламыз, немесе компьютер алдында отырғыза саламыз. Мектеп қабырғасындағы балалар ұялы телефонсыз өз қатарластарының соңында қалғандай сезінетін жағдайға жеттік. Ата – анада баласының жұрттан кем болмағанын қалайтыны анық. Бірақ осы құралдардың бала санасына кері әсері көп екенін ескере бермейміз. Компьютер мен ұялы телефонды бүлдіршіндер мен жасөспірім шақтан қолдана бастаған балалар бара – бара тәуелділікке ұшырайды. Телефон мен компьютерге тәуелділіктен, біріншіден, баланың көз жанары мен есте сақтау процесі нашарласа, екіншіден, жүйкесі (психика) сыр бере бастайды. Бұл бала ұйқысының бұзылып, ашушаң, ызақор болуына әкеліп соқтырады. Компьютерге, интернетке тәуелділіктің ар жағында неврологиялық және психикалық ауытқушылық қалпі тұр. Алғашқыда бала ұялы телефон мен компьютер ойындары арқылы оп – оңай рахатқа кенеледі. Бұл ойында жеңу үшін ешқандай тер тегудің қажет еместігін сезінеді. Өйткені, осы ойындар арқылы балалар «бірінші тұлға», «қаһарман» бола алады.

Компьютер, электрондық машинасы-тапсырылған арнайы нұсқаулар жиынтығынан тұратын бағдарлама бойынша есептеу амалдарының күрделі тізбегін орындау арқылы электрондық түрде ақпарат қабылдауға, өңдеуге, сақтауға және беруге арналған машина. Алғашында компьютер сандық есептеулер үшін құрастырылғанымен, оның ақпараттың басқа түрлерінде өңдей алатындығы аңықталды, өйткені іс жүзінде ақпараттың кез-келген түрін сандық түрге келтіруге болады. Мұндай өңдеуді іске асыру үшін компьютер ақпартты сандық түрге және кері айналдыра алатын құрылғылармен жабдықталады сондықтан компьютер көмегімен тек қана матиматикалық есептеулер жүргізіп қоймай, мәтін, сурет, фото-сурет, бейне дыбыс өңдеуге, өндіріс пен көлікті басқаруға байланыстың барлық түрін атқаруға болады, яғни компьютер қазіргі уақытта адам қолданатын ақпарттың барлық түрін өңдей алатын әмбебап құралға айналып отыр. Сондай-ақ кеңседе пайдалануға арналған дербес компьютерлер кеңсе жұмысын автоматтандыруға бағытталған және мәтін теруге, түзетуге қағазға басып алуға, деректер базасын жүргізіп, іс-қағаздарын даярлауға өте ыңғайлы.

Бірақта бүгінде, біздің балаларымыз астында жарылғыш заттармен, улармен толтырылған, толқыны ұрып жатқан теңіздердің құрбанына айналды. Неге десеңіз? Қазірде көптеген ата-аналар өздерінің тыныштығы үшін немесе шырмауы бітпейтін үй тіршіліг себебінен балаларын компьютер алдына отырғызып кояды немесе қолына ұялы телефон ұстата салады. Ал компьютерлік ойындар балалардың жүректерін ойларын зақымдап иелеп алды. Компьютерлік ойындардың зияны-қазір жалпы қоғамдық-әлеуметтік мәселерден болып есептеледі. Ата-аналар бұл компьютерлік ойындардың зиянын біле тұра балаларына қазірге дейін бұл ойындармен ойнауға рұқсат беруде. Мәселе тек осы ойындарды жарнама етіп жатқан таспалардағы жартылай жалаңаш қыздар емес, одан да сорақысы жас баланың, тек ұлтты жерлері жабылған қызды қарсылас етіп таңдап, онымен карате ойынын ойнауы. Енді сіз олардың осы ойындағы әрекетін елестетіңіз. Тыр жалаңаш денелер мен иятсыз көріністер.

Британиядағы компьютер ойындарының қауіп-қатерлігін зерттеу комиссиясының жетекшісі доктор Клифор былай деп хабарлайды «бұл ойындар біздің көздеріміздің алдында балаларымызды ұрлап алды. Өздеріміз балаларымызға бұл ойындарды сатып алып беріп, комектестік. Балаларымыздың бұндай желкенішті суреттерді тамашалауға әдеттеніп,дағдыланып кетулері басқа мәселе. Оның келешекте әсер беруі сөзсіз. Олар көп нарсеге сол жақтағы көзбен қарайтын болып қалады». [2.Б.19].

Бұл әңгімеден кейін сіз компьютерлік ойындардың өз балаларыңызға қатерлі екенін түсінесіз. Өйткені сіздің балаларыңыз таза жүрек, адамгершілік пен имандылыққа ұйрететін жанүяда өсіп келе жатыр.

Балаларыңыздың түнгі ұйқыны ұйқтамай барлық уақыттарын компьютердің немесе теледидар алдында өткізуі немесе қолдарында қос-қостан ұялы телефонның жүруі оларға физиологиялық және психикалық жағынан өте қауіпті, оған қоса балаларыңыздың моральдық бұзылуына себепші.

Егер түні бойы ұйықтамау күнделікті әдетке айналса, оның көптеген жаман зардаптары болады. Өкінішке орай, бұл жағдай біздердің араларымызда, әсіресе жас балаларымыздың арасында кең етек жайған. Ол адамның өсуі мен клеткаларына өзінің физиологиялық және психологиялық әсерін тигізеді оның зиянын ата-аналар көптеген жылдардан кейін өз баларынан байқайды.

Психологтар былай дейді: «Адамның миында жүйке орталықтары бар. Оның қызметі-түс көру және мимен, денемен жұмыс істеу сияқты физиологиялық және психологиялық құбылыстарды бақылап отыру. Сонымен қатар мидағы жүйке орталықтары дәлме-дәл жұмыс істейді. Ол оз жұмысын атқару үшін организим тыныққан, демалған болу керек. Ал демалу тек түн уақытында болады. Түнде Аллахтың жаратқан барлық мақлұықтары оның жердегі заңы бойынша демалып, жер бетінде тыныштық орнайды. Керсінше, түнде ұйқтамай, күндіз үйықталып, ереже бұзылатын болса, оның тікелей адамның миына, мазасына, денесіне әсері бар. Психикалық ауруханаға көбінесе түн уақытында ұйықтамағанан психологиялық және физиологиялық ауруларға шалдыққандар келеді. Олар қайғыға шомылып, мазалары кетіп, тез ашуланып, ұмытшақ болып, әлсіз болып қалады.

Бұл ауру қалай басталады?

Менің ойымша, балалар қолы босаған қалт еткен уақытында компьютер алдына отырып, интернетке қосылуға тырысады. Қосыла салысымен ол өзге дүниені, жұмысты, сабақты, жеке істерін ұмытады. Ол нақты өмірден алыста, қияли дүниенің ортасына түседі. Ол достарынан, туыстарынан алыстап көңілі тек компьютерді қалап тұрады. Оның оқуға, серуендеуге ынтасы жоғалады. Бұл құмарлық асқына келе тәуелділікке ұласады. Нашақорлардың жандары қан тамырларына есірткі егіп алмайынша байыз таппайтыны сияқты, компьютерге тәуелділікте дәл осындай ауру болады.

Ал енді теледидарға келетін болсақ, балалар оны сүйіп көреді, бағдарламаларынан еш жалықпайды. Жаңа зерттеулердің нәтижесіне қарасақ, теледидардағы ұрыстар, зорлық пен зомбылықты көріп жүрген жас бала келешекте ашуланшақ, адамдармен қатаң қарым-қатынаста болып, құқық бұзушы қылмыскерге айналуы да ғажап емес. Ғалымдардың айтуынша бұл жағдай жүздеген адамдардың өміріне әсерін тигіздірді.

Америкадағы көп жылдар ішіндегі тәжірибелерден кейін қабылданған дәрігерлердің шешімі бойынша: жас балаға теледидар және компьютер кору күніне 2-сағаттан аспауы керек. Асып кеткен жағдайда организмге төмендегі зияндар өз әсерін тигізеді.

1. Компьютерлік ойындардағы өлтіру және жарып жіберу жағдайларын көрген жас балаларда біреуге дұшпандық қылу сезімдері оянады.

2. Спутник арқылы кейбір арналардағы ұятсыз көрсетілімдердің ұсынылуы. Бұл көрсетулер күндізгі уақытта көрсетіліп, балалар тексерілусіз қалады.

3.Соңғы зерттеулердің көрсетілуінше, теледидардың алдында ас жеуге дағдыланып қалу-адамның семіріп, толып кетуіне себепші болады.

4.Теледидарды мөлшерден тыс асырып көру баланын барлық уақытын алып қояды. Ата-ананың баласымен күнделікті оның мәселелері жөнінде сөйлесуіне мүмкіндігі болмайды.

Ал енді қалталы телефон туралы айтатын болсақ, осыдан оншақты жыл бұрын ұялы телефон біз үшін таңсық еді. Бүгін де ересектер былай түрсын, кішкентай бұлдіршіндердің қолында қос телефоннан бар. Әлем ғалымдары ұялы телефонның адам ағзасына тигізер кері әсері туралы жиі айтады. Алайда құлақ түріп, елеп жатқан ешкім жоқ. Қайта заман ағымына сай ұялы телефонның түр түрі жұрттың назарын баурап жүр. Әсіресе, түрлі ойындары мен ғаламторға шығу мүмкіндігі бар телефондар жас ұрпақтың сүйікті «ойыншығына» айналды. Мамандар алдағы 10-15 жылды сымсыз телефонның әлегінен ісік дертіне шалдығушылардың саны арта түсетінін айтып, дабыл қағуда.

Еуропа, Ұлыбритания, Франция т.б мемлекеттерде мектеп қабырғасында ұялы телефонды пайдалануға үзілді-кесілді қарсылық білдірді. Ал біздің Қазақстанда ше?

Жасыратыны жоқ қазір мектеп жасындағы балалар ұялы телефонсыз сабаққа кірмейді. Мектеп қабырғасында сымсыз телефонға тиым салып, тежеп жатқан ешкім жоқ. Тіпті, мұғалімдер ұялы телефон оқушылардың сабаққа деген ынтасын да әлсіреттетінін айтады. Европа мемлекеттерінде қолданылатын тәжірибені отандық мектеп қабырғаларына да енгізу керек. Бұл бір жағынан, ұрпақ денсаулығына алаңдаушылық болса, екіншіден мектеп жасындағы балалардың арасындағы бәсекені де бәсеңдететіні анық. Психолог Нуржан Нурпейсов ұялы телефон балалардың санасының дамуына кері әсер ететінін айтады. «Телефонның түрлі дерттің пайда болуына себепкер болуымен қатар, баланың санасына да кәдімгідей әсер етеді. Қазір балалар арасында телефонын көрсетіп мақтану, әдемісін ұстап жарысу дағдыға айналып отыр. Баланың ойы сабақта емес қолындағы телефонда болады гой. Сол себепті мектеп қабырғасында оқушылар мен жеткіншекутерге ұялы телефон пайдалануға тиым салу орынды деп есептеймін»-дейді ол.

Сонымен компьютерде, ұялы телефонда, тіпті теледидарда балаға өз зиянын тигізеді дейміз. Сонда жаңа заманда жаңа тұлғаны қайлай тәрбиелейміз?

Тамаша педагог А.С.Макаренко: «Тәрбие-баламен сөлесумен, әңгімелесумен, оған ақыл-кеңес берумен ғана шектелмейді. Тәрбие тұрмысты дұрыс ұйымдастыра білуінде, балаға әр кімнің өз жеке басы арқылы үлгі өнеге көрсетуінде. Отбасындағы бала тәрбиесі халық өмірімен қоғамның мақсат міндеттерімен байланысты болуы керек»-делінген.[4.Б.13].

Адамның адамгершілік жағынан қалыптасуы оның туған кезінен-ақ басталады. Ал адаммен бірге ешбір даяр сана тумайды, сана, ақыл-ойдың өмір процесінде, қоршаған ортадан алған әсерінде дамиды.

Педогог-қаламгер Ж.Аймауытов «тәрбиенің негізгі мақсаты-мінезді түзету, адамшылдыққа қызмет ету, адал еңбек ете білуге тәрбиелеу деген қағиданы қуаттай келіп, баланы тәрбиелеу үшін әр бір тәрбиешінің өзі тәрбиелі болуы керек»-дейді.[6.Б.23].

Адам баласы өмір бойы психологиялық көмекке зәру болмақ. Әсіресе оның нәрестелік, сәбилік, балалық шақтарында тіпті ауадай қажет деп айтсақта болады. Бірақ біз өмір сұрген бұрынғы қоғамда адамның психикасын тәрбиелеуге еш уақытта мән берген емес. Соның салдарынан балабақшаларда да, мектептерде де, тікті жоғары оқу орындары мен адамның қызмет істейтін орындарында да адамдардың психологиялық тәліміне көніл аударылып көрген емес. Бала атаулының бойындағы біртіндеп қалыптасатын психологиялық ауыр өзгерістер мен невроздардың негізгі себепкері жалпы бала тәрбиесіне хабары шамалы, бала психологиясы дегенді естіп кормеген ата аналардың үкімді де сорақылыққа толы қатыгездіктерінен екенін ашып айтқым келеді. Олардың көпшілігі бала тәрбиесінің қиында қызық сәттерін іздеп үйренудің орнына, тек жазалау, қорқытып-үркітумен үстағанды білетіндіктерімен шектелетіндіктері белгілі.

Бұрын ата –аналар азаннан қара кешке дейін көше кезген балаларына ұрысушы еді, ал қазір компьютерге сағаттап үңілген ұл қыздарына ренжитін болды. Себебі, ата – аналар балаларын бір уақыт таза ауаға шығып, сейілдеп, сергісіе дейді. Жасөспірім шақта балалар әлеуметтік тұрғыдан жетіліп, өзіндік мінезі мен көзқарасы қалыптаса бастайды. Сондықтан баланың «Толқымалы» сәтін мүмкіндігінше компьютермен ұялы телефон тәуелділігінен, ондағы зұлымдыққа баулитын ойындар мен сайттардан сақтайтын үйірмелер мен спорттық секциялармен қамтамасыз етуге тырысу керек. Психологтар соңғы жылдары көбейіп бара жатқан өз- өзіне қол жұмсау, дүниеден баз кешу сынды жаман әдеттерді осы интернеттен үйренетінін және білімге деген қызығушылықтың жоқтығын компьютер мен ұялы телефоннан туындайтынын дәлелдеген.

Қорыта келе айтатыным: әр бір адам ең алдымен өз халқының перзенті, өз Отанының азаматы болу керек екенін, ұлттың болашағы тек өзіне байланысты болатынын есте ұстайға тиіс. Егер ата-ананың баласын тәрбиелеуге білімі мен білігі жетпесе, психологтар мен психиаторлардың көмегіне жүгінгені дұрыс. Үйдегі баланың тәртібін қатаң сақтап, балаларымызға қауіп әкелетін, денсаулығы мен өміріне зиянын тигізетін әдеттерден қорғай жүрейік.

Әдебиеттер

1. 
   Балалар энциклопедиясы 2-том. 111-113 беттер.
   
2. 
   Алдаспан таңымдық журналы. № 5-6 2012жыл 19 бет.
   
3. 
   Алдаспан таңымдық журналы. № 9-10 2012жыл 25 бет.
   
4. 
   Бала тәрбиесі №8 2009 жыл 13 бет.
   
5. 
   Бала тәрбиесі № 10 2009 жыл 26 бет.
   
6. 
   Қызықты психология №4 2008 жыл 23 бет.
   

Каждый учитель в состоянии распланировать свои уроки таким образом, чтобы использование компьютерной поддержки было наиболее продуктивным, уместным и интересным для учащихся.

Цели использования информационно-коммуникационных технологий на уроках: повышение мотивации обучения - развития познавательной активности учащихся; стимулирование самостоятельности учащихся при подготовке к урокам.

Задачи использования информационно-коммуникационных технологий на уроках: воспитывать у учащихся познавательную активность, умение работать с дополнительной литературой, используя возможности компьютера, Интернета; вырабатывать умение самостоятельно анализировать, отбирать главное, использовать на уроке; повышать эффективность урока, развивая мотивацию через использование электронных образовательных ресурсов.

Основные преимущества ИКТ: позволяет разнообразить формы работы, деятельность учащихся, активизировать внимание, повышает творческий потенциал личности.

ИКТ интенсифицирует процесс обучения: повышает темп урока, увеличивает долю самостоятельной работы учащихся, позволяет проверить усвоение теории у всех учащихся, углубить степень отработки практических умений и навыков, вести дифференцированную работу с каждым учеником.

Учитывая особенности преподавания русского языка и литературы применяю компьютерные технологии в обучении этих предметов по нескольким направлениям как в урочной, так и во внеурочной деятельности: как банк справочного материала, как средство управлением учением ученика, динамическое средство условной наглядности, средство организации проблемной ситуации, способствующее исследовательской работе учащихся. Компьютерные технологии способствуют научной организации труда ученика и учителя, самостоятельной исследовательской работе учеников.

У каждого учителя свой набор средств, форм, приёмов, методов обучения. Учитель строит урок, основываясь на особенностях каждого класса индивидуально.

Так что же надо применить в нашей работе? Что даст большую пользу?

Вовлечение детей в совместную деятельность - вот что, наверное, главное.

Значит, надо менять методы преподавания, уходить от непродуктивной методики слепого заучивания готовых знаний, а заставить учеников мыслить. Пробудить у них интерес к языку, учить их работать творчески.

Интерактивная деятельность на уроке предполагает организацию и развитие диалогового общения, которое ведёт к взаимопониманию, взаимодействию, к совместному решению общих, но значимых для каждого участника задач. В ходе диалогового общения дети учатся критически мыслить, взвешивать альтернативные мнения, принимать продуманные решения, участвовать в дискуссиях, общаться с другими людьми. Для этого на уроках организуются индивидуальная, парная и групповая работа, применяются исследовательские проекты, ролевые игры, творческие работы. Следует отметить, что интерактивное обучение является, специфичной формой организации познавательной деятельности. Она может оказывать положительное воздействие, как на повышение качества знаний, так и на повышение работоспособности, трудовой активности учащихся, их заинтересованности предметом. В интерактивной методике, как и в любой другой методике преподавания, существует множество приёмов, которые способствуют организации взаимодействия в группе. Приемы, которые применяются при использовании данной технологии. Это прием «Ожидания», «Живая линия», «Вопросы по кругу», «Дебаты», «Мозговой штурм», «Аквариум»

Как же осуществляется обучение в режиме интерактива? Например, изучая тему «Второстепенные члены предложения» используется интерактивный приём «Дерево решений» Учащиеся делятся на 3-4 группы. Каждая группа выполняя задание делает записи на своём «дереве» (лист ватмана) 1гр- дополнение, прямое и косвенное, 2гр- определение, согласованное и несогласованное, 3 гр- обстоятельство, потом группы меняются местами и дописывают на деревьях соседей свои идеи. Мы все сталкиваемся с проблемой, что современные дети не умеют строить высказывание на определённую тему. На уроках русского языка можно использовать упражнение «Метод Пресс», которое развивает умение формулировать высказывание аргументировано, лаконично. «Метод Пресс» состоит из четырёх этапов:

Высказывание собственной точки зрения (я считаю, что)

Обоснование своей мысли (так как)

Примеры и аргументы (например)

Вывод, обобщение (итак)

То есть, используя этот метод, учащиеся учатся формулировать высказывание, аргументировано.

Также на уроках можно использовать такой интерактивный приём, как Большой и Малый круг. Сначала нужно приготовить тесты часть А и часть Б, тестирование проходит для всех учащихся, например по части А. Те, кто лучше справились с заданием выступают в роли экспертов для тех, кто допустил ошибки. Малый круг - дети более подготовленные т.е. эксперты. Большой круг - дети менее подготовленные. Малый круг оказывает помощь большому кругу. На следующий урок уже другие хотят выступать в роли экспертов, т.е. этот приём стимулирует детей, и многие хотят занять место в малом кругу.

На уроках литературы среди методов интерактивного обучения применимы такие как «Дебаты», «Займи позицию», «Мозговой штурм». Например, изучая драму Островского «Гроза», учащимся задаётся вопрос: «Могла ли Катерина поступить иначе?», используя приём «Займи позицию». На доске записано две противоположных точки зрения ответа да или нет. Учащиеся класса выбирают определённую позицию, аргументируя свою точку зрения. Данный приём позволяет решить несколько задач: дети работают с художественным материалом, каждый должен высказать свою точку зрения. Использование электронных образовательных ресурсов повышает наглядность, интерактивность. Это анимированные рисунки и иллюстрации; интерактивные определения, правила, таблицы, учебные тексты; электронные задания, тесты, словари и справочники.

Использовать их можно и при объяснении нового материала, и при закреплении знаний, и при выполнении творческих заданий и физминуток. В презентацию можно вставить всё, что только возможно: и рисунки, и схемы, и тесты, и видео, и ссылку. По сравнению с другими ресурсами презентацию можно считать универсальным.

В настоящее время, когда приоритетными направлениями обучения становятся личностно и практико-ориентированное обучение, перед нами стоит цель сделать его, с одной стороны, содержательным и практическим, а, с другой стороны, доступным и интересным. Любое новшество, как известно, встречает на своем пути поддержку, одобрение или сопротивление. Для учителя больной вопрос: как сделать свои уроки увлекательными и емкими в плане содержания. Применяя на практике технологию интерактивного обучения, становится ясно, что в процессе преподавания она позволяет оживить урок, сделать его увлекательным и эмоциональным, а самое главное добиваться положительных результатов в учебной и воспитательной деятельности.

1. 
   Богданова О. Ю., Леонова С. А., Чертова В. Ф. Методика преподавания литературы. Учебник для студентов вузов, обучающихся по педагогическим специальностям. М.: Просвещение. – 1997.
   
2. 
   Беляева Н.В. Роль средств мультимедиа и интернет-ресурсов в развитии умений чтения, восприятия и понимания художественного текста читателем-школьником.
   

Орфографическая зоркость развивается постепенно, в процессе выполнения разнообразных упражнений, обеспечивающих зрительное, слуховое, артикуляционное, моторное восприятие и запоминание орфографического материала.

Зрительное восприятие осуществляется в ходе зрительного, объяснительного диктантов, письма по памяти, выборочного списывания, графического выделения орфограмм, анализа заданий и текста упражнений, корректировки письма.

Слуховое восприятие происходит при проведении выборочного, предупредительного диктантов, при использовании сигнальных карточек.

Для речедвигательного восприятия и запоминания особое значение приобретает орфографическое проговаривание.

Рукодвигательное восприятие имеет место при письменном выполнении всех упражнений.

Общепризнанным является положение о том, что наибольший эффект для выработки орфографической зоркости дает комбинированное восприятие и запоминание, которые возможны в процессе комментированного письма, звукобуквенного и орфографического разбора.

Предложенные упражнения обеспечивают сочетание фронтального, группового и индивидуального способов организации обучения.

Кроме того, упражнения должны отбираться в соответствии со структурой орфографической зоркости. Мотивации орфографического действия способствует анализ задания и текста упражнения, взаимоконтроль в процессе его выполнения, использование сигнальных карточек. Отработка способов обнаружения орфограмм осуществляется в ходе зрительного, предупредительного, выборочного диктантов, при графическом выделении орфограмм, в ходе звукобуквенного анализа и разбора слов по составу. Самоконтроль формируется на основе само- и взаимопроверки написанного, в ходе комментированного письма, диктанта “Проверяю себя”.

Работу по развитию орфографической зоркости важно начинать в период обучения грамоте, когда ведётся аналитико-синтетическая работа над слогом и словом, развивается фонематический слух и умение заменять фонемы соответствующими буквами.

• 
  ежедневно заниматься звуковым анализом, независимо от количества читающих детей в классе
  
• 
  постоянно показывать образец анализа звучащего слова (аксиома – что в опыте ребёнка нет, надо дать этому образец)
  
• 
  использовать способ протяжного интонирования звука в целом слове: с-с-с-с-ыр; сы-ы-ы-ы-р
  
• 
  на первом этапе предъявлять готовую модель для самоконтроля
  
• 
  приём трансформации (если закрою первую букву, какое слово получиться?)
  
• 
  при звуковом анализе ребёнка не торопить, не делать за него. Класс в это время может работать в паре со своими модельками (кинестетически прочувствовать)
  
• 
  подбор слов к звуковым моделям
  
• 
  использовать задания ловушки (сколько звуков в слове “ два”?; какое слово длиннее: час или минута?; мне кажется, что все звуки в слове “вата” мягкие?
  
• 
  Игровые приёмы: “Найди одинаковый звук”, “Определи место звука в слове”, “ Найди предметы с заданным звуком”, “ Шифровальщики” с пропусками "опасных" мест сразу по слуху.
  
• 
  ''Найди опасное место''.
  

• 
  ''Светофор''.
  

• 
  “ Зажги маячок”
  

Карточка состоит из текста, в котором следует выделить слова с заданной орфограммой и ключа. Карточка-ключ - это карточка без текста. Но с вырезанными окошками на местах, соответствующих словам с орфограммами.