Отчет о подготовке к международной научной конференции
жылдың қаңтар-маусымында Қазақстанда ШОК субъектілері өндірген өнім шығарылымы, млрд. теңге
жүктеу/скачать 338,59 Kb.
|
1 2
Байланысты:Макала Қанат Гауһар
- Бұл бет үшін навигация:
- Тіркеу формасы
| 2 021 жылдың қаңтар-маусымында Қазақстанда ШОК субъектілері өндірген өнім шығарылымы, млрд. теңге Суреттен байқалғандай, ШОК секторында шығарылған өнімнің 69%-ы заңды тұлғалар – шағын кәсіпорындармен шығарылған. Жеке кәсіпкерлер үлесіне 2021 жылдың І жартысында ШОК шығарған өнімнің небәрі 962 млрд теңге, небәрі 7,4%-ы тиесілі болды [3]. Шағын және орта каәсіпкерлік тиімділігін талдауға ШОК жұмыскерлерінің өнміділік көрсеткіші немесе өнімнің 1 жұмыскерге шаққандағы шығарылымы маңызды. Тұтастай алғанда, 2021жылдың ІІ тоқсанында Қазақстанда шағын және орта кәсіпкерліктің барлық субъектілері бойынша бір жұмыскерге шығарылым 4,0 млн теңгені құрайды, бұл 2020 жылдың көрсеткішінен 2,3%- ға жоғары (3,9 млн теңге), соның ішінде: шағын кәсіпкерліктің заңды тұлғалары – 7,1 млн теңге; орта кәсіпкерліктің заңды тұлғалары – 8,0 млн теңге; жеке кәсіпкерлер – 0,7 млн теңге; шаруа немесе фермерлік қожалықтар – 0,7 млн теңге. Есептелген деректерден байқалғандай, бір жұмыскерге шығарылмның ең жоғары көрсеткіші орта бизнес кәсіпорындарында, екінші орында ЖШС формасында ұйымдастырылған шағын бизнес өндірушілері тұр, үшінші орында – шаруа және фермерлік қожалықтар. Ең төменгі шығарылым жеке кәсіпкерлерде, оларға ҚР-да барлық тіркелген ШОК субъектілерінің 63%-ы тиесілі [3]. Шағын кәсіпорынды жеке тұлға да, кәсіпорын да, ұйым да құра алады. Біріншіден, ол " бір клеткалы " және одан да күрделі болуы мүмкін, филиалдары, учаскелері, өкілдіктері болуы мүмкін. Екіншіден, кәсіпорынды құруға болатын әртүрлі мақсаттар: көркем және қосалқы қолөнер, халыққа барлық қызметтерді ұсыну, заңмен тыйым салынбаған кез-келген қызметті бастау. Үшіншіден, мекеме мен тіркеудің салыстырмалы түрде қарапайым процедурасы қызықтырады. Шетелдік инвестициялар деп пайда табу мақсатында кәсіпорынға салынған мүліктік және зияткерлік құндылықтардың барлық түрлері түсініледі. Шетелдік инвесторлар осы елдің заңды тұлғаларымен және азаматтарымен бірлесіп құрылатын кәсіпорындарға іскерлік қатысуға, сондай-ақ толығымен шетелдік инвесторларға тиесілі кәсіпорындар құруға құқылы. Шетелдік Инвестициялары бар кәсіпорын заңда көзделген Акционерлік және басқа да шаруашылық қоғамдары мен серіктестіктері нысанында құрылады және жұмыс істейді. Бірлескен кәсіпорын не оны құру жолымен, не шетелдік инвестордың бұрын құрылған кәсіпорында шетелдік инвестицияларсыз қатысу үлесін сатып алуы немесе осындай кәсіпорынды толық сатып алуы нәтижесінде құрылуы мүмкін. Қазақстанның соңғы үш жылдағы деректерін салыстырмалы талдау жалпы ерте кәсіпкерлік қызмет, кәсіпкерлікті жақсы мансаптық таңдау ретінде бағалау және уәждемелік индекс сияқты кейбір негізгі көрсеткіштер мұнай бағасының құлдырауынан және теңгенің айырбас бағамының ауытқуынан кейін экономикалық шоктың нәтижесінде біршама төмендегенін көрсетеді. Бизнестен шығу себептері де өзгерді: кірістіліктің болмауы бизнестен шығудың маңызды себебі болды, ал қаржыландыру проблемалары бизнесті жабу себебі ретінде аз айтылады. Тағы бір қызықты үрдіс-Қазақстанда ерте сатыдағы кәсіпкерлік қызметке ерлер мен әйелдердің тең қатысуы, бұл көрсеткіш соңғы үш жыл бойы тұрақты болып отыр. Сарапшылар кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларының саны жеткілікті екенін және кәсіпкерлердің "бір терезе"қағидаты бойынша түрлі қолдау түрлерін алу мүмкіндігі бар екенін атап өтті. Алайда, сарапшылар мемлекеттік органдар қызметкерлерінің құзыреттілігіне, мемлекеттік қолдау бағдарламаларының тиімділігіне және технопарктер мен бизнес-инкубаторларда ұсынылатын қолдау сапасына алаңдаушылық білдірді. Сарапшылардың алаңдаушылығын тудыратын тағы бір маңызды мәселе-университеттер мен мемлекеттік зерттеу институттарынан жаңа және дамып келе жатқан компанияларға білім беру. Қазақстанның тәуелсіздік жылдарында қауіпсіз кәсіпкерлік қызметті қолдауға және қамтамасыз етуге бағытталған оннан астам заң қабылданды. Қазіргі уақытта кәсіпкерлік қызмет туралы заңнама Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі және Кәсіпкерлік Кодексі түрінде бірыңғай дерекқорға ұйымдастырылған өнеркәсіптің әртүрлі салаларындағы нормативтік құқықтық актілердің ауқымды көлемін білдіреді. Соңғы жылдары отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында "100 нақты қадам", "Нұрлы Жол", "БРМ-2020"сияқты бағдарламалар әзірленді. Бұл бағдарламалар жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды сақтауға және жаңаларын құруға, сондай-ақ оларға ақпараттық-талдамалық қолдау, кәсіпкерлік әлеуетті дамыту, инновациялық технологияларды енгізу, кәсіпорындардың өнімділігін арттыру үшін қаржылық емес қолдау көрсетуге бағытталған.Тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері санының динамикасы талданды. Орта және ірі бизнестің өсуін тежейтін бірнеше тұрақсыздандырушы факторлар ұсынылған.Тіркелген кәсіпорындар санының өсуі елде жүргізіліп жатқан реформалардың тиімділігін растайды [4]. Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі кәсіпкерліктің құрылуы мен дамуымен байланысты. Қалыптасқан экономикалық жағдай кәсіпкерлік қызметке деген ынтаны төмендетеді, бұл нарықтық экономиканың қалыптасуына ғана алып келуі мүмкін. Бүгінгі экономикалық жағдайда шағын кәсіпорындардан келетін бір бастама жеткіліксіз екені түсінікті. Шағын кәсіпорындарға қуатты мемлекеттік қолдау болуға тиіс. Экономикалық реформалар саласындағы дұрыс қадамдар ғана шағын бизнестің дамуына әкелуі мүмкін, бұл тұтастай алғанда нарықтық экономиканың дамуына әкеледі. Шағын және орта бизнес дәстүрлі түрде кез-келген сәтті экономиканың негізі болып табылады, бірақ дәл осы сектор жаһандық коронавирустық пандемияға байланысты соққыға жығылды. Зерттеу нәтижелері бойынша кәсіпкерлердің 82%-ы covid - 19-ның бизнеске теріс әсерін атап өтті: кәсіпорындардың 69% - ы кірістіліктің төмендеуін, ал 23% - ы олардың бизнесі толығымен тоқтағанын атап өтті [5]. Пандемия қызметкерлермен еңбек қатынастарының форматына да әсер етті: кәсіпорындардың 50% - дан астамы қызметкерлердің бір бөлігін немесе барлығын жалақы төленбейтін демалысқа жіберуге немесе жалақыны қысқартуға жүгінуге мәжбүр болды. Коронавирустың теріс әсерін сезінген респонденттердің көпшілігі тұтынушыларының тұтыну деңгейі мен іскерлік белсенділігінің төмендеуіне, жеткізілімдердің уақтылы немесе тоқтатылуына, сауда орындарының жабылуына және қызметкерлердің қозғалысына шектеулерге байланысты тапсырыс/сату көлемінің төмендеуіне тап болды. Мұндай өзгерістер қазақстандық шағын және орта бизнестен клиенттерді және олармен бірге бизнесті жоғалтпау үшін жаңа талаптарға тез бейімделуді талап етті. Біреу бизнесті онлайн режиміне аудару және стандартты операцияларды цифрландыру мәселесін жедел шешуге мәжбүр болды, ал біреу қолданыстағы цифрлық мүмкіндіктерді кеңейтіп, сатып алушылардың тұтынушылық мінез-құлқындағы өзгерістерге жауап бере отырып, жаңа құралдарды енгізуі керек болды. Қазақстандық кәсіпкерлердің 63% - ы онлайн мүмкіндіктерді белсенді пайдаланады және өз сайты немесе әлеуметтік желілерде аккаунты бар немесе желіде қызметтер мен тауарларды жарнамалайды. Тауарларды сату арналарына келетін болсақ, цифрлық құралдардың белсенді дамуы байқалады - бүгінгі таңда кәсіпорындардың 42% - ында онлайн және офлайн сату нүктелері бар, ал 18%-ы өнімдерді тек интернетте сатады [5]. Әдебеиттер тізімі: Агеев А.и. кәсіпкерлік: меншік және мәдениет мәселелері. Анисимова Т. Буев В. және басқа да шағын бизнес мәселелері кәсіпкерлердің көзімен. Экономика мәселелері https://malimetter.kz/kasipkerlik-ugymy-zhane-kasipkerliktin-damu-tarixy/ https://atameken.kz/kk/projects/24001-0-shagov-po-razvitiyu-predprinimatel-stva https://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/108188/133659/F1181048484/KAZ108188%20KZN.pdf Тіркеу формасы : Аты-жөні (толығымен): Қанат Гауһар Қайранбайқызы Жұмыс немесе оқу орны: Әл-Фараби атындағы Қазақ ҰУ Қызметі, ғылыми дәрежесі (Студенттер үшін курс): 3- курс Байланыс телефоны: 8 (7775)-221-60-18 Электрондық пошта (е-mail): kanatg02@gmail.com Конференция секциясы: Қазақстан Республикасының кәсіпкерліктің дамуы Ғылыми жетекші: Нурмагамбетова Асылзат Маратовна жүктеу/скачать 338,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2