-
- Көміртек атомдарының арасында дара
- байланыстар болса,органикалық қосылыстар қаныққан деп аталады.
-
- Ал қосылыстарда қос немесе үш байланыс болса, оларды қанықпаған деп атады.
-
- Циклды немесе тұйық тізбекті қосылыстардың тізбектері тек көміртек атомдарынан құралса карбоциклды деп аталады.
- Көміртек атомдарымен бірге циклда басқа элементтердің де (оттегі,азот,күкірт және т.б) болса гетероциклды деп аталады.
Корбоциклды: Гетероциклды: - Қосылыстарда бір функцияналдық топ болса,оны монофункциялық (сірке
- қышқылы), бір түрлі бірнеше функциялық топтары барлары
- полифункциялық (қымыздық қышқылы), әртүрлі функциялық топтары
- болса, гетерофункциялық (амин қышқылы) деп атайды.
- CHз-COOH HOOC-COOH NH2-COOH
- сірке қышқылы қымыздық қышқылы амин қышқылы
-
- Бір класқа кіретін қосылыстардың құрылымы, физикалық және химиялық қасиеттері ұқсас келеді. Ал оларды бір-бірінен ажыратып тұратын –CH2- тобының кез-келген саны болуы мүмкін. Заттардың осындай қатарын гомологтық қатар, ал бұл қатардағы заттарды бір-бірінен ажыратып тұратын -CH2- тобын гомолог айырымы деп атайды.
НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын ережелер жүйесі. - НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын ережелер жүйесі.
СН4 метан - СН4 метан
- С2H6 этан
- C3H8 пропан
- C4H10 бутан
- C5H12 пентан
- C6H14 гексан
- C7H16 гептан
- C8H18 октан
- C9H20 нонан
- C10H22 декан
- Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас ,бір немесе
- бірнеше СH2. тобына айырмасы бар жалпы формуласы
- бірдей заттар
Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер. Қаныққан ациклды көмірсутектердің аттары (алкандар) - Қаныққан көмірсутектерінің алғашқы төртеуі тарихи қалыптасқан аттары бойынша аталады: метан, этан, пропан, бутан.Кейінгі көмірсутектерінің аттарын атау үшін көміртек атомының санына сәйкес грек сан есіміне “ан” жұрнағын қосып атайды, мысалы: пентан,гексан, гептан, октан, нонан, декан т.б
- Тармақталған тізбегі бар қаныққан көмірсутегінің атын атау үшін ең ұзын тізбектітауып, көмірсутек радикалық ең жақын орналасқан жағынан бастап оны нөмірлейді.
- Қосылыстың атын жазу үшін алдымен сан түрінде көміртек радикалы байланысқан көміртек атомынан нөмірін жазады. Бірнеше бірдей көмірсутек радикалдарының санын жазба түрде грек есімімен (ди-2, три-3, тетра-4, пента-5, гекса-6, және т.б) көрсетеді.
- Содан кейін ұзын тізбекке сәйкес келетін көмірсутектің атын атайды. Көмірсутектерінің аттарын атағанда қолданылатын сызықшаның және жақшаның орналасуын төменде келтірілген қосылыстардың атауынан түсінуге болады:
- CH3 –CH2 - CH2 - CH2 - CH3
- CH3 –CH2 - CH - CH2 - CH - CH3
- CH3 CH3
-
Достарыңызбен бөлісу: |
