Ќостанай облысы Ќостанай ауданы єкімдігініњ



бет4/43
Дата12.05.2023
өлшемі341,9 Kb.
#176538
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   43
Байланысты:
ГЕОГРАФИЯ ПӘНІНЕН ҰБТ-ға ДАЙЫНДЫҚ КІТАБЫ

ЛИТОСФЕРА


Литосфера - мантияның жоғарғы қабаты мен жер қыртысынан тұрады. Литосфера қалыңдығы – шамамен 70 км . Мантия – жер қыртысы мен ядро аралығындағы қабат. Мантияны жер қыртысынан жұқа Мохорович қабаты бөліп жатады
Оның жоғарғы шекарасы – 2900 км – ден басталады
Жер қыртысы – жердің ең беткі жұқа қатты қабығы.Оның орташа қалыңдығы мұхиттар астында 5- 10 км, материктер астында 35 – 40 км, ал биік тауларда - 70 км – ге дейін жетеді.
Геологиялық жыл санау бойынша жер ғаламшарының жасы шамамен – 5 млрд жылға жуық . Ол 5 кезеңге (эра) бөлінеді.
Жер қыртысының қалыптасуына кеткен уақыт шамамен – 3,5 млрд жылдан астам.

  • Жердің ежелден қалыптасқан, қозғалмайтын, тегістелген салыстырмалы түрде тұрақты бөлігін –

платформа – деп атайды. Платформа үстінде жер бедерінің жазықтары қалыптасады.

  • Ежелгі және жас платформалардың әртүрлі жастағы және қалыңдықтағы шөгінді тау жыныстары басып жатқан бөлігін - тақта – д.а.

  • Жер қыртысының қозғалмалы белдеулері – геосинклинальдар д.а. Бұл аймақтарда жер сілкіну вулкан процестері жиі болады.

  • Қазіргі ең ірі геосинклинальдық белдеулерге; Альпі – Гималай, Тынық мұхиттық белдеулер жатады.

  • Жердің ойлы – қырлы беті – жер бедері деп.а

  • Жер бедерінің өзгеруі; ішкі (жер сілкіну ,вулкан, цунами,)және сыртқы (жел, өзен ағысы, күн сәулесі, тұрақты желдер,т.б. ) күштерге жатады.

  • Жазықтардан оқшау беттері қия, биік бөліктерді таулар деп аталады

  • Жалғаса тізіліп жатқан таулар тау жотасы деп аталады

  • Бірнеше тау жоталары түйісетін жерді тау торабы д. а.
  • Литосфералық тақталар:


  • Литосфералық тақталар жылына 2-6 см ге қозғалады

  • Ең ірі 13 тақта бар. Осы ірі тақталар ірі тектоникалық жарықтар (рифтілер) арқылы бір бірінен бөлініп жатады Ең ірілері: Үнді – Австралиялық, Американдық, Тынық мұхиттық, Атлантикалық тақта.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   43




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет