Орал қаласының білім беру бөлімі Дарынды балаларға арналған «Логика әлемі» әдістеме құралы



бет34/38
Дата27.02.2020
өлшемі10,18 Mb.
#59094
түріСабақ
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38
Байланысты:
0001eff5-36e70d4f


Жылдам есептеу сырлары

1.Екі тетелес сандарды көбейту

Екі тетелес сандарды көбейту үшін :біріншіден ондықтарды көбейту керек,содан кейін ондық разрядта тұрған цифрдай ондықты бірліктердің қосындысына көбейту керек,үшіншіден бірліктерді көбейтіп,алынған көбейтінділердің қосындысын аламыз

13* 14═(1*1)жүздік+(1*(3+4))ондық+(3*4)=182

1*1═1жүздік

1*(3+4)=7ондық

3*4=12


182

23 * 24═(2*2)жүздік+(2*(3+4))ондық+(3*4)=552

2*2═4жүздік

2*(3+4)=14ондық

3*4=12

552
2.200-ден үлкен сандарды көбейту



Мысалдар:

а) 203 * 204═

2*2═4 он мыңдық

2*(03+04)=14жүздік

3*4=12

41412


б)407 * 408═

4*4═16 он мыңдық

4*(07+08)=60 жүздік

7*8=56


166056
3. Осы әдісті 4 таңбалы сандардың квадраттарын табуда қолдануға болады:

4.Таңбалы сандардың квадратын табу

2075²=(207*208) *100+25=4305625

207 * 208═

2*2═4 он мыңдық

2*(07+08)=30 жүздік

7*8=56


43056
5. 5 цифрімен аяқталатын сандардың квадратын табу:

15²=(1*2)жүздік +25=225

85²=(8*9)жүздік +25=7225
6. Төрт таңбалы сандарды көбейту:

6072*6078=(607*608)жүздік +2*8=36905616

607 * 608═

6*6═36 он мыңдық

6*(07+08)=90 жүздік

7*8=56


309056

6154*6156=(615*616)жүздік +4*6=37884024

615 * 616═

6*6═36 он мыңдық

6*(15+16)=186 жүздік

15*16=240

378840
7. 5 пен аяқталатын сандарды көбейту:

Ереже:Ондықтарының цифрлары жұп немесе тақ сандарымен,бірліктері 5 цифры мен аяқталатын сандар жұптарын көбейту үшін :

ондықтарының цифрларын көбейтіп,сол көбейтіндіге осы цифрлардың жарты қосындысын қосып, алынған қосындыны 100ге көбейту керек,содан кейін бұл санға 5 тің квадратын қосу керек.

75*35=(7*3+(7+3)/2)*100+25=2625

45*85=(4*8+(4+8)/2)*100+25=3825

8.Ондықтар разрядында тұрған цифрлары бірдей,бірліктерінің қосындысы 10 ға тең болған сандарды көбейту:

22*28=(22-2)*(28+2)+2*8=616

22 мен 28 сандарын ондықтарға дейін дөңгелектеп , оларды көбейтіп,оған бірліктердің көбейтіндісін қосу нәтіжесінде жауабы алынады

9.Енді керісінше ондықтар разрядында тұрған цифрлардың қосындысы 10 ға тең болған ,бірліктері бірдей сандарды көбейту:

62*42=(6*4+2)*100+2*2=2604

34*74=(3*7+4)*100+4*4=2516

10. 1 мен аяқталатын сандарға көбейту:

81*31=


8*3=24 жүздік

8+3=11ондық

1*1=1

____________________



2511
21*91=

2*9=18 жүздік

2+9=11ондық

1*1=1


____________________

1911


11. 100 ге жақын сандарды көбейту:

95*98={ 95-2}

{98-5} жүздік +5*2=9310
76*87={ 76-13}

{87-24} жүздік +13*24=6612



12. 1000 ға жақын сандарға көбейту:
245*996=245*(1000-4)=245000-980=244020
225*997=225*(1000-3)=225000-675=224325

345*999=345*(1000-1)=345000-345=344655


13. Екі таңбалы сандарды 101 ге көбейту:
33*101=3333

56*101=5656



14. Үш таңбалы сандарды 1001 ге көбейту:
316 * 1001= 316316

648 * 1001= 648648



15. 5 ке көбейту

Қалаған санды 5 ке көбейту үшін осы санның жартысын 10 ға көбейту керек

42*5= 42 / 2 *10=210

38*5= 38 / 2 *10=190

104*5= 52 / 2 *10=520


  1. 11 ге көбейту

Екі таңбалы санда 11 ге көбейту үшін ,бірінші көбейткіштің цифрларының арасын бір санға жылжытып, жылжытылған орынға осы бірінші көбейткіштің цифрларының қосындысы жазылады.Ол іздеген сан.

35*11=3*(3+5)5=385 35*111=3(3+5) (3+5)5=3885

73*11=7(7+3)3=803 73*111=7(7+3) (7+3)3=8103

27*11=2(2+7)7=297 27*111=2(2+7) (2+7)7=2997

94*11=9(9+4)4=1034 94*111=9(9+4) (9+4)4=10434


  1. 22,33,44,....99 сандарына көбейту .

Ол үшін 22= 2 * 11



    1. = 3 * 11

  1. = 4 * 11

................

  1. = 9 * 11 деп , 11 ге көбейту ережесін де қолданамыз.

Онда 32 * 22= 32 * 2 * 11 = 64 * 11 = 6(6+4)4= 704

18 * 33= 18 × 3 * 11 = 54 * 11 = 5(5+4)4= 594

16 * 44 = 16 * 4 * 11 = 64 * 11 = 6(6+4)4= 704

8 * 99 = 8 * 9 * 11 = 72 * 11 = 7(7+2)2= 792


18. 25,35,45,55,65,75,85,95 сандарына көбейту.
Ол үшін бірінші көбейткішті 2 ге бөліп,екінші көбейткішті 2 ге көбейтіп олардың көбейтіндісін алу керек.
28 * 25 = 28 : 2 * 25 * 2 = 14 * 50 =700

36 * 35 = 36 : 2 * 35 * 2 = 18 * 70 =1260

24 * 45 = 24 : 2 * 45 * 2 = 12 * 90 =1080

42 * 55 = 42 : 2 * 55 * 2 = 21 * 110 =1080

18* 65 = 18 : 2 * 65 * 2 = 9 *130 = 1170

12* 75 = 12 : 2 * 75 * 2 = 6 * 150 = 900

16* 85 = 16 : 2 *85 * 2 = 8 * 170 =1360

14 * 95 = 14 : 2 * 95 * 2 = 7 *1 90 =1330


19.Екі таңбалы сандарды 99 санына көбейту

Екі таңбалы сандарды 99-ға көбейту үшін ,ол саннан бірді шегеріп, шыққан нәтижеге алғашқы көбейгіштің 100ге жетпей тұрған санын тіркеп жазу керек



Мысалы :

23 × 99 = 2277 (23 ден 1 ді шегерсек 22 болады,22 нің 100 ге жетпейтін бөлігі 77)

85× 99 = 8415 (85 ден 1 ді шегерсек 84 болады,85 тің 100 ге жетпейтін бөлігі 15)

II бөлім Көбейту және бөлінгіштік белгілері

111 ге көбейту белгісі

Екі таңбалы санда 11 ге көбейту үшін ,бірінші көбейткіштің цифрларының арасын бір санға жылжытып, жылжытылған орынға осы бірінші көбейткіштің цифрларының қосындысы жазылады.Ол іздеген сан.

35*111=3(3+5) (3+5)5=3885

73*111=7(7+3) (7+3)3=8103

27*111=2(2+7) (2+7)7=2997

94*111=9(9+4) (9+4)4=10434


8 ге бөлінгіштік белгісі

Төрт таңбалы сандардың 8 ге бөлінгіштік белгісі : соңғы үш цифрының жазылу түрінде 8 ге бөлінетіндігін білдірсе ,демек осы сан 8 ге бөлінеді.
5248: 8 бұл жерде 248 дің 8 ге бөлінетіндігі көрініп тұр ,демек 5248 8 ге бөлінеді.
7168 : 8 бұл жерде 168 дің 8 ге бөлінетіндігі көрініп тұр ,демек 7168

8 ге бөлінеді.

3824: 8 бұл жерде 824 дің 8 ге бөлінетіндігі көрініп тұр ,демек 3824

8 ге бөлінеді.



Үш таңбалы 2,4,6,8 цифрлары мен аяқталатын сандардың 8 ге бөлінгіштік белгісі :

Ондықтардың санына соңғы цифрдың жартысын қосқанда , алынған сан 8 ге бөлінсе, онда берілген сан 8 ге бөлінеді

552 : 8 , мұнда (55 + 2:2) : 8, 56 : 8 = 7 , демек 552 8 ге бөлінеді

392 : 8 , мұнда (39 + 2:2) : 8, 40 : 8 = 5 , демек 392 8 ге бөлінеді

704 : 8 , мұнда (70 + 4:2) : 8, 72 : 8 = 9 , демек 704 8 ге бөлінеді

536 : 8 , мұнда (53 + 6:2) : 8, 56 : 8 = 7 , демек 536 8 ге бөлінеді т.б



4 ке бөлінгіштік белгісі
Төрт таңбалы сандардың 4 ге бөлінгіштік белгісі : соңғы екі цифрының жазылу түрінде 4 ге бөлінетіндігін білдірсе ,демек осы сан 4 ге бөлінеді.
5248: 4 бұл жерде 48 дің 4 ге бөлінетіндігі көрініп тұр, демек 5248 4-ке бөлінеді.
7148 : 4 бұл жерде 68 дің 4 ге бөлінетіндігі көрініп тұр ,демек 7168

4 ге бөлінеді.

3824: 4 бұл жерде 24 дің 4 ге бөлінетіндігі көрініп тұр ,демек 3824

4 ге бөлінеді.



25 және 75 ке көбейту және бөлу

тәсілі

Берілген санды 25 ке көбейту үшін , бұл санды 4 ке бөліп, 100 ге көбейту керек

384* 25 = 384 : 4 * 100 = 96 * 100 = 9600

48 * 25 = 48 : 4 * 100 = 12 * 100 = 1200

Берілген санды 75 ке көбейту үшін , бұл санды 4 ке бөліп, 300 ге көбейту керек
56 *75 = 56 : 4 * 300 = 14 * 300 = 4200

112 * 75 = 112 : 4 * 300 = 28 * 300 = 8400


Берілген санды 25 ке бөлу үшін , бұл санды 100 ге бөліп, 4 ке көбейту керек

600 : 25 = 600 : 100 * 4 = 24


Берілген санды 75 ке бөлу үшін , бұл санды 300 ге бөліп, 4 ке көбейту керек

600 : 75 = 600 : 300 * 4 = 8

2400 : 75 = 2400 : 300 * 4 = 32
37 ге көбейту және бөлу тәсілі

1. 37 ге ауызша көбейту үшін ,бұл санды

3 ке бөліп,111 ге көбейту керек:

27*37 = 27 : 3 * 111 = 9 * 111 = 999

81 * 37 = 81 : 3 * 111 = 27 *111 = 2997

126 * 37 = 126 : 3 * 111 = 42 * 111 = 4662

2. 37 ге ауызша бөлу үшін ,бұл санды

111 ге бөліп,3 ке көбейту керек:


888 : 37= 888 : 111 * 3 = 8 * 3 = 24

555 : 37= 555 : 111 * 3 = 5 * 3 = 15



50 ге көбейту және бөлу тәсілі

1. Санды 50 ге көбейту үшін ,берілген санды 2 ге бөліп ,100 ге көбейту керек.

42 * 50 = 42 : 2 * 100 = 2100

244 *50 = 244 : 2 * 100 = 12200

2. Санды 50 ге бөлу үшін ,берілген санды 100 ге бөліп, 2 ге көбейту керек.

. 14500 :50= 14500 : 100 * 2 = 145 * 2 = 290

600 : 50 = 600 : 100 * 2 = 12

125 ке көбейту және бөлу тәсілі

1. Санды 125 кге көбейту үшін ,берілген санды 8 ге бөліп ,

1000 ға көбейту керек.

56* 125 = 56 : 8 * 1000 = 7000

128 *125 = 128 : 8 *1000 = 16000

2. 1. Санды 125 ке бөлу үшін ,берілген санды 1000 ға бөліп, 8ге көбейту керек.

7000 : 125 = 7000 : 1000 * 8 = 56



Пайымдап, есептің дұрыс шешімін тап.

Мақсаты: құрама есептердің шешу жолдарымен таныстыру, есептеу дағдыларын жетілдіру.

  1. 51т астықты тасу керек еді. Астықты 2 прицепті машинамен тасыды. Егер машинаға 4т 800кг-нан, ал принцепке 2т700кг-нан астық тиелсе, астықты тасып бітіру үшін қанша рет қатынайды. 3 балл

  2. Ұзындығы 50м алаңды қоршау үшін қанша бөрене тұрғызылу керек, егер әр бөрененің арасы 2 метрден болса? 2 балл

  3. Тауықтан 3 күнде 12 жұмыртқа алынады. 12 тауықтан 12 күнде қанша жұмыртқа алынды. (егер сол күндердегі жұмыртқа саны сақталса)3 балл

  4. Үш он алты қабатты үй салынды. Әр қабатта 20 пәтерден бар. Барлық 1 бөлмелі пәтер – 270, 2 бөлмелі пәтер-540, қалғандары 3 бөлмелі пәтерлер. Осы үйлерде барлығы неше 3 бөлмелі пәтер бар? 2балл

  5. Кинотеатрда 2 көрермендер залы бар. 1-ші залда 19 қатар, 2-ші залда 24 қатардан , 2-ші залда 130 орындық артық. Егер әр қатардағы орындықтар саны бірдей болса, әр залда неше орындықтан болады? 3балл

  6. Үш жәшікте 90кг шие бар. Бірінші, екінші жәшіктегі шиені қосқанда 60кг, екінші, үшінші жәшіктегіні қосқанда 52 кг болды. Әр жәшікте неше кг шие бар? 3балл

  7. 100кг қызылшаны өңдегенде 16кг көмір алынады. 1т қызылшадан қанша кг шекер алынады? 2балл

  8. Ерлан мен Нұрлан бір –біріне қарама – қарсы шықты. Ерлан минутына 32м жүрді. Ерлан мен бірге иті ақтөсте жүгірді. Иті минутына 3 есе артық жүгірді. Ақтөс екеуінің ортасында кездескенше жүгіріп отырады. Балалар 5 минуттан кейін кездесті. Осы уақыт ішінде ақтөс қанша м жүгірген? 4балл

  9. 20кг және 30кг картоп тұқымын 5 жәшікке тең бөліп салды. Әр жәшікте неше картоп тұқымы салынды? 2балл

  10. Кітаптың 62 беті бар еді. Жұлдыз 1-ші күні 25 бетін, 2-ші күні 28 бетін, ал қалғанын 3-ші күні оқып бітірді. Жұлдыз 3-ші күні кітаптың неше бетін оқыды?3балл

  11. 2 қайықта 12 адам отырды. 1-ші қайыққа қарағанда, 2 есе аз. Әр қайықта қанша адам бар? 2балл

  12. Жол бойына 4 бөрене қойды. Әрбір екі бөрененің арақашықтығы 5 м ден. Бірінші бөрене мен соңғы бөрененің арақашықтығы қанша метр? 3балл




  1. Сурет үйірмесіндегі қыздардың саны, ұлдардың санынан 2 есе аз. Үйірмеде 5 қыз қосылған уақытта олар теңесті. Үйірмеде барлығы қанша қыз болды?

2балл

  1. «Нива» машинасына 42л жанармай құйылды. 200 км-ге 24л бензин жұмсайды. Жанармай құймай 150 км жүруге бола ма? 3балл

  2. 3 жәшік печеньенің массасы 2 жәшік конфеттің массасына тең. Егер 1жәшік печеньенің массасы 12 кг болса, 5 жәшік конфет қанша тартады? 3балл

  3. Бір машина 1 айда 900 км, екінші машина 1200 км жүрді. Егер екіншісі осы уақыт аралығында 36л артық жанрмай жақса, әр машина қанша л жанармай жақты? 3 балл

  4. Массасы 3 кг қарбызды тең емес 2 бөлікке бөлді. 1 бөлігі 2-шісінен 2 есе кем. Кішкентай бөлігінің массасы нешеге тең? 2 балл

  5. Жанұяда 5 бала бар. Олар Айнұр, Мерует, Самал,Гүлнар. Олардың туған күндері 2наурыз, 8 қаңтар, 3 ақпан, 8 маусым, 22 наурыз. Айнұр мен самалдың туған күндері бірдей сандар, ал Гүлнар мен Айжанның туған күндері бір айда, кімнің туған күні қай кезде? 3 балл

  6. Айдар Саматтан неше жастасың д еп сұрады. Самат егер менің жасымды 4 есе арттырып, 6-ға кемітсе, мен 2де болар едім. Самат неше жаста? 3балл

  7. 21м матадан 5 бірдей көйлек тігілді. Осындай 2 м матадан неше көйлек тігуге болады? 3 балл

  8. Лимонды жәшіктің массасымен қоса есептегенде 25 кг болды. Лимонның жартысын сатқаннан кейін өлшегенде 15 кг болды. Бос жәшіктің массасы қанша? 2балл

  9. 3 оқушы шахмат ойнайды. Әр оқушы 2 партиядан ойнады. Барлығы неше партия ойнады? 2 балл

  10. Машина 160 км жол және осының жартысындай жүріп өтті. Жүрген жолдан 2 есе аз жүрілмеген жол қалды. Егер машина 60км/сағ. Жылдамдықпен қозғалатын болса, жолды неше сағатта жүріп өтеді? 3 балл

  11. Ұшақтың жылдамдығы 900км/сағ. 15 минутта ол қанша ара қашықтықты ұшып өтеді? 3балл

  12. Орман шаруашылығынан ауылға дейін 96 км. Орманшы орман шаруашылығынан ауылға дейін велосипедпен 16км/сағ жылдамдықпен жүріп өтті. Қайтарда сол жолмен 12 км/сағ жылдамдықпен жүріп отырды. Қай жолға орманшы аз уақыт жіберді және қанша? 4балл

  13. Поезд 9сағат 432км жүрді. Осы аралықта 6 сағат жүріп өту үшін, жылдамдығын неше км.ге арттыруы керек? 2балл

  14. Туристтік саяжайдан қалаға дейін 84км. Саяхатшы велосипедпен саяжайдан қалаға дейін 12км сағ жылдамдықпен жүріп отырды. Ал қайтарда сол жолмен 14км/сағ жылдамдықпен жүріп отырды. Қай жолға саяхатшы аз уақыт жұмсады және қанша? 3 балл

28Пойыз 45 км жүрді, бұл жолдың ½. Жол қашықтыңы неше км? 3 балл

  1. Асқар жол бойынан 52 бөренені санады, әр бөрененің ара қашықтығы 1 м ден. Қоршаудың ұзындығы қандай? 3 балл


Кілті.

  1. Шешуі. 4т 800кг + (2т700*2) = 10т200кг

51т =51000кг

51000:10200=5

Жауабы: 5 рет қатынайды


  1. 26 бөрене.

  2. 48 жұмыртқа.

  3. Шешуі. 16 * 20 = 320(n) 320 * 3 = 960(n)

960 – 270 =690(n) 690 – 540 =150(n)

  1. 1 залда – 494 2 залда – 624

  2. 1ж – 38кг 2ж – 2кг 3ж – 30кг.

  3. 160 кг.

  4. 1440 м.

  5. 20 кг.

  6. 9 бет.

  7. 4,8

  8. 15м.

  9. 10 қыз.

  10. Болады.

  11. Ш 12 * 3 = 36(печ.) 18*5=90кг 36/2 = 18кг (конф.) Ж. 5 жәш. Конф 90 кг.

  12. 1-ші машина 108л . 2-ші машина – 144л.

  13. 1кг.

  14. Айнұр – 8 қаңтар. Самал – 8 маусым. Мерует – 3 ақпан. Гүлнар – 22 наурыз. Айжан – 2 наурыз.

  15. 9 жаста.

  16. Шешуі: 42 – 21 = 21

5 + 5 = 10

Жауабы: 10 көйлек тігілді.



  1. 25 - 10 = 15 15 – 10 = 5 кг

  2. 3 партия

  3. Шешуі: 160 + 80 = 240 240 + 120 = 360

240 : 2 = 120 360: 60 = 6сағ.

Жауабы: 6 сағатта жүріп өтеді.



  1. Шешуі: 225км.

900 * 15 = 13500

13500 : 60 = 225км.



  1. Шешуі: 96 : 16 = 6сағ.

96 : 12 = 8сағ.

8 – 6 =2сағ.

Жауабы: баратын жолда 2 сағат аз жіберді.


  1. 24км-ге арттыру керек.

  2. Шешуі: 84 : 12 = 7

84 : 14 = 6

7 – 6 = 1сағ.

Жауабы: қайтар жолда 1 сағат аз уақыт жұмсады.

28.90км.


  1. 47метр.


Қарапайым сұрақтар
1.Жауапсыз сұрақ.

Күнделікті өмірде қандай сұраққа ешқашан "иә" деп жауап бере алмаймыз?



Жауабы: "Ұйықтап жатсың ба"деген сұраққа.

2.Қанша мысық?

Бөлменің төрт бұрышының әрқайсысында бір мысықтан отыр. Әр мысыққа қарама- қарсы үш мысықтан отыр.Бөлмеде қанша мысық отыр?



Жауабы:4 мысық.Бөлменің төрт бұрышында төрт мысық қана отыр.

3.Кірпіштің салмағы

Кірпіштің салмағы 4 кг.Кірпіштің үстіне жарты кірпіш және оған қоса жартысының жартысындай кірпіш қойылған.Кірпіштің салмағы қанша?



Жауабы: кірпіштің салмағы 4 кг.

4.Қарындаштар

Үстел үстінде әртүрлі ұзындықтағы 3 қарындаш қатарынан жатыр. Ортадағысы - ең ұзын қарандаш. Осы ең ұзын қарандашқа тиіспей қалай оны ортадан алып тастауға болады?



Жауабы: Кез - келген шеткі біреуін қарсы жақ шетке немесе ортаға қоя салу керек.

5.Уақыт өлшемдері

Барлығы уақыт өлшемдері бола тұра ғасыр, жыл және сағаттан табылмай, минут пен секундтан табылатын не нәрсе?



Жауабы: "Н"

6.Отырып жүру

Отырып - ақ жүре беретін кім?



Жауабы : Шахматшы.

7.Таяқ

Екі таяқтың 4 ұшы бар. Екі жарым таяқтың қанша ұшы бар?



Жауабы: 6 бұрышы бар

8.Шегелер

Екі адам кетіп бара жатып 2 шеге тауып алды.Олардың артынан 3 адам кетіп бара жатыр. Олар қанша шеге тауып алды?



Жауабы : Шегелерді алдыңғы адам тауып алып кетті.Олар таппайды.

9.Ұқсастық

Дөп-дөңгелек дәмді қарбыз дәл ортасынан екіге бөлінген.Осы бөлінген қарбыздың жартысы неге өте қатты ұқсайды?

Жауабы: Қалған жартысына.

10.Сағаттың соғуы

Сағат 5 белгіні 4 с уақытта соғады. Ал 12 белгіні қанша уақытта соғады?



Жауабы: Алғашқы екі белгіге 1 с уақыт және келесі белгілерге 1 с уақыттан келеді. Себебі бірінші белгіге уақыт есептелмейді. белгіні 4 с соқса, онда 2 белгінің арасы 1с. Демек 12 белгіні 11с уақытта соғады.

11.Жарық сөнгенде

Қыста қатты суықта саяжайдағы үйіне түн ортасында жеткен үй иесі келсе жарық сөніп қалыпты. Үйде керосин шам, асханада тамақ дайындайтын газ баллонды пеш және өзі алдын-ала көмір ағаш дайындап кеткен үй жылытатын пеш бар. Қорапта 1 ғана сіріңке талы қалыпты. Үй иесі жоғарыда аталған заттардың қайсысын бірінші жағуы тиіс?



Жауабы: Үй иесі ең бірінші шырпыны жағады.

12. Көлікте

Үлкен қаланың әр қиылысындағы бағдаршамдар мен "көлік тығынынан" шаршаған жүргізуші жұмысына 80 минутта келді. Қайтар жолда 1 сағ 20 минут жүріп үйінде болды? Неге?



Жауабы: Барлық жолдар мен қайтар жол бірдей екеуі де 80 минут немесе 1 сағ 20 минуттан .

13.Талдағы жұмыртқа

Алма ағашында жұмыртқа болуы мүмкін бе?



Жауабы: Иә.Егер ол ағашқа құс ұя салса,ұяда құстың жұмыртқасы болуы мүмкін.

14. Қай дөңгелек.

Ақауы жоқ көлік қалай бұрылса дөңгелектері де солай бұрылуы керек.Бірақ бір дөңгелегі қандай жағдайда да бұрылмайды. Қай дөңгелек?



Жауабы: Қосымша дөңгелек.
15. Шөлдегенде

Қатты шөлдеген адам ыдыстағы сұйықтан ыдыстың да, ішіндегі сұйықтың да түріне қарамай ішіп қоюы мүмкін. Дегенмен қандай ыдыстан су ішуге болмайды?



Жауабы: Бос ыдыстан

Сандық ребустар.

Сандық ребустар - сандары әріптермен немесе белгілі бір символмен алмастырған математикалық өрнек,көбінесе қарапайым теңдік болып келеді. Сандық ребустар мамематикалық ребустар деп те атайды. Өте қызықты және логикалық ойын десе де болады. Негізгі математикалық төрт амал қолданылады. Дәрежеге байланысты өрнектер де бар, бірақ негізгі есептер төрт амалға байланыты,көп пайдаланылатын - қосу амалы. Ойынның негізгі мақсаты ребустарға әрбір әріп қандай санмен алмастырып тұрғанын табу.



Ережесі:

1) Сандық ребустардағы әр бір әріп бір цифрды білдіреді,яғни бірдей әріптерді бірдей цифрлар алмастырады және бір цифр әр түрлі әріптермен белгілене алмайды.

2) Сол жақтағы шеткі әріп нолге тең бола алмайды.

Ережеден көрініп тұрғандай әр бір сандық ребуста әртүрлі 10 әріптен артық кездесе алмайды.

Жалпы математикалық ребустарда белгілі бір саладағы оңай сөздер қолданылады.Мақал-мәтел,нақыл сөздер т.с .с тез жатталатын ұйқастар да қолданыла береді.

Себебі:

- біріншіден кез-келген адам қиын есеп сияқты емес,оңай ойын ретінде қабылдайды,қызығушылығы артады;



- екіншіден белгілі бір саладағы сөздер ғана қолданылатын, бірақ қараған адамның өзі өте жеңіл жаттап алады.Есеп шартын жазып алып немесе жадыңызда ұстап жүру қажет емес. Ал жатталған ребусты сіз бос уақытыңыз болғанда, бірден еске түсіріп шеше аласыз. Мына 2сандық ребусқа мән беріп қараңыз.

2 ребуста да 9 әртүрлі әріптен пайдаланылған және ешқандай әріп қайталанбаған.Бұл 2 ребустың біреуін қанағаттандыратын шешімдер екіншісінің де шешімдері болады.

Көрсетілген 2 сандық ребустағы ешқандай әріп нөлге тең бола алмайды деп алсақ,онда ол ребустарды мына түрде беруге болады:

Бір цифрды екі рет қайталап жазбай,теңдік орындалатындай етіп дөңгелекшелерді 1 - ден 9 - ға дейінгі цифрлармен толтырып шығыңыз.




Сандық ребустардың белгілі бір орындарында тек қана сандар жазылған немесе сандармен әріптер араласып берілген түрлері де бар.

Төменде сандық ребустар оңай түрінен қиындатылған түріне қарай берілген. Кейбір ребустардың бірнеше шешімң болады, ал кейбіреулерінің бір ғана шешімі бар.Мұндағы мысалдардың барлғының шешімдері бар, шешімі жоқ ребустар берілген жоқ.



Жоғарыдағы мысал ретінде көрсетілген сандық ребустардың кез-келгенін ешқандай әріп нөлге тең болмайтын жағдай үшін шешеміз.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет