Зейiн дегенiмiз
адам санасының қоршаған ортадағы белгiлi заттар мен құбылыстарға белсендi бағытталуын айтамыз.
Ырықты зейін, Ырықсыз зейін, Үйреншікті зейін
Тұрақтылығы,
шоғырлылығы,
көлемі мен
ауысуы.
Зейіннің жеке – даралықты ерекшеліктері –бірнеше жағдаяттарға
байланысты. Олар: жоғары жүйке қызметінің типі, тек өкілінің
психикалық даму жағдайы, оның күнделікті психикалық қалпы,
үйреншікті қызметінің шарттары.
Қабылдау
Қабылдау-бұл
заттар мен құбылыстардың өз қасиеттері және бөлшектермен бірге,сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінің нәтижесінде тұтас түрде бейнеленуі.
затты, уақытты
қабылдау
; қатынастарды,
қозғалыстарды, кеңістікті қабылдау; адамды қабылдау
Төңірегіміздегі мың сан заттар
мен құбылыстардан біз нақты мезетте қажетімізге керегін ғана бөліп
аламыз
Түйсік
Түйсік - біздің айналамызда, ішкі жан дүниемізде не болып жатқанын хабарлап отыратын қарапайым психикалық процесс
Көру түйсіктері, есту түйсігі, иіс түйсігі, дәм түйсігі, тері түйсігі, қозғалыс түйсігі
Адаптация, сезгіштік,
синестезия, сенсибилизация
Анализаторлардың мидағы ядролары тиісті аймақтарға орналасқанмен,
олар бір-бірімен тығыз байланысып жатады. Анализаторлар бірінің қызметін екіншісі атқара алуға да қабілетті
Ес
Ес - бір-бірімен байланысты жеке процестерден тұратын күрделі психикалық процесс.
қозғалыс есі, сезімдік, бейнелік ес,сөз логикалық,ырықты ес,ырықсыз ес, механикалық ес, эмоционалды ес
Естің көлемі, естің жылдамдығы, естің дәлдігі
1)Есте қалдыруы шапшаң, қайта жаңғыртуы жақсы, еске
қалдырғанын
көпке дейін ұмытпайтын оқушылар.
2)Есте баяу қалдырғанымен, ұмытпайтын оқушылар.
3)Есінде қалдыруы тез болғанымен, тез ұмытатын оқушылар.
4)Есіне киналып түсіретін және тез ұмытатын.
Қиял
Қиял – нақты шынайылықты білдіретін және осының негізінде жаңа көріністі түсініктерді қайта жасайтын процесс.
Пассивті қиял, активті қиял, арман, шығармашылық қиял, жасампаз қиял
Қиял біздің ерікті іс–әрекетердің жүзеге асуымен де
байланысты. Мысалы, мақсат еткен мүдделі ісін жүзеге асыру
үшін адам оның әр түрлі жолдарын іздестіреді. Бұл қиялмен тығыз байланысты. Адамның ерік–жігері, қайраты оның жоспарлаған мүдделі ісін жүзеге асыруынан көрінеді.
Сөйлеу
Сөйлеу - адамның тілдік амалдар арқылы пікір, ой білдіру әрекеті
Ішкі сөйлеу, сыртқы сөйлеу, жазбаша, ауызша,монолог, диалог