68.Махамбеттің «Қызғыш құс» толғауының мазмұн, мәнін түсіндіріп жазыңыз.
Махамбет өлеңдері өзінің жанр жағынан да зерттеушілердің айрықша көңілін аударуға тиіс. Оның кейбір өлеңдерін лиро-эпикалық түрге жатқызуға болады.
Махамбеттің «Қызғыш құс» өлеңінде ақынның еліне, халқына деген сүйіспеншілігі, Отанына деген сезімі тамаша өрнектелген.
Ақын адамның көңіл күйін табиғат құбылыстарымен салыстыра егіздеуді шебер қолдана отырып, қызғыш пен өз тағдырын салыстырады. Қызғыш құстың көлсіз тіршілігі болмаса, ақынның туған елінсіз, туған топырағынсыз тіршілігі жоқ.
Махамбет көл қорыған қызғыштай елі үшін отқа түседі. Қызғыш құстың жауы – лашын, ал Махамбеттің жауы – Жәңгір. Елінен айырып, қуғынға ұшыратқан да – Жәңгір.
69. Шернияздың Баймағамбет сұлтанға айтқанын саралап баяндаңыз
Арқада ту ұстаған Арынғазы,
Сайраған мен солардың қоңыр қазы.
Қысың жаз, қылығың той, күлкі қылған,
Мен байғұс Исатайдың Шерниязы.
Баеке, қаһарың – қыс, рахметің – жаз,
Алдыңда өліп кетсем арманым аз.
Күндіз той, түнде базар жүрген жерім,
Бұлбұлы Байұлының мен Шернияз, – дейді.
Шеріңнің бір сыпыршы томағасын,
Алаштан алып жеген сыбағасын.
Сау болса жақ пен тілім күнелтермін,
Құлағым қу басымның садағасын, – дейді.
– Кім сөгер, сіз көтеріп демесеңіз,
Дозақ жоқ, кісі ақысын жемесеңіз.
Ақ сұңқар аунағанда түк қалады,
Тастайын, қалған түгім демесеңіз, – дейді.
– Жеткізгей екі жүзге ханның жасын,
Құдайым тегіс берген мал мен басын.
Жұмақтың дәл төріндей ақ ордасы,
Салдырған сап алтыннан босағасын.
Бауы бар уығының мерует, маржан,
Мұнан асып бола ма дүние жалған.
Береннен туырлығын ойып салған,
Бір кезін манатының бір атқа алған.
Қой, тақсыр, жамандасам жыларсыз да,
Ашумен алтын тақтан құларсыз да.
Сүйегіңе батырып жамандасам,
Алдияр, бізді өлтірмей шыдарсыз ба? – дейді.
Шернияз осылайша өзінің пікірлерін Баймағамбет сұлтанға сенімді түрде айтады.
Достарыңызбен бөлісу: |
