Даму процесінде ұйымды ұйымдастырудыңкүрделілік деңгейін арттыратын сандық жәнесапалық өзгерістер орын алады. Даму Қоршағанорта факторларының әсеріне сәйкес бір - біріментығыз байланыста және өзара тәуелділікте болатынұлпалар мен ағзалардың өсу, дифференциация жәнеқалыптасу процестерін қамтиды.
Онтогонез- организмнің жеке дара дамуы. Онтогенез ұрық болып түзілуінен бастап, тіршілігінің соңына дейінгі барлық өзгерістердіңжиынтығы.
● Өсімдіктің тіршілік мерзімі өсу және көбею дегенекі кезеңге бөлінеді.
Бірінші — өсу кезеңіндегі жапырақтары, сабақтары, тамырлары қарқынды қалыптасып, көбейіп, бұтақтанады, түптенеді, гүл мүшедеріқалыптасады.
Екінші кезеңде өсімдік гүлденіп жемістенеді. Өсімдік гүлденгеннен кейін ондағы физиологиялықжәне биохимиялық процестер өзгеріп, жеке өсумүшелерінің (вегетативтік) ылғалдылығытөмендеп, жапырақтағы азотты қосындыларыныңмөлшері күрт азаяды да, органикалық заттарсақтағыш (қор) орындарға шоғырланып, сабақтыңұзарып өсуі тоқтайды.Өсымдіктің дамуы дегенұғым сапалы физиологиялық және морфологияляқ, биохимиялық өзгерістерді бейнелейді. Бұндайөзгерістер организде жаңа құрылымдарды пайдаболуына байланысты өсімдіктің тіршілік өмірінің – онтогенезінің белгілі сатыларін – жастық шағын, жыныстық жетілуін, көбею, қартаю жәнетіршілігінің тоқтау кезеңдерін сипаттайді. Өсімдіктің өсуі қарқынді жұріп, дамуы баяу, немесе керісінше, дамуы қарқынды болып, өсуібәсеңдеуі мүмкін. Мысалы, көптеген біржылдықөсімдіктер гүлдеген кезде олардың өркендерініңөсуі баяулап, кейде мүлде тоқтап қалады. Көпжылдық өсімдіктердің жапырақтары мен өркендерінің қарқынды қалыптасуы гүлденуініңкешігуіне себепші болады. Өсу көрсеткіштерітөмен болып, даму процестері қалыпты, немесе өтеқарқынды болған жағдайда өсімдіктің бойы қысқа, жапырақтарі майдаланып, жемістілігі төмендейді. Өсу процестері қарқынды болып, дамуы баяуөсімдіктердің буыдарымен буын аралықтары, жпырақсандары көбейіп, жақсы гүлдегені мен нашар жемістенеді. Қорытып айтқанда, өсу мен даму процестері өзара тығыз байланыстылықта.
Өсу мен даму құбылыстарының жалпы сипаты, еңалды мен өсімдіктердің тұқым құалаушылықбелгілеріне, яғни генетикалық факторларға тығызбайланысты. Организмның барлық гендерініңжиынтығы генотип деп аталады. Ондатұқымқұалаушылық белгілер шоғырланған. Генотипке, алғашқы тектерде болмаған, мутациялық жолмен пайда болған гендер де енеді. Организмнің жеке тіршілік дәуірінде(онтогенезінде) байқалатын барлық ішкі жәнесыртқы белгілерімен қасиеттерінің жиынтығыфенотип деп аталады.
Достарыңызбен бөлісу: |