Сәрсен Аманжолов оңтүстік диалектісінің ерекшеліктері туралы
Лексикалық ерекшеліктері:
Диалект сөз
|
Әдеби атауы
|
Айуан, дәліз, далаң
|
Ауыз үй, алдыңғы үй
|
Егер
|
Ер
|
Ләғон
|
Леген
|
Датқой
|
Өсекші
|
Пісентті
|
Жинақты
|
Жуалдыз
|
Тебен ине
|
Нам
|
Ат
| Оңтүстік диалектісіне өзбек тілінің әсері
Өзбек тіліндегі сөз
|
Оңтүстік диалектісін-де айтылуы
|
Әбеди баламасы
|
Ачамай
|
Ашамай
|
Аш өңді
|
Бәдик
|
Бәдік
|
Мылжың
|
Мәтрә
|
Шәулі
|
Темір қалақ
|
Навқан
|
Науқан
|
Маусым
|
Бе: шаха
|
Бесақа
|
Тармақты айыр
|
Чалап
|
Шалап
|
Айран
|
Йомушқа
|
Жоңыршқа
|
Жоңышқа
| Оңтүстік диалектілеріндегі идиомалық және фразеологиялық тіркестер
Оңтүстік диалектісінде
|
ерекшеліктері
| | |
Әдеби баламасы
| | |
Фон.
|
Грамм.
|
Лек.
| |
Пұшайман жеу
| | |
+
|
Уайм жеу
|
Ақырет беру
| | |
+
|
Сөгу, ұрсу
|
Тайындық көру
|
+
| | |
Дайындық жасау
|
Табым жоқ
| | |
+
|
Көңілім соқпайды
|
Қабына ұрып жіберу
| | |
+
|
Қабына салып жіберу
|
Мият болды
| | |
+
|
Біреудің сөзін сөйледі
|
Тән алмау
| | |
+
|
Пікіріне қосылмау
|
Ол маған дәтмал айтты
| | |
+
|
Ол маған ақыл айтты
| Оңтүстік диалектісінде кездесетін терминдер мен сөздер
Азық-түлік атаулары
Оңтүстік диалектісінде
|
ерекшеліктері
| | |
Әдеби баламасы немесе түсінігі
| | |
Фон.
|
Грамм.
|
Лек.
| |
Атала
| | |
+
|
Ұн көже
|
Аймаш, нан салма
| | |
+
|
Суға пісіріп, майға салған нан
|
Шұқпа
| | |
+
|
Жұқа нан
|
Таңлау
|
+
| | |
Тыңдау
|
Пал, әсел
|
+
| |
+
|
Бал
|
Ұстаған
| | |
+
|
Мұжитын сүйек
|
Шүбет
|
+
| | |
Шұбат
|
Тұшытқан май
| | |
+
|
Еріткен май
| Оңтүстік диалектісінде кездесетін терминдер мен сөздер
Ауыл шаруашылығы терминдері
Оңтүстік диалектісінде
|
ерекшеліктері
| | |
Әдеби баламасы немесе түсінігі
| | |
Фон.
|
Грамм.
|
Лек.
| |
Дөмке
| | |
+
|
Мал қорасы
|
Маяна
| | |
+
|
Үйген шөп
|
Тоған
|
+
| | |
Тоғам
|
Чірік
|
+
| | |
Шірік
|
Шелкемдеу
| | |
+
|
Жинау
|
Араба
|
+
| |
+
|
Арба
|
Атпынан келу
| |
+
| |
Атпен келу
|
Ауу
| | |
+
|
Егіннің нашар шығуы
| Қолданылған әдебиеттер: - Ж.Мұхамбетов. «Қазақ диалектологисы». Оқу құралы/Астана: «Фолиант» баспасы, 2015 жыл. 171, 274-беттер.
- Ғ. Қалиев, Ш.Сарыбаев. «Қазақ диалектологиясы». Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1991 жыл. 142, 159-беттер.
- Диалектологиялық сөздік. –Алматы: «Арыс» баспасы, 2007 жыл. 19,143,217,389,686,780-беттер
- «Қазақ тілі тарихы мен диалектологиясы». Алматы: «Арыс» баспасы, 2001 жыл. 180, 181-беттер.
Назарларыңызға
рақмет!
Достарыңызбен бөлісу: |
