Өсімдік қорғаудағы биотехнология

амплификация  генов  ағ.  gene  amplificacion)  -  гендер  кӛшірмелері 

(копиялар) санының кӛбеюі. 

 

Гендер  цитоплазмалық(цитоплазмон)  (ор.  цитоплазматические 

гены,  ағ.  cytoplasmic  genes)  -  ядродан  тыс,  митохондриялар  мен 

хлоропластарда орналасқан гендер. 

 

Генетикалық  (гендік)  инженерия  ор.  генетическая  (генная) 

инженерия ағ. gene(tic) engineering  - белгілі қасиеттері бар генетикалық 

материалдарын  in  vitro  алдын  ала  қҧрастырып,  оларды  тірі  клеткаға 

енгізіп, кӛбейтіп, зат алмасу процесін ӛзгеше жҥргізу.  

 

Генетикалық  өзгергіштік  (ор.генетическая  изменчивость  ағ. 

geneticvariability)  –  ДНҚ-нің  бірінші  реттік  қҧрылымындағы  тектік 

ӛзгерістер (мутациялар, гендер комбинациясы). 

 

Геном  (нем.  Genom,  op.  геном  ағ.  genome)  -  белгілі  бір  тҥрге 

жағатын  организмдердің  тек  ӛзіне  ғана  тән  сыңар  (гаплоидтық) 

хромосомалар  жиынтығы  қҧрамына  кіретін  тек  ӛзіне  ғана  тән 

барлықгендер. 

 

Генотип (гр. typos — із, таңба, ҥлгі, қа ор. 

ae. 

- 

организмнің  немесе  жасушаның  тҧқым  қуалаушылық  негізін  кҧрайтын 

 

Гетерозис  (будандық  кҥш)  (гр.  heteroiosis-ӛзгеру,  айналу,  ор.  ге~ 

терозисағ.  heterosis)  —  аталық-аналық  формалармен  салыстырғанда, 

олардан  шыққан  бірінші  ҧрпақ  буданның  бірқатар  кӛрсеткіштері  мен 

қасиеттерінің асып тҥсуі, басымдылығы. 

 

Гибридома  (ор.гибридома,  aғ.  hybridoma)  —  қалыпты  антидене 

тҥзуші  жасушалар  (лимфоциттер)  мен  миеломдық  жасушалардың 

бірігуінен алынған, шексіз ӛсу мен моноклоналдық  синтездеуге 

қабілетті жасушалық линия. 

72 

 

 

Гистогенез in vitro (гр. histos-улпа, op. гистогенез in  , aғ.  

histogenesis) - каллус ҧлпалардын in vitro ӛсіргенде, әртҥрлі ҧлпалардың 

пайда  болып,  қалыптасуы;  мысалы,  ксилемалық  жӛне  флоэмалық 

элементтердің тҥзілуі (ксилемогенез, флоэмогенез). 

Генетикалық  код-нуклейн  қышқылдары  молекуласындағы  тҧқым 

қуалаушы  ақпараттың  нуклеотидтер  тізбегі  тҥріндегі  біртҧтас  жазылу 

жҥйесі.Генетикалық кодтың негізгі қасиеті-әрбір амин қышқылының ҥш 

нуклеотидімен  жазылуында;  ДНҚ-ның  нуклеотидтік  кодының  болуы 

арқасында, ген белоктағы амин қышқылдарының жҥйелігін бақылайды; 

бір геннің кодондары бірін-бірі жаппайды; кӛптеген амин қышқылының 

қалдықтары бірнеше кодондармен кодталады; әрбір жеке кодон тек бір 

амин  қышқылының  қалдықтарымен  кодталады;  әмбебаптылық 

генетикалық  код  барлық  зерттелген  организмдерге  бірдей.Тірі 

жасушаларда  генетикалық  код,  яғни  генмен  кодталатын  белок  синтезі; 

екі  матрицалық  процестер  (транскрипция  және  трансляция)  арқылы 

жҥзеге асады.

 

Детерминациялану  (лат.  determinacio  -  шек  қою,  анықтау,  ор. 

детерминация,  ағ.  determinacion  жасушалардың,  ҧлпа,  мҥше  және 

организмнің  белгілі  бір  даму  жолына  тҥсуіне  дайындылығы.  Сонымен 

қатар  басқа  жолмен  дамуға  шек  қойылады.  Детертерминациялану 

кезінде  морфологиялық  жаңа  бағыттың  дамуына  тҥрткі  болуға  қажет 

ішкі жағдайлар туады. 

Дедифференциялану 

(лат.de-жою, 

болдырмау, 

differentia-

айырмашылы, ор. дедифференциация, ағ. dedifferentiation - маманданған, 

бӛліну  қабілетінен  айырылған  клеткалардың  жаңадан  пролиферацияға 

(бӛлінуге) кӛшуі. 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: