Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы Қалыпты және патологиялық физиология кафедрасы Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өндеу

Адамның қарны тәулігіне 2-2,5 л сөл шығарады. Сөл құрамында қышқыл сілті тепе-теңдігін /рН/ қалыптастырып отыратын тұзқышқылымен белок /ақзат/ ыдырататын ферменттер/ пепсин, гастрикспи, камезин/ болады. Қарын сөлінің белок ыдырату қабілетінің шамамен 95-% пепсинмен гастриксинге байланысты. Мұнымен қатар қарын сөлінің құрамында май ыдырататын липаза деген фермент бар.

Жұмыс төрт пробиркада атқарылады.

№1 пробиркаға 2 мл қарын сөлі,

№2 пробиркаға 2 мл қайнатылған қарын сөлі.

№3 пробиркаға рН сілтілі реакцияға айналғанша /қызыл лакмус қағаз көкшіл болғанша/ сонда /NaНCO₃/ ерітіндісі қосылған 2 мл қарын сөлі

№ 4 пробиркаға 2 мл 0,5%-тіік тұз қышқылы құйылады. Төрт пробирканың төртеуіне де 0,1-0,3 г фибрин қосып, температурасын 38° ұстайтын термостатқа қойылады 30-40 минуттан соң пробиркаларды термостаттан алады да, ішіндегі фибринде қандай өзгерістер болғанын анықтайды. Тәжірибе нәтижесін кестеге жазып алыңыздар.

Пробирка №	Пробирка ішіндегі заттар	Фибриннің қалпы	Фибриннің өзгеру себептері
№1	2мл үйқы безінің сөлі + фибрин
№2	2 мл үйқы безінің сөлі / қайнаған/ + фибрин
№3	2 мл үйқы безінің сөлі +NaНCO3 ерітіндісі + фибрин
№4	2мл үйқы безінің сөлі +0,5%НСl + фибрин

6. Әдебиет: № 1 қосымшаны қараңыз.

7. Бақылау

Тесттер

1. Парасимпатикалық жүйкелерді тiтiркендiргенде сiлекей бездерiнiң секрециясы ... .

1. 
   көбейедi
   
2. 
   азаяды
   
3. 
   өзгермейдi
   
4. 
   екi кезектi
   
5. 
   азаяды,сонан кейiн көбейедi
   

1. 
   Нан
   
2. 
   Ет
   
3. 
   Сүт
   
4. 
   Сай
   
5. 
   Жемiс-жидектер
   

1. 
   Шықшыт
   
2. 
   Жақасты
   
3. 
   Тiласты
   
4. 
   Ұсақ ішкі
   
5. 
   Ірі сыртқы
   

1. 
   Лешли-Красногорский капсуласының көмегiмен
   
2. 
   электрогастрография әдiсiмен
   
3. 
   Абель бойынша вивидиффузия әдiсiмен
   
4. 
   Лондон бойынша ангиостомия әдiсiмен
   
5. 
   рентгенологиялық әдiсiмен
   

1. 
   энтерогастрин
   
2. 
   гастрон
   
3. 
   секретин
   
4. 
   вилликинин
   
5. 
   энтерогастрон
   

1. 
   амилаза
   
2. 
   пепсин
   
3. 
   трипсин
   
4. 
   химотрипсин
   
5. 
   гастриксин
   

1. 
   мастикоциография
   
2. 
   баллонографиялық
   
3. 
   электромиография
   
4. 
   гнатодинамометрия
   
5. 
   электрогастрография
   

1. Аш ішектің бөлімдері.

2. Аш ішектің қызметтері.

3. Аш ішектегі асқорытылу.

4. Ұйқы безі. Ұйқы безі сөлінің құрамы мен қасиеті.

5. Асқорыту үрдісіндегі бауырдың рөлі.

6. Өт. Құрамы, қасиеттері, қызметі.

7. Өт бөліну, оның реттелуі.

8. Ішектік секреция.

9. Тоқ ішектегі ас қорытылу.

10. Сіңірілу механизмі, оның реттелуі.

5. Білім берудің және оқытудың әдістері – клиникалық-физиологиялық әдістерді игеру.

Лабораториялық жұмыс №1.

Ұйқы безі сөлінің қорыту қасиеттерін зерттеу.

Құрал-жабдықтар: табиғи ұйқы безі сөлі, фибрин немесе бақаның бұлшық еті (қайнатылғаны дұрыс), 0,5% хлорсутекті қышқыл, 0,5% натрий бикарбонатының ерітіндісі, су моншасы немесе термостат, спиртовка, прбирка орнатылған штатив, пинцет, стеклограф, лакмусты қағаз.

Жұмысты орындау. Төрт пробиркаға номер қою керек. №1,2,3 пробиркаларға 2 мл-ден асқазан сөлін, №4 – 2мл 0,5% хлорсутекті қышқыл құяды. №2 пробиркадағы сұйықтықты спиртовкада қайнатамыз, №3 пробиркаға натрий бикарбонатын әлсіз сілтілі реакцияға айналғанша (лакмусты қағаз көгілдір түске боялғанға дейін) қосады. Барлық пробиркаларға бірдей мөлшерде фибрин (0,1-0,3 г) салады және су моншасына немесе 38 С температурада термостатқа орналастырады. 30 мин. кейін пробиркаларды шығарады және сұйықтықтың қалай өзгергенін анықтайды.

Тәжірибе нәтижелерін кестеге енгізеді.

1. ... ең ұзақ уақыт ұйқы безі сөлiн бөледi.

6. 
   Нан
   
7. 
   Ет
   
8. 
   Сүт
   
9. 
   Сай
   
10. 
    Жемiс-жидектер
    

6. 
   энтерогастрин
   
7. 
   гастрон
   
8. 
   секретин
   
9. 
   вилликинин
   
10. 
    энтерогастрон
    

1. 
   7,8-8,4
   
2. 
   1,5-2,0
   
3. 
   3,5-4,0
   
4. 
   4,5-6,0
   
5. 
   6,5-7,5
   

1. 
   ұйқы бездiң өзегiне фистула қою
   
2. 
   Тири-Велла фистуласының көмегi
   
3. 
   12-елi iшектiң фистуласы
   
4. 
   12-елi iшекке канюля еңгiзу
   
5. 
   Лешли-Красногорский капсуласы
   

6. 
   амилаза
   
7. 
   пепсин
   
8. 
   трипсин
   
9. 
   химотрипсин
   
10. 
    гастриксин
    

1. 
   Экка-Павловтың
   
2. 
   Соловьев-Бакурадзе
   
3. 
   Басовтың
   
4. 
   Павлов-Глинский
   
5. 
   Робинсон
   

1. 
   Тыныс алу жүйесі туралы түсінік. Оның организм үшін маңызы. Тыныс алу үрдісінің кезеңдері.
   
2. 
   Тыныс алу циклі, оның реттелуі.
   
3. 
   Сыртқы тыныс- түсінігі.
   
4. 
   Тыныс алу үрдісіндегі тыныс алуға қатысатын бұлшықеттерінің маңызы.
   
5. 
   Дем алу және дем шығару механизмі. Тынысқа қатысатын бұлшықеттердің бірқалыпты және күшейтілген тыныс алудағы маңызы.
   
6. 
   Плевра, плевралық қуыс. Плевралық қуыстағы қысым. Тыныс алу үрдісіндегі маңызы. Пневмоторакс түсінігі.
   
7. 
   Өкпенің сиымдылығы және көлемі, оларды анықтау әдістері.
   
8. 
   Өкпелік және альвеолалық вентиляциясы. ТМК анықтау әдістері.
   
9. 
   Өлі кеңістік және оның маңызы.
   
10. 
    Өкпенің максималды вентиляциясы, өкпенің қосымша қоры. Оларды есептеу әдісі.
    
11. 
    Өкпенің құрылымдық-қызметтік бірлігі туралы түсінік.
    
12. 
    Атмосфералық, шығаратын және альвеолярлы тыныс құрамы. Анықтамасы және салыстыру.
    
13. 
    Ауаның бір ортадан екінші ортаға диффузиялануын қамтамасыз ететін заңдылықтар.
    
14. 
    Өкпедегі газ алмасу. Альвеолалық ауаның парциалдық қысымы және қандағы газдардың кернеуі.
    
15. 
    Қанның оттегіні тасымалдауы. Қанның оттегілік сиымдылығы.
    
16. 
    Қанның көмірқышқыл газын тасымалдауы. Карбоангидразаның маңызы.
    
17. 
    Қандағы газдың тұрақтылығын қамтамасыз ететін жүйе.
    
18. 
    Тыныс орталығының құрылымы.
    

және зерттеу нәтижелерін талқылау.

Спирограф - өкпенің тіршілік сыйымдылығын оның құрамындағы ауа көлемдерін жазып алуға арналған аспап.

Аспап корпустан және оның бір жақ қабырғасына бекітілген екі резеңке сильфонынан /жиырылған резеңке қуыстан/, ерін мен тіс аралығына қойылатын мүндштуктен, оны сифондармен жалғастыратын резеңке түтіктерден тұрады. Осылардың бәрі қосылып зерттелуші адаммен бірге жабық ауа жүйесін құрады. Тыныс алу көлемдерін өлшеген кезде зерттеуші адам бір сифоннан дем алса, екіншісіне сильфон арқылы шығарады. Жүйедегі ауаның белгілі бір бағыта жылжуы клапандармен реттеліп отырады.

Тыныс алған кезде сифон қақпақтары қайталап жылжиды да қалам ұшын қимылдатады. Қимыл қағаз таспаға жазылады. Таспа минутына 50 мм және 600мм жылжиды. Жазу масштабы ауаның әрбір литрі 25 мм-ге сәйкес яғни қағаздың 5 мм-і 200мл-ге тең.

Жұмысты орындау:

Аспаптың қалам ұшын шкаланың «5 л» белгісіне дейін жылжытып қояды. Зерттелуші адамның мұрнын қысып тұрып, мундштукті ерінмен тіс аралығына орналастырады. Қағаз жылжытатын механизмді іске қосып, адамның жай дем алғанын жазып алады. Резервтік дем алу ауасының көлемін жазып алу үшін зерттелуші адамның жай дем шығарғаннан кейін терең дем алуын өтінеді. Резервтік дем шығару ауасын жай дем алып, терең дем шығарған бойда жазып алады. Өкпенің тіршілік сыйымдылығын жазып алу үшін зерттелуші адам терең дем алып, іле шала терең дем шығаруға тиіс.

ӨТС-ын және оның құрамындағы көлемдерді анықтау үшін спирограммадағы соған сәйкес сызықтардың амплитудасын өлшеп оны 40-қа көбейтеді /25 мм – 1 л-ге сәйкес/.

Лабораториялық жұмыс №2.

Адамның тыныс алуына физикалық жүктеменің әсері.

Құрал-жабдықтар: газды есептегіш, ерін жапқышы бар тыныстық вентиль, мұрын қысқыш, үшқадамды кран, жалғастырғыш түтікшелер, секундомер, спирт.

Жұмыс барысы. Сыналушыны тыныштық жағдайда тыныстың минуттық көлемін (ТМК) анықтайды, ерінжапқышты спиртпен өңдейді, оны аызға салып мұрнына қысқыш киеді және 5 мин бойы газды есептегіш арқылы дем алады. Тәжірибе кезінде хаттама жэазады, оған минут бойынша газды есептегіштің көрсеткіштерін тіркейді. Әр минут өткенде газды есептегіш көрсеткіштерін жазып отырады. Сосын тәжірибе кезіндегі газды есептегіштің барлық көрсеткіштерін қосады және алынған жиынтықты тәжірибе кезіндегі уақыт көлеміне бөледі (5 минут).

Сыналушыда ТМК физикалық жүктеме кезінде анықтайды. Тыныстық вентильді газды есептегіштен ажыратпай тұрып есептегіштің көрсеткішін белгілеп алады. Сыналушыға бірнеше рет отырып-тұруын өтінгеннен кейін отырғызады және өкпе вентиляциясы тыныштықтағы деңгейіне жеткенге дейін газды есептегіш арқылы дем алуын жалғастырады.

1. Пневмоторакс дегенiмiз бұл... .

1. 
   плевралық қысым атмосфералық қысымға тең болуы
   
2. 
   плевралық қуыстағы терiс қысым болуы
   
3. 
   плевра қуыстағы оң қысым болуы
   
4. 
   плевра қуысында көмiрқышқыл газының мөлшерiнiң көбеюi
   
5. 
   плевра қуысында қанның болуы
   

1. 
   көкiрек қуысының тыныс алу қозғалыстарын
   
2. 
   өкпе экскурсиясын
   
3. 
   тыныс алу көлемдерiн
   
4. 
   диафрагманың қозғалыстарын
   
5. 
   қабырға аралық бұлшықеттердiң жиырылуы
   

1. 
   қалыпты жағдайда
   
2. 
   жиi
   
3. 
   сирек
   
4. 
   бұлшықет жұмысында
   
5. 
   үзiлмелi
   

1. 
   көмiрқышқыл газ
   
2. 
   оттегi
   
3. 
   адреналин
   
4. 
   ацетилхолин
   
5. 
   азот
   

1. 
   тыныс алу бұлшықеттердiң күшiн
   
2. 
   тыныс алу көлемдерiн
   
3. 
   қандағы газдардың мөлшерiн
   
4. 
   тыныс алу қозғалыстарын
   
5. 
   плеврааралық қуыстағы қысымды
   

1. 
   16-20
   
2. 
   5-10
   
3. 
   20-25
   
4. 
   27-35
   
5. 
   40-50
   

1. 
   қалыпты тыныс ауа, резервтiк дем алу көлемi
   
2. 
   қалыпты тыныс ауа, резервтiк дем шығару көлемi
   
3. 
   резервтiк дем шығару, қалдық ауа көлемi
   
4. 
   қызметтiк қалдық ауа көлемi және қалыпты тыныс ауасы
   
5. 
   қалдық ауа көлемi, өкпенiң тiршiлiк сыйымдылығы
   

1. 
   Дондерс
   
2. 
   Дуглас
   
3. 
   Холден
   
4. 
   Баркрофт
   
5. 
   Сеченов
   

1. 
   сопақша мидың астынан
   
2. 
   Варолиев көпiршенiң алдыңғы шетiнен
   
3. 
   Варолиев көпiршенiң төменгi шетiнен
   
4. 
   жұлынның белдiк бөлiмiнiң деңгейiнде
   
5. 
   аралық мидың деңгейiнен
   

1. 
   ацинус
   
2. 
   бөлiк
   
3. 
   альвеола
   
4. 
   сегмент
   

1. 
   Ағзаның сұйық ортасының жалпы сипаттамасы. Жасуша ішілік және жасушадан сыртындағы сұйықтықтар.
   
2. 
   Қан жүйесі туралы түсінік.
   
3. 
   Қанның негізгі қызметтері.
   
4. 
   Қан қоймасы (депо крови), оларды саны және маңызы;
   
5. 
   Плазма және оның құрамы. Қан плазмасының белоктары, олардың мөлшері мен маңызы;
   
6. 
   Организм үшін қанның осмостық қысымы және қышқылды-сілтілі ортасының тұрақтылығын қамтамасыз ететін функционалдық жүйелері;
   
7. 
   Эритроциттер. Саны. Қызметі.
   
8. 
   Эритроциттердің тұну жылдамдығы.
   
9. 
   Гемоглобин. Саны. Гемолиз түрлері.
   
10. 
    Лейкоциттер. Саны. Қызметтері. Лейкоцитарлы формула.
    
11. 
    Тромбоциттер. Саны. Қызметтері. Гемостаз.
    
12. 
    Фибринолиз.
    
13. 
    Қан топтары және резус-фактор.
    

Жұмыстың мақсаты: Жалпы анализ/талдау/ жасау үшін қан алу тәсілін меңгеру.

Құрал-жабдықтар: резеңке түтік жалғап ұзартылған таза /стерилденген/ қыл түтіктер, бір-ақ рет қолданылатын скарификаторлар, спиртке малынған мақта тампон, жай тампондар, йод.

Жұмысты орындау. Адамнан қан алу үшін оның саусақ терісін скарификатормен теседі. Скарификатор қаламның ұшы тәрізді ұшталған темір пластинкадан тұрады. Қан алынатын жер операциялық нүкте ретінде қаралып , бұған қажет заттар асептика, антисептика талаптарына сәйкес микробтардан тазартылады. Бұл үшін бірнеше скарификатор арнайы ыдыс стерилизаторларда 30 минут бойы суға қайнатылады немесе оларды 180° ыстықта тұрған құрғақ стерилизаторға 2 сағатқа салып қояды. Алдымен қан алушы адам екі қолын сабындап жуады да, саусақтарын спиртке малынған тампонмен сүртіп, залалсыздандырады. Содан кейінгі зерттелетін адамның бір саусағын /адетте атсыз саусағын/ спиртке малынған тампонмен сүртіп жібереді де, құрғатқаннан кейін скарификатормен тесіп қан алуға кіріседі. Скарификатор саусақ ұшының терісіне 2-3мл тереңдікке бойлауға тиіс. Тесіктен қан сорғалап еркін ағуы керек. Қанның алғашқы тамшысын сүртіп алып тастайды. Зерттелетін қанды арнайы түтікше шыны капиллярдың белгілеп қойған көрсеткішінің тұсына дейін жеткізу керек. Қан алып болған соң тесік жараға йод жағады да, спиртке мақта тампонымен жауып тастайды.

Лейкоциттер – қанның ақ түйіршіктері, олардың ағзаны бактериялар, вирустар, қарапайымдылардан және бөгде заттардан қорғауда маңызы зор, яғни иммунитетті қамтамасыз етеді. Ересек адамдар қанының 1 мкл-де 4000-9000 лейкоциттер болады.

Лейкоциттер екі топқа бөлінеді: гранулоциттер (түйіршікті) және агранулоциттер (түйіршіксіз). Гранулоциттер тобына нейтрофильдер, эозинофильдер және базофильдер жатады, ал агранулоциттер тобына – лимфоциттер мен моноциттер жатады.

Лейкоциттердің пайыздық көрсеткішінің формуласы лейкоциттік формула немесе лейкограмма деп аталады.

Дені сау адамдарда лейкограмма тұрақты болады. Оның өзгерісі әртүрлі аурулардың белгілерін көрсетеді, осы дәрігерлерге нақты диагноз қоюға септігін тигізеді.

6. Әдебиет: № 1 қосымшаны қараңыз.

7. Бақылау

Тесттер

1. Қан плазмасының құрамындағы ақуыздарға... жатады.

1. 
   фибриноген, глобулин, альбумин
   
2. 
   глобулиндер, миоглобин, фибрин
   
3. 
   фибриноген, карбгемоглобин, альбумин
   
4. 
   миоглобин, оксигемоглобин, альбумин
   
5. 
   фибриноген, метгемоглобин, альбумин
   

1. 
   оттегімен
   
2. 
   көмір қышқыл газымен
   
3. 
   иiсті газбен
   
4. 
   глюкозамен
   
5. 
   сумен
   

1. 
   гепарин
   
2. 
   норадреналин
   
3. 
   адреналин
   
4. 
   кальций
   
5. 
   пепсин
   

1. 
   қан жасаушы және қан бұзушы мүшелер, циркуляциядағы қан, олардың қызметін реттеушi аппарат
   
2. 
   циркуляциядағы қан, жүрек, қан тамырлары, олардың қызметін реттеушi аппарат
   
3. 
   қан жасаушы және қан бұзушы мүшелер, қан, жүрек
   
4. 
   циркуляциялайтын қан, қан жасаушы және қан бұзушы мүшелер, реттеушi аппарат, жүрек
   
5. 
   циркуляциялайтын қан, қан депосы, жiлiк майы, қан тамырлар
   

1. 
   эрироциттердiң гемоглобинге қанығу дәрежесiн
   
2. 
   эритроциттердiң темiрге қанығу дәрежесiн
   
3. 
   қандағы гемоглобин мөлшерiн
   
4. 
   эритроцит санының лейкоциттерге қатынасын
   
5. 
   пiшiндi элементтер мен плазма қатынасын
   

1. 
   бүйректе, бауырда, көк бауырда
   
2. 
   жүректе, көк бауырда, бүйрек үстi бездерде
   
3. 
   көк бауырда, гипофизде, бұлшықеттерде
   
4. 
   өкпеде, ас қазанда, iшекте
   
5. 
   iшекте, гипототаламуста, қызыл сүйек майында
   

1. 
   ретрактоэнзим, серотонин бөлiп шығарады, тромбопластин құрылуына жағдай жасайды
   
2. 
   антидене бөлiп шығарады, оттегiнi тасмалдайды, топтық өзгешелiкке ие болады
   
3. 
   аллергиялық реакцияларға қатысады, серотониндi бөлiп шығарады, суды тасымалдайды
   
4. 
   тромбопластиннiң пайда болуына жағдай жасайды, фагоцитоздық қызметке ие болады
   
5. 
   серотонин және гепарин бөлiп шығарады, қан ұюына кедергi жасайды
   

1. 
   иiстi газбен
   
2. 
   көмiр қышқыл газымен
   
3. 
   оттегiмен
   
4. 
   глюкозамен
   
5. 
   сумен
   

1. 
   сәйкес келмейтiн қанды құйғанда+
   
2. 
   эфир, сiлтiлi,қышқылдың әсерiнен
   
3. 
   жоғары t°-ның әсерiнен
   
4. 
   плазманың осмостық қысымының төмендеуiнен
   
5. 
   электрлiк тоқтың әсерiнен
   

1. 
   6,5-7% дене салмағынан – 4-5 л+
   
2. 
   3-5% дене салмағынан – 1,5-2 л
   
3. 
   9-10% дене салмағынан – 7-8 л
   
4. 
   11-12% дене салмағынан – 8-9 л
   
5. 
   13-15% дене салмағынан – 10-12 л
   
   11. 
       Пiшiндi элементтердiң пайыздық мөлшерiмен көрсетiлген қанның
       

1. 
   45%+
   
2. 
   25%
   
3. 
   30%
   
4. 
   55%
   
5. 
   65%
   

11. 
    III- қан тобы бар ауруға ... құюға болады.
    

1. 
   I мен III+
   
2. 
   I мен II
   
3. 
   II мен III
   
4. 
   II мен IV
   

13. Қанның тұтқырлығы қандағы ... байланысты болады мөлшерiне байланысты.

1. 
   эритроциттер және ақуыздардың+
   
2. 
   глюкоза мен гемоглобиннiң
   
3. 
   оксигемоглобин және натрий тұздарының
   
4. 
   лейкоциттер және ақуыздардың
   
5. 
   тромбоциттер және кальций тұздарының
   

1. 
   реципиенттiң эритроциттерiнiң гемолизi, керi агглютинация+
   
2. 
   донордың эритроциттерiнiң гемолизi
   
3. 
   донордың эритроциттерiне қарсы антидененiң пайда болуы
   
4. 
   ешқандай реакция болмайды
   
5. 
   реципиент пен донордың эритроциттерiнiң гемолизi
   

1. 
   2-15+
   
2. 
   20-25
   
3. 
   25-30
   
4. 
   30-40
   
5. 
   60-80
   

1. 
   Rһ+( қанды Rһ)-реципиентке қайта құйғанда+
   
2. 
   Rһ+(қанды Rһ+) реципиентке қайта құйғанда
   
3. 
   Rһ-( қанды Rһ)+ реципиентке көп мөлшерде құйғанда
   
4. 
   Rһ-( қанды Rҝһ+ реципиентке қайта құйғанда
   
5. 
   Rһ-( қанды Rһ)- реципиентке қайта құйғанда
   

1. 
   барлық сары суларында агглютинация жоқ +
   
2. 
   І,ІІ,ІІІ топтарда
   
3. 
   ІІІ,ІҮ топтарда
   
4. 
   І,ІІ
   
5. 
   І,ІІІ
   

1. 
   125-160 г/л+
   
2. 
   50-80 г/л
   
3. 
   85-115 г/л
   
4. 
   160-200 г/л
   
5. 
   220-260 г/л
   

1. Қан қандай иммундық қасиеттерге ие?

2. Агглютининдер және агглютиногендер деген не?

3. Қандай қан топтары белгілі, айырмашылықтары қандай?

4. Тобына байланысты қан құюдың қандай әдістері бар?

5. Резус-фактор дегеніміз не? Кім және қашан ең алғаш сипаттап жазды?

6. Резус-факторды есепке ала отырып қан құюдың қандай әдістері бар?

7. Резус-конфликт дегеніміз не?

8. Гемокоагуляция жүйесі дегеніміз не?

9. Қан ұюдың сатылары туралы замануй көзқарастардың мәні неде?

10. Қан ұюдың қандай плазмалық факторлары белгілі?

11. Қанның пішінді элементтерінің қандай ұю факторлары белгілі?

12. Гемостаз дегеніміз не?

13. Гемостаздың әртүрлі түрлерінің мәні неде:

а) қантамырлық-тромбоцитарлық;

б) коагуляциялық.

14. Қанның фибринолиздік жүйесі дегеніміз не?

15. Қанның ұюға қарсы механизмінің мәні неде?

16. Антикоагулянттар дегеніміз не: табиғи және жасанды?

17. Қанның сұйық жағдайының реттелуі қалай іске асады?

18. Қандай сұйықтықтар қан алмастырушы болып табылады?

Кредит -2

Әдістемелік нұсқау №1

1. Тақырыбы: Жүрек бұлшық еттерінің физиологиялық қасиеттері. Жүрек циклі жəне онық сатылық құрылымдары. Жүрек қызметінің реттелуі.

2. Мақсаты: жүрек бұлшықетінің физиологиялық қасиеттері мен ерекшеліктерін, жүрек оралымының фазалық құрылымын оқып үйрену, жүрек қызметінің әр түрлі реттелулерімен танысу.

3. Оқыту мақсаты: жүрек қызметін зерттеу әдістерін меңгеру (ЭКГ және ФКГ), ЭКГ негізгі тісшелерінің пайда болуын жазу және түсіндіру.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. 
   Жүрек бұлшықетінің физиологиялық қасиеттері мен ерекшеліктері.
   
2. 
   Кардиомиоциттер, олардың құрылысы.
   
3. 
   Жүрек оралымының фазалық құрылымы.
   
4. 
   Жүрек қызметінің реттелуі.
   
5. 
   Жүрек қызметінің жүйкелік реттелуі.
   

7. ВЖЖ парасимпатикалық бөлімінің жүрек қызметіне әсері.

8. Реттелудің интракардиалды механизмдері.

9. Жүрек қызметінің гуморалдық реттелуі.

Фонокардиография - жүректің тондарын жазып алу әдісі. Жүректің жұмыс істеуі дыбыстық құбылыстармен көрінеді, ол жүрек тоны деп аталады. Арнайы аспап –фонокардиограф арқылы жүректің төрт тоны жазып алынады.

Жүрек қан-тамыр жүйесінің функционалдық жағдайын бағалауда фонокардиографияның маңызы зор.