МОӨЖ мазмұны: Әлеуметтік ұстанымы, стереотиптер, имидж.
1. Әлеуметтік ұстанымы
2. Әлеуметтік стереотиптер туралы мәлімет
3. Имидж туралы түсінік
Әлеуметтік ұстаным
Индивидтің немесе топтың беліілі бір белгілер бойынша айрықшалайтьш және мінез-құлқын анықтайтын қоғам жүйесіндегі орны, жағдайы;
Тұлғаның референтгік топтарда ол жүзеге асыратын және қорғалатын өз тіршілік жағдайына қатысты көзқарастары, түсініктері, бағдарлары мен өлеуметтік бағдарлары.
Жеке адамның әлеуметтенуі және оның әлеуметтік ұстанымы – жеке тұлға әлеуметтік контексттегі өмір сүруін, оның әлеуметтік тәжірибе мен оны іске асыруын ашып көрсетеді. Енді осы көрсетілген 2 жақты анализдеп, топтағы адамның басқа адамдармен қарым-қатынасы негізінде оның шынайы мінез-құлқын анықтап алу керек. Әлеуметтік-психологиялық зерттеу негізінсіз жеке тұлғаны жан-жақты зерттеу мүмкін емес. Мұнда жеке адамды іс-әрекет немесе қарым-қатынас процесінде алып, қарастыруға болады. В.А.Петровский жеке адамды зерттеудің 3 аспектісін бөліп көрсетті. Мұнда жеке адам: 1) субъект өмірінің жекелік қасиеті ретінде; 2) кеңістікте өмір сүруші жеке адам аралық қасиет ретінде; 3) жекелік даму кеңістігінен бөлек қасиет ретінде қарастырылады.
Әлеуметтік жеке адамды әсер етуші субъект ретінде қарастырады. Әлеуметтену процесінде ие болған жекелік қасиеті, әлеуметтік бағдары бір орында тұрып, қатып қалған жоқ, бірақ жеке адам нақты топта, шынайы әлеуметтік ортада үнемі түзетулерге ұшырайды.Шынайы, нақты топтың ролі өте күшті, маңызды орын алады.
Жеке адамның жалпы объективтік қасиеттерінің негізі – қоғамдық қатынас болып табылады. Дәлірек, нақтылап айтсақ, оның әр түрлі әлеуметтік қоғамдық қатынастарға енуі және де осы қоғамдық қатынастардың әр түрлі деңгейінің реализациялануы. Мұндай мәселені талқылау әдістерінің бірі «топтағы жеке адам» немесе «жеке адам және топ» болып табылады. Ғылыми сипаттама бойынша топ мәселесі жеке тұлға жағынан қарастырылуы керек деп көрсетті. Мұндағы жеке адам топпен теңеседі ме?, мұнда қандай механизмдер көрінеді?, топта жеке адам нені игереді және де ол осы топты немен толықтырады? Бұл сұрақтарға жауапты тек ғана жеке адамның топта өмір сүруін, қалыптасуын бөлшектеп, жекелеп зерттеу нәтижесінде ғана алуға болады.
Жеке адам болып туылмайды, жеке адам болып қалыптасады деген принципті нақтылай келе: жеке адам болып қалыптасады, сондықтан да жеке тұлғаның қандай топта қалыптасуы, басқа жеке тұлғалармен әсерлесуі, т.б. бәрібір емес. Егер де мұнда лангитюдті зерттеуді іске асыра алсақ, жеке адамның бүкіл өмірін зерттей алсақ, онда бұл сұраққа нақтылы жауап табылар еді. Сол зерттеу нәтижелерде жеке адам үшін топтың маңызын, оның өмірінде алатын орнын жан-жақты айтуға болар еді.
2. Стереотип, әдетте, белгілі бір нысандар немесе құбылыстар туралы алдын-ала көзқарас қабылдайды. Өзара қарым-қатынас жасағанда пайдаланылатын нәрсе туралы ұжымдық кескінді азайту.
Оңайлатылған топтық үлгілердің өмір сүруінің нақты негізі жоқ екені дәлелденді, бірақ қоғамның стереотиптері біздің ой-санамызда соншалықты мықты болып табылады, бұл жоюға және іс жүзінде мүмкін болмайтындығына дәлел. Өз кезегінде, стереотиптеу - біреудің жаман ниеті емес. Бұл бізге айналадағы әлемді меңгеруге, оны тез шешуге болатын клишелер түрінде жүйелеуге көмектеседі.
Байланыс стереотиптерінің негізгі сипаттамалары:
Stereotyping. Бұл әртүрлі этникалық топтардың адамдарды жалған қабылдауы түрінде көрініс тапқан ауытқулармен байланысты. Бұл жағдайда мысал ретінде көпшілігіміз британдықтар консервативті, немістер педантикалы деп санайды.
Стереотиптер ақпараттың берілуіне және оны таңдауына әсер етеді.
Сынамалар белгілі бір мінез-құлықты күтпегендіктен оларды дәлелдеуге тырысады. Бұл мінез-құлық стереотиптерінің феномені.
Clichés растауға бейім болжамды қалыптастырады.
Біздің ортаға қарым-қатынасқа жанама әсер ететін стереотиптердің бірнеше негізгі түрлері бар. Олар сондай-ақ мәдени стереотиптер деп аталуы мүмкін, себебі олар ең таралған.
Гендер. Сіз бұл клишаны әйел-ер жынысты қабылдауда түсінген сияқты. Демек, әйелдер еркектерге қарағанда әлсіз немесе әйелдер көшбасшы бола алмайды деп есептеледі, себебі оның жұмысы әйел және ана болу керек.
Достарыңызбен бөлісу: |