«Қолданбалы биология және топырақтану негіздері»
жүктеу/скачать 3,34 Mb. Pdf көрінісі
|
toleubaev-koldanbaly-biologia
| Тары
- Sеtагіа - қуақшылыққа, ыстыққа, аңызға тӛзімді дақыл болғандықтан, жыл сайын республикамызда миллион гектарға жуық алқапқа егілуде. Дҥние жҥзінде оның 71 туыстасы, 1400 тҥрі бар, ТМД елдерінде оның 31 тҥрі тараған және ең басты жармалық дақыл –болып саналады. Бҧл дақыл кеш себілген кҥнде де жақсы ӛнім береді. Тарыны бір жерден екі ӛнім алу ҥшін аралық дақыл ретінде пайдалануға болады. Тарының мал азығы ретінде де маңызы зор, дәні қҧс шаруашылығында жиі қолданылады, әсіресе, балапандар ҥшін таптырмайтын жем. ТМД мемлекеттерінде тарының екі тҥрі тараған: кәдімгі тары - Рапісит тіlіасеит және бастанған тары - S еtаrіа іtаііс. Олар әр тҥрлі туыстыққа жататындықтан, бір-бірінен гҥл шоғырларының қҧрылысы бойынша ажыратылады: кәдімгі тары - шашақ, ал бастанған тары - масақ тәрізді шашақ. Бастанған тары екі тҥр тармаққа бӛлінеді: чумиза (қонақ тары) және могар (ит сонақ). Кәдімгі тары - біржылдық шӛптесін ӛсімдік. Тамыр жүйесі - шашақты, тамыры жан-жаққа 1 метр және 1,5 метр тереңге бойлайды. Тамырының негізгі массасы топырақтың 20 см тереңдігінде орналасады. Тары негізінен ӛздігінен тозаңданатын дақыл. Тарының ӛркені баяу, сабағы тік, қалың болып ӛседі, кӛп арамшӛптер одан озып кетеді де ӛнімнің тӛмендеуіне себеп болады. Сондықтан тарыны арамшӛптен таза танаптарға себу керек. Гҥлдеген кезде басы шашақ тартады, тамыр жҥйесі де тарам-тарам шашақты болып келеді, ӛсіп шығатын тҥбірі біреу ғана болады. Сабагы - цилиндр тәріздес, ортасы қуыс, биіктігі 60-100 см, 5-7 буынаралықтан тҧрады, тҥкті. Жапырағы - енді, сырты тҥкті, тілшесі қысқа. Тары жапырағының ҧзындығы 18-25 см, ені 1,2-4 см, тарының массағы жалаң, жҧмыртқа тәрізді әрі домалақ, ҧзындығы 3-6 мм, ені 2-4 мм, Гҥл шоғыры - шашақ, жақсы дамыған діңгекті, тік немесе иіліп келеді. Бҥйір бҧтақшаларынан екінші, ҥшінші қатардағы шашақшалар тҥзіледі. Гүлдері - қос жынысты, гҥл қауызы қатты, дәнмен бірге тҥседі. Дәні - ҧсақ, шар тәріздес, тҥсі ақ, қызыл, сҧр, қоңыр. 1000 жүктеу/скачать 3,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|