Отчет о подготовке к международной научной конференции
жүктеу/скачать 338,59 Kb.
|
1 2
Байланысты:Макала Қанат Гауһар
- Бұл бет үшін навигация:
- Кілт сөздер
|
Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің дамуы Қанат Гауһар Қайранбайқызы Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, ЭжБЖМ, логистика,3 курс студенті Ғылыми жетекші: Нурмагамбетова Асылзат Маратқызы., Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті , ЭжБЖМ, «Бизнес технологиялар» кафедрасының оқытушысы Түйіндеме. Бұл мақалада қазіргі таңдағы Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы туралы айтылған. Сонымен қатар, пандемия жағдайындағы шағын және орта кәсіпкерліктің жағдайы статистика бойынша көрсетілген. Кілт сөздер: шағын және орта қәсіпкерлік, пандемия, бизнес, арзан сатып алу- қымбат сату, қосымша құн,прогрессивті әдіс, пайда,тәуекел. Кәсіпкерлік қоғамның дамуында маңызды рөл атқарады. Және бұған күмән жоқ. Кәсіпкерлік дегеніміз не? Ол не үшін қажет және қазіргі өмірде қандай орын алады? Сонымен, кәсіпкерлік дегеніміз-адамдардың өз атынан, өз жауапкершілігімен немесе заңды тұлғаның, яғни компанияның, кәсіпорынның атынан және заңды жауапкершілігімен жүзеге асырылатын пайда немесе жеке табыс алу мақсатындағы бастамашыл тәуелсіз қызметі. Бұл бірінші міндет және сонымен бірге кәсіпкерліктің рөлі. Кәсіпкерлік қызметтің арқасында қоғамды, оның жеке қабаттарын және жеке немесе заңды тұлғаларды байытуға қол жеткізіледі деп сеніммен айтуға болады. Адамдар өз өмірлерін сақтайды және осылайша олардың әлеуметтік мәртебесін жақсартады. Тұтынушылар туралы айтатын болсақ, олар жаңа өнімдер мен қызметтерге қол жеткізе алады және кірістері мен шығыстарына байланысты жақсы немесе арзан өнімдерді таңдай алады.Әрине, бәрі экономика үшін қолайлы емес. Ол шығармашылық ойлауды, бастаманы, инновацияға бейімділікті және проблемаларды стандартты емес шешуді, жаңа қызметпен айналысу қабілетін, тәуекел мен белгісіздікке баруға үнемі дайын болуды талап етеді [1]. Иә, кәсіпкерлік қызмет тәуекелдермен байланысты. Одан құтылуға болмайды. Кәсіпкерлік ел экономикасында да маңызды рөл атқарады. Бұл бәсекелестіктің болуына немесе болмауына әсер етеді. Сол өнімді шығаратын фирмалар неғұрлым бәсекеге қабілетті болса, оның деңгейі соғұрлым жоғары болады, сондықтан тұтынушы үшін таңдау болады.Жалпы, кәсіпкерлік өмірдің кең саласын қамтиды. Оның көмегімен ел байытылып, жаңа технологиялар пайда болып, өнеркәсіптің түрлі салалары дамуда. Елдегі жұмыс орындарының саны артып келеді, нәтижесінде жұмыссыздық азаяды. Кәсіпкерліктің инновациялық функциясы туралы да айтуға болады. Оның көмегімен және бәсекелестікті ынталандыру арқылы қоршаған ортаға әсер етпестен тезірек немесе жақсы жұмыс істеуге мүмкіндік беретін жаңа технологиялар жасалады. Кәсіпкерлік елдің өзіне әлемдік деңгейге шығуға және егер басқа елдерден асып кетпесе, онда, кем дегенде, олармен бірге болуға мүмкіндік береді. Дамыған кәсіпорны бар мемлекет артық өнімді елден шығарып, оларды сатуға жіберу арқылы қосымша құн рөлін атқара алады. Бұл елдің кірісі мен оның әлемдік нарықтағы мәртебесін арттырады. Кәсіпкерлік қызметтің мақсаты-сұраныс бар және кәсіпкерге пайда әкелетін осындай өнімді өндіру және нарыққа ұсыну. Кәсіпкерлік экономикалық құбылыс ретінде болсада, жалпы бизнес категориялары болып табылады.Алайда, экономикалық тәжірибеде олар жиі анықталады. Бұл синонимдерді сәйкестіктер деуге келмейды, бірақ ұғымдардың мағынасына бір-біріне өте жақын.Бизнес кәсіпкерлікке қарағанда кеңірек.Себебі бизнес нарықтық экономиканың барлық қатысушылары арасында туындайтын қатынастарды қамтиды және тек қана кәсіпкерлерді ғана емес қызметкерлерді және мемлекеттік құрылымдарды, тұтынушыларды да қамтиды. Кәсіпкерлік нарыққа қатысушылардың барлығын емес өзінің субъектісін және де кәсіпкерін айналымға енгізеді. Кәсіпкерлік айналасында жеке тұлғаны құрметтеу және өзін-өзі растауға деген ұмтылысты жүзеге асырады және де адамдардың шығармашылық әлеуетін босатуға мүмкіндік береді.Сонымен қатар, кәсіпкерлік саласын қамтамасыз ететін және басқару түрі ретінде әрекет ететін ортаны қалыптастырады. Қоғамда демократияландырудың салдары бола отырып кәсіпкерліктің өзі экономикалық құрылымдарға және адамдардың психологиясына енген сайын , қоғам мен жеке тұлғаны өндірістің күнделікті тоқырауынан босату процесін қолдайды және де өмір салтын , ойлау түрлерін қалыптастырады [1]. Кәсіпкерліксіз бизнес болмайды. Және бұл оның жүйесінің элементі ғана емес сонымен бірге оның даму факторы болып табылады. Кәсіпкерлікті дамыту экономиканы бәсекеге қабілеттілікті арттыруды, ұтымды етуді және де пайдаланылмайтын немесе нашар пайдаланылатын ресурстардан арылуды білдіреді. Қоғамның басты әлеуеті - адамды неғұрлым толық іске асыруды білдіреді. Осы себепті кәсіпкерлік социалистік және капиталистік бола алмайды. Кәсіпкерлік бизнестің және нарықтық экономиканың ажырамас бөлігі болып табылады. Кәсіпкерлік еркін нарықтық орта мен қоғамды демократияландыру бекітілген жерде ғана дамиды. Кәсіпкерліктің кез-келген бөлігі адамның құлдығына негіз болып табылады. Барлық адамдар мемлекетке қатысты жалдамалы жұмысшылар болатын қоғам болып табылмайды. Барлығы бір экономикалық жоспар бойынша жұмыс істейді және де бір зауытқа айналған экономика өз мәні бойынша кәсіпкерліктен бас тартты.Кәсіпкерлік бизнестің элементі ретінде , шаруашылықтан, еңбектен және меншіктен бөлінбейді. Еңбексіз бизнес те кәсіпкерлік те болмайды. Еңбек және кәсіпкерлік дегеніміз бұл материалдық және рухани тауарларды өндіруге бағытталған іс - шаралар процесі деуге болады. Егер кәсіпкерлік үшін еңбек ету оны дамытудың негізгі шарты және өмірлік игіліктерді құрудың қайнар көзі болып табылатын болса, онда кәсіпкерлік бұл еңбекті шығармашылық, саналы құрамдас бөлікпен дамытатын құрал, бұл қызметті таңдаған субъектілердің өзін-өзі қабылдауымен сипатталатын қызметтің маңызды, сапалы жағы десекте болады [1]. Кәсіпкерлік дегеніміз - бұл басқарудың прогрессивті әдістерін және де тәсілдерін, сондай-ақ нақты өндіріс иесін және меншік иесін қажет ететін басқарудың сапалы жаңа тиімді түрі. Сонымен, нақтырақ айтсақ, кәсіпкерлік экономикалық категория және бизнес элементі , бизнес түрі және өмір салты ретінде әрекет етеді деп атауға келеді. Кәсіпкерлік кіріс дегеніміз "орташа" пайдадан ерекшеленеді және өндіріс факторларын тек ұтымды біріктіру нәтижесінде пайда болатын "үстеме пайда" ретінде анықталады, бұл нарықтық баға қалыптасатын әлеуметтік шығындармен салыстырғанда жеке шығындардың төмендеуіне әкеледі.Экономикалық теорияда кәсіпкерлік кірісті түсіну экономикалық шығындар теориясына негізделеді, оған сәйкес кәсіпкерлік кіріс қалыпты пайда мен экономикалық пайдаға бөлінеді [2]. Кәсіпкердің пайдасы мен жоғалуы оның шешімдерімен бірге жүретін тәуекел мен белгісіздіктің себеп салдары болып табылады. Пайда- өндіріс факторларының нақты сатып алу бағасы мен алынған өнімді сатуға болатын белгісіз баға арасындағы айырмашылыққа байланысты. Кантиллонның ізбасарлары кәсіпкерлік кірісті капитал мен жалақыдан сапалы түрде ерекшеленетін тәуекелдік төлем ретінде анықтады. Американдық экономист Ф. Найт тәуекел мен белгісіздік ұғымдарын анықтады, кәсіпкерлік кірістің пайда болуы ол кез-келген тәуекел түрімен емес, тек нақты белгісіздіктің салдары болып табылатынын және соған байланысты оның екі санатын анықтаған: 1.Табиғаты бойынша ерекше емес немесе экономикалық өмірде терілген сақтандыру тәуекелі және оны сақтандыру түріндегі шығындардың тұрақты элементі ретінде қарастыруға болады. Мұндай жағдайда тәуекел белгісіздік факторы бола алмайды және сәйкесінше оның пайдасы мен шығынын тудырады. 2.Кәсіпкерлік функция кәсіпкердің ерекше белгісіздігі мен түпкілікті жауапкершілігі жағдайында өткен тәжірибеге тән емес жағдайда жүзеге асырылады. Оқиғалардың ықтималдық сипаты белгісіз болған жағдайда, тәуелсіз кәсіпкерлік пайымдау қабілеті және сақтандыру мүмкін емес белгісіздікті жеңу мүмкіндігі ерекше мәнге ие болады, өйткені бұл кездейсоқ факторлардың экономикалық жағдайлармен және кәсіпкердің мінез-құлқымен үйлесуіне байланысты. Тек тәуекел кәсіпкерлік пайдаға әкеледі, бұл түпкілікті жауапкершілік тұжырымдамасынан туындайтын ерекше белгісіздік болып табылады, ол өз табиғаты бойынша сақтандырыла да, капиталдандыра да, жалақымен де өтей алмайды. Кәсіпкерліктің аталған маңызды белгілері өзара байланысты және бір уақытта әрекет етеді [2]. Қазақстандық бизнес бұл реформалардан туындап отырған экономика секторы болып табылады. Бұған дейін аздаған адамдар сол кезде талап етілмеген адамның талпынысының және ынта-жігерінің, іскерлік энергиясының үлкен қабаты қандай күшті күшке ие екендігі туралы байыпты ойлады. Өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарының бірінші жартысында жеке кәсіпкерлікке адамдардың күшті серпілісі келді, оның әмбебап жанасуы стихиялық көше саудасы болды, ал басты ұраны – "арзан сатып алу - қымбат сату". Елімізде өркениетті бизнестің пайда болу кезеңін мың тоғыз жүз тоқсан жетінші жылы елбасының "Шағын кәсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік қолдауды күшейту және жандандыру жөніндегі шаралар туралы" жарлығы қабылданған кезде сенімді түрде атауға болады. Содан бері оның басым дамуы мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып табылады және қоғамдағы түбегейлі өзгерістердің көпшілігі онымен байланысты [2]. жүктеу/скачать 338,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2