Өсімдікті өсірудің биотехнологиялық әдістері Жансая і-ші деңгейлі сұрақтар
Фитогормондардың белгілерін атай отырып оларды топтаситырыңыз
жүктеу/скачать 7,02 Mb.
|
Өсімдікті өсірудің биотехнологиялық әдістері
| 7Фитогормондардың белгілерін атай отырып оларды топтаситырыңыз
Биологиялық әртүрлілік белгілі бір тіршілік ету ортасы мен көбею формаларына бейімделген әртүрлі морфологиясы бар даралардың болуымен сипатталады. Алайда, физиологиялық деңгейде олар өсу және даму процесінде морфогендік өрнектермен байланысты белгілі бір заттарды ғана қажет етеді. Осыған байланысты вегетативті гормондар - бұл физиологиялық процестерді минималды концентрацияда (<1 ppm) реттеу қасиетіне ие табиғи қосылыстар. Олар бір жерден пайда болады және басқа физиологиялық процестерді реттейтін жерде ауысады: дамуды ынталандыру, тежеу немесе өзгерту. Ксилема және флоэма Шынында да, фитогормондар өсімдіктер арқылы тамыр тіндері арқылы айналады: ксилема және флоэма. Гүлдену, жемістердің пісуі, жапырақтың түсуі немесе тамыры мен сабағының өсуі сияқты әртүрлі механизмдерге жауап беру. Кейбір процестерде синергизм кейде пайда болғанымен, бірнеше заттардың араласуы арқылы жалғыз фитогормон қатысады. Сол сияқты антагонизм өсімдік тініндегі концентрацияға және белгілі физиологиялық процестерге байланысты пайда болуы мүмкін. Көрсеттікөрсетті Фитогормондар, өсімдіктер гормондары — өсімдіктерменөндірілетін және реттеуші функцияларды атқаратын төмен молекулалы органикалық заттар. Олар 10−11 М – ге дейін жететін төмен концентрацияда болса да, өсімдікке үлкен физиологиялық және морфологиялық әсер істей алады. Жалпы мәліметӨңдеу Жануарларға қарағанда өсімдіктерде гормондарды шығаратын арнайы органдар болмайды. Соған қоса өсімдіктердің кейбәр бөліктерінде гормондардың мөлшері айрықша көп болады; мысалы, ауксиндармен сабақтың жоғары меристемалары бай, гиббереллиндармен – жапырақтары, цитокининдармен – тамыры мен дәні. Фитогормондар әртүрлі өсу процестеріне себеп болады, бұл процестерге өсімдіктердің белсенді өсуі, генерациялық дамуы, тропизмдер, регенерация және т.б. жатады. Жалпы қасиеттеріӨңдеу Өсімдіктің әртүрлі бөліктерінде өндірілетін, және өсімдіктің басқа бөліктеріне тасымалданатын химиялық қосылыстар тек кішкентай концентрацияда ғана әсерлі және ферменттергеқарағанда төмен спецификациямен ерекшеленеді. Бұл гормондарды танитын жасушалардың әртүрлі жұмыс жасау жағдайымен түсіндіріледі. Фитогормондардың әсері басқа сыртқы және ішкі факторлармен де анықталады. Классификациясы мен структурасыӨңдеу Жалпы классификацияда гормондарды 5 басты топтарға бөледі. Әртүрлі өсімдіктердің гормондары әртүрлі болып келеді, сондықтан оларды өсімдікке тигізетін физиологиялық әсері мен химиялық құрамы бойынша топталған. Соған қоса кейбір физиологиялық белсенді гормондар ешбір топқа жатпайды. Әр топ өзіне гормондармен бірге ингибиторларды жатқызады. Көпшілік жағдайда фитогормондардың басым бөлігі ингибиторлармен жұптасып жұмыс жасайды. Фитогормондардың басты топтары: Абсциздік қышқыл Абсциздік қышқыл (ағылш. АВА) абсцизин, дормин – фитогормондарға жатады. Абсциздік қышқыл ағаш бүршіктерінің қысқы ұйқыға кетуіне жауап береді. Абсциздік қышқылдың жапырақтардың түсүіне тікелей байланысы бар екені анықталды. Қысқа дайындық кезінде абсциздік қышқыл өсімдіктердің бүршіктерінің ұшында синтезделіп, өсуді баяулатады. Абсциздік қышқыл сонымен қоса камбий ұлпасының бөлінуін шектетіп, бастапқы және екінші өсуді тоқтатады. Сонымен қатар, абсциздік қышқыл тамырларда пайда болып, суды қолдануды бәсеңдетіп, жапырақтарға барады. Жапырақтардасаңылаулардың жабылуына әсер етіп, судың жапырақтар арқылы булануынан қадағалайды. Ауксиндер Ауксиндер (грекше αὔξω – көбейемін, өсемін) – өсімдіктің сабағы мен дәнінің өсуін, күн сәулесі мол жерге бағыттала өсуін, гравитропизм бойынша тамырлардың төменге бағыттала өсуін қадағалайды. ЦитокининдерӨңдеу Цитокининдар (грекше κύτταρο – ұяшық + κίνηση - қозғалыс ), өсімдіктердің жасушаларының бөлінуі мен басқа физиологиялық процестерге жауап береді. Цитокининдар көбінесе тамырларда, сабақта және жапырақтарда синтезделеді. Камбий және басқа да қарқынды бөлініп жатқан өсімдік ұлпалары цитокининнің синтезделетін жері болып табылады. Солай да цитокининдер трансдукцияға қатысып, пуриндар мен нуклеозидтардың транспортына қатысады. Цитокининдар жасушалардың көбеюін, сабақ пен тамырдың морфогенезін, хлоропласттардың пайда болуын реттейді, жасушалардың ретті өсуін, жанама сабақтар мен тамырлардың дамуына жауап береді. Этилен Этилен – өсімдіктердің өсу гормонын атқарады. Этилен тек өте кішкентай концентрацияда жұмыс жасап, жемістердің өсуін, өсімдіктің гүлденуін, жапырақтардың түсуін, тамырлард жүктеу/скачать 7,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|