Ќостанай облысы Ќостанай ауданы єкімдігініњ
жүктеу/скачать 341,9 Kb.
|
ГЕОГРАФИЯ ПӘНІНЕН ҰБТ-ға ДАЙЫНДЫҚ КІТАБЫ
- Бұл бет үшін навигация:
- Литосфералық тақталар
ЛИТОСФЕРАЛитосфера - мантияның жоғарғы қабаты мен жер қыртысынан тұрады. Литосфера қалыңдығы – шамамен 70 км . Мантия – жер қыртысы мен ядро аралығындағы қабат. Мантияны жер қыртысынан жұқа Мохорович қабаты бөліп жатады Оның жоғарғы шекарасы – 2900 км – ден басталады Жер қыртысы – жердің ең беткі жұқа қатты қабығы.Оның орташа қалыңдығы мұхиттар астында 5- 10 км, материктер астында 35 – 40 км, ал биік тауларда - 70 км – ге дейін жетеді. Геологиялық жыл санау бойынша жер ғаламшарының жасы шамамен – 5 млрд жылға жуық . Ол 5 кезеңге (эра) бөлінеді. Жер қыртысының қалыптасуына кеткен уақыт шамамен – 3,5 млрд жылдан астам. Жердің ежелден қалыптасқан, қозғалмайтын, тегістелген салыстырмалы түрде тұрақты бөлігін – платформа – деп атайды. Платформа үстінде жер бедерінің жазықтары қалыптасады. Ежелгі және жас платформалардың әртүрлі жастағы және қалыңдықтағы шөгінді тау жыныстары басып жатқан бөлігін - тақта – д.а. Жер қыртысының қозғалмалы белдеулері – геосинклинальдар д.а. Бұл аймақтарда жер сілкіну вулкан процестері жиі болады. Қазіргі ең ірі геосинклинальдық белдеулерге; Альпі – Гималай, Тынық мұхиттық белдеулер жатады. Жердің ойлы – қырлы беті – жер бедері деп.а Жер бедерінің өзгеруі; ішкі (жер сілкіну ,вулкан, цунами,)және сыртқы (жел, өзен ағысы, күн сәулесі, тұрақты желдер,т.б. ) күштерге жатады. Жазықтардан оқшау беттері қия, биік бөліктерді таулар деп аталады Жалғаса тізіліп жатқан таулар тау жотасы деп аталады Бірнеше тау жоталары түйісетін жерді тау торабы д. а. Литосфералық тақталар:Литосфералық тақталар жылына 2-6 см ге қозғалады Ең ірі 13 тақта бар. Осы ірі тақталар ірі тектоникалық жарықтар (рифтілер) арқылы бір бірінен бөлініп жатады Ең ірілері: Үнді – Австралиялық, Американдық, Тынық мұхиттық, Атлантикалық тақта. жүктеу/скачать 341,9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|