Бөлшектік және жүйелі анализ

Ерітіндідегі катиондарды бөлшектік және жүйелі тәсілдермен ашады. Бөлшектік анализдің мақсаты анықтайтын ионды ерекше реакцияның жәрдемімен қоспадан анықтау болып табылады. Химиялық реакция тек осы анықтайтын ионмен реактив арасында ғана жүріп, осы реакцияға ғана тән сыртқы эффект береді. Ерітіндідегі басқа иондармен реакция жүрмейді және жүре қалған күнде сыртқы эффект бермейді. Демек, бөлшектік тәсілде ерекше реактивпен ерітіндіден тек қана бір ғана ионды анықтайды және бұл ионды анықтауға басқа иондар кедергі келтірмейді. Мысалы, ерітіндідегі мырыш ионын дитизон реагентінің жәрдемімен анықтайды. Реакция нәтижесінде қызыл түсті мырыштын ішкі органикалық комплекс ерітіндісі түзіледі.

2 CS + Zn²⁺ → CS SC +2H⁺

C₆H₅ – N = N C₆H₅ – N = N N = N – C₆H₅
Сондай – ақ Ni²⁺– ионын ашуға диметилглиоксим C₄H₈N₂O₂

ал, Al³⁺ – ионын анықтауға алюминон – (NH₄)₃C₁₉H₁₁O₃(COO)₃ реагенттері пайдаланады.

Егер катионды бөлшектік анализ жолымен анықтауға мүмкіншілік болмаса, онда анализді (жүйелі) тәсілмен жүргізеді.

Жүйелі анализ деп ерітіндідегі катиондарды жалпы және топтық реактивтер арқылы топ – топқа бөліп, бөлінген топтардағы катиондардан әрбір катионды өзіндік ерекше реактивтер көмегімен анықтауды айтады. Сонымен жүйелі тәсілде қажетті катионды ашуда, оны топқа бөлу арқылы көптеген басқа иондардың әсерінен ажыратып алады да, әрі қарай өзіндік реакциясымен анықтайды. Жүйелі тәсілде барлық катиондар аналитикалық топтарға бөлінеді, әрбір катиондар топтарын және жеке катиондарды зерттеу белгілі тәртіппен, бір топтан кейін екіншісінің әрі қарай келесі топтарды тұнбаға түсіру және бөлу арқылы жүргізіледі.

Бөлшектік анализ бен жүйелі анализді бір – біріне қарсы қоюға болмайды, қайта олар өзара бірін – бірі толықтырады.