ОҚУ Әдістемелік кешен

Жоспар

1. 
   Графиктерді орналастыру принцптері.
   
2. 
   Word – та суретті даярлау.
   
3. 
   Суреттерді ерекшелеу.
   
4. 
   Суретті орналастыру.
   

1.Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р.

Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2.Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

3.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Информатика және компьютерлік техника. Алматы,” Мектеп”, 2002, 453 б.
Word - басќа программалардан графиктерді кірістіруге, сондай-аќ µзініњ кескіндерін даярлауѓа м‰мкіндік береді. Ќ±жат ішіне сыртта даярланѓан графикті орналастыру ‰шін Кірістіру --- Сурет (Вставка ---Рисунок) командасын орындап, ішінде сол сурет орналасќан файлдыњ атын кµрсету керек. Графиктік т‰ріндегі (иллюстрация) суреттердіњ кµшірмесін алдымен алмастыру буферіне ауыстырып, соњынан барып оны курсор т±рѓан орынѓа буфер арќылы да кірістіруге болады.
Графиктерді орналастыру принциптері.

Word сырттан алынѓан графикті мєтін элементі ретінде орналастырады, яѓни оны басќа шамадаѓы мєтіндік символ ретінде ќарастырады. График бастапќы даярланѓан кездегі мµлшерімен мєтінге кірістіріледі. Егер график мµлшері мєтін жолаѓыныњ мµлшерінен асып кетсе, онда кескін сол мєтін жолаѓына сай масштабталады. Графикті кірістіру кезінде кескіндерді орналастыру ‰шін мєтін жолдары автоматты т‰рде ыѓыстырылады. Ќ±рамында график бар мєтінді жања жолѓа ќосу кезінде сурет мєтінмен бірге тµмен – жоѓары жєне оњѓа – солѓа орын ауыстыратын болады.

Графиктік элементті ерекшелеу ‰шін, оныњ кез келген н‰ктесінде тышќанды шертсе жеткілікті, сонда графиктік шекаралары бойымен кішкене квадраттар пайда болады. Мєтін ішіндегі ерекшеленген графикке басќа элементтер сияќты т‰рлі – т‰рлі µњдеу істерін ж‰ргізуге болады.

Графикті мєтін жолдарына ыњѓайлы т‰рде орналастыру ‰шін, оны кадр ішіне ауыстыру керек. Ол ‰шін алдымен графикті ерекшелейміз де Кірістіру Кадр (Вставка Кадр) командасын орындаймыз. Нєтижесінде ішінде ерекшеленген графигі бар кадр даярланады. Егер кадрда тек сурет ќана болса, онда кадр мµлшері сол сурет мµлшерімен аныќталады: сурет масштабын µзгерту арќылы кадр мµлшерін µзгерте аламыз.

Кадрды ыњѓайлы орналастыра отырып, суретті мєтін бетініњ кез келген жеріне жайѓастыруѓа болады. Алдын ала аныќталѓан келісім бойынша мєтін ішінде графиктіњ алѓашќы кµшірмесі т±рады. Ж±мыс істеу процесінде алѓашќы файл µзгергенмен, мєтін ішінде орналастырылѓан кескін µзгеріссіз саќталады.

Word – та суретті даярлау.

Ќарапайым графикалыќ элементтерді (т‰зу сызыќ, ќисыќ, сызыќ, дµњгелектер, іші боялѓан, боялмаѓан кµпб±рыштар, мєтінмен толтырылѓан тµртб±рыштар) Word ќ±рамындаѓы графикалыќ редактордыњ кµмегімен даярлауѓа болады. Салынѓан сурет элементтерімен ж±мыс істеу тек редактордыњ параќ беттерін белгілеуді ќарап шыѓу режимінде ѓана болады. Word программасы осы режимде сурет салуѓа талаптану кезінде автоматты т‰рде ауысуѓа тырысады.

Геометриялыќ элементті ерекшелеу ‰шін, ол элементті тышќанмен ерекшелеу керек. Осыдан кейін ерекшеленген элемент айналасында оныњ µошемдерін µзгертуге м‰мкіндік беретін кішкене сегіз тµртб±рышпен ќоршалѓан жаќтау (рамка) пайда болады.(19.3. сурет).

Суретті салу барысында олардыњ т‰стерінен бір мезгілде µзгерту ‰шін бірден бірнеше геометриялы± элементтерді ерекшелеу ќажет болуы ыќтимал. Ол ‰шін, тµменгі Сурет салу (Рисование) аспабтар таќтасындаѓы тілсызыќ бейнесі бар батырманы басып, ќажетті элементтерді ќамтитын тіктµртб±рыш салу керек. Элементтерді біртіндеп тањдап та алуѓа болады. Ол ‰шін бірінші ќажетті элементті тышќанмен шертіп, осыдан кейін Shift жібермей ±стап т±рып, келесі элементтердіњ де єрќайсысын тышќанмен шертіп отыру керек. Егер де тањдап алынѓандардыњ ішінен бір элементті алып тастау ќажет болса, Shift пернесін басып т±рып, осы элементті тышќанмен таѓы да бір рет шертсе болѓаны.

Элементтер тобын ±йымдастыру.

Жоѓарыда айтып µткеніміздей, кез келген сурет бір немесе бірнеше элементтерден т±рады. Осындай бірнеше элементтерді ќ±растырып, оларды бір б‰тін ретінде µњдейге болады.

Бірнеше элементтерден т±ратын топты ќ±ру ‰шін, алдымен оларды ерекшелеу керек, одан кейін сурет салу аспаптар таќтасындаѓы Топтастыру (Сгруппировать) батырмасын басу керек.(19.4. сурет).

Топты жіктеу.

Ќажетті бір элементтерді орындап болѓан соњ геометриялыќ элементтер тобын ќайтадан бµлек – бµлек элементтерге жіктеге болады. Ол ‰шін сол біріктірілген топты тањдап алып, Сурет салу аспаптар таќтасында Топты жіктеу (Разгруппировать) батырмасын басу керек.

Геометриялыќ элементтердіњ орнын ауытыру ‰шін, алдымен оны ерекшелеп, содан кейін оны тышќанмен іліп алып, керекті орынѓа ауыстыру керек.Біріншіден бірнеше элементтерді де ауыстыруѓа болады. Ол ‰шін олардыњ бєрін де ерекшелеп, содан кейін біреуін тышќанмен ±стап т±рып орнын ауыстыру керек, сонда онымен бірге ќалѓандары да орын ауыстырады. Сондай –аќ бірнеше элементтіњ орнын ауыстыру ‰шін, олардыњ барлыѓын бір ірі топќа біріктіру тєсілін де пайдалануѓа болады.

Егер де геометриялыќ элементтерді тік (вертикаль) немесе кµлденењ (горизонталь) баѓытта жылжытќыњыз келсе, онда оларды орнын ауыстыру барысында Shift пернесін жібермей ±стап т±ру керек.

Геометриялыќ элементтердіњ кµшірмесін алу жєне оларды жою.

Геометриялыќ элементтердіњ кµшірмесін алу жєне оларды жою ‰шін, мєтін фрагменттерініњ кµшірмесін алуѓа жєне жоюѓа арналѓан Т‰зету (Правка - Edit) менюі командаларын пайдалануѓа болады. Элементтер тобын алдын ала ерекшелеген жµн.

Егер графиктік элементтер бір – бірін жауып и±ратын болса (19.5.-сурет), ќай элементтіњ алдынѓы шепке, ал ќайсысыныњ артќы шепке орналасу керектігін аныќтап кµрсету м‰мкіндігі бар. Ь±л ‰шін ќажетті элементті ерекшелеп, Жоѓарыѓа орналастыру (Поместить наверх) немесе Кейін орналастыру (Поместить назад) батырмасын басу керек.

Wordпрграммасыныњ графиктік редакторыныњ кµмегімен кез келген элементті тік немесе кµлденењ осіне ќатысты 90⁰ немесе 180⁰- ќа б±рып орналастыруѓа болады. (19.6.-сурет). Графиктік редактордыњ тµмендегідей батырмалары мынадай єрекеттерді орындайды:

-тањдап алынѓан элементті оныњ тік (вертикаль) осіне байланысты б±ру;

-тањдалѓан элементті оныњ кµлденењ осіне ќатысты б±ру;

• 
  тањдап алынѓан элементті саѓат тілі бойынша 90⁰ – ќа б±ру.
  

1. 
   Баспа шығарарда алдын ала қарап шығу .
   
2. 
   Беттерді қиюластыру.
   
3. 
   Құжатты баспаға шығару.
   
4. 
   Баспаға шығарудың қосымша опциялары.
   

1.Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р.

Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2.Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

3.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Информатика және компьютерлік техника. Алматы,” Мектеп”, 2002, 453 б.

Құжатты баспаға жіберу алдында оның қағаз бетінде қалай көрінетінін алдын ала қарап шығу керек. Бұл біраз уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкіндік береді.

Word редакторында бірден құжаттың бірнеше дана көшірмесін баспаға шығаруға мүмкіндік бар, сондай-ақ, құжаттың тек кейбір беттерін ғана баспаға шығаруға болады.

Кез келген ќ±жатты Word экранында орналасќан “Файл -- Ќасиеттер” с±хбат терезесіндегі статистикалыќ мєліметтермен бірге басып алуѓа болады. Б±дан µзге де баспаѓа шыѓарудыњ толып жатќан ќосымша м‰мкіндіктерін ќарастырамыз.

Баспаѓа шыѓаратын ќ±жатты ќарап шыѓу ‰шін келесі тµрт режимніњ кез келгенін пайдаланамыз, олар: єдеттегі(обычный), беттерді белгілеу (разметка страница ), ќ±ќжат ќ±рылымы(структура документа) жєне баспаѓа шыѓарарда алдын ала ќарап шыѓу (предварительный просмотр). Егерде ќ±жат ќ±рамында арнайы элементтер (кестелер, кадрлар, графиктік объектілер, т.с.с.)

Болса, онда тек беттерді белгілеу жене баспаѓа шыѓарарда алдын ала ќарап шыѓу сияќты екі режим ѓана баспаѓа шыѓарылатын ќ±жат жайлы алдын ала толыќ т‰сінік бере алады.

Кµрсетілген тµрт режимніњ єрќайсысыныњ µзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, бетті белгілеу режимі мєтінніњ немесе графиктіњ жеке элементтерініњ орнын µзгертуге жене Word –тыњ барлыќ аспаптарын пайдалануѓа м‰мкіндік береді. Ал алдын ала ќарап шыѓу режимі арнайы батырмалар орналасќан “ Алдын ала тексеру” таќтасыныњ арнайы ќ±ралдарын пайдалануды ±сынады.

Бет белгілерін ќарап шыѓу режимі ќарап шыѓу режимі болып саналады, сондыќтан оны ќ±жатты оќу мен т‰зетуде жене баспаѓа шыѓарудан б±рын алдын ала ќарап шыѓуда пайдаланады.

Бетті белгілеп ќарап шыѓару режимінде ќ±жат баспадан шыѓарылѓаннан кейін ќандай к‰йде болса, дєл сондай к‰йде кµресіз.Сондыќтан б±л режимде таќырыптардыњ, кестелердіњ,суреттердіњ жене оларѓа т‰сінік беретін тµменгі шекте орналасатын сілтемелердіњ, сондай –аќ бет номерлерініњ ќаѓаз бетіне орналасуын баќылап отыру µте ќолайлы.

Беттерді белгілеу режимінде ќ±жатты ќарап шыѓу ‰шін мынадай єрекеттерді орындањдар:

-ќарап шыѓатын ќ±жатты экранѓа шыѓарыњыз жене ашыњыз;

-Т‰р – Бетті белгілеу (Вид – Разметка Страница ) командасын орындањыз немесе кµлденењ айналу сызѓышыныњ сол жаќ шетінде орналасќан бет белгілеуді ќарап шыѓу режимініњ батырмасын басыњыз.

-жеке бетер ќаѓазда ќалай кµрінетінін ќарап шыѓу ‰шін Т‰р – Масштаб (Вид -- Масштаб) командасын тањдањдар немесе аспаптар стандартты таќтасына орналасќан Масштаб батырмасын басыњдар, осы єрекеттердіњ нєтижесінде объектілердіњ ќ±жат бетінде орналасуы жайлы толыќ т‰сінік алуѓа болады.

Басќа бір ќарап шыѓу режиміне µту ‰шін, Т‰р (Вид) менюіне ішкі командаларын немесе кµлденењ айналу жолаѓыныњ сол жаќ шетінде орналастырылѓан, ќарап шыѓу режимдерініњ ауыстырып ќосќыш батырмаларын пайдаланыњыз.

Єдетте, ќ±жатпен ж±мыс істеуді аяќтаѓани соњ оны баспаѓа жібересіз, яѓни м±ндайда Word терезесіндегі аѓымдаѓы ќ±жатты шыѓаруды ж‰зеге асырасыз. Алайда, егер ќ±жаттыњ толыќ жµндегеніне сенімді болсањыз, онда Word терезесін ашпайаќ, тіпті Word-ты іске ќоспайаќ, басып шыѓара аламыз.

Аѓымдаѓы ќ±жатты баспаѓа шыѓару ‰шін келесі єрекеттерді орындањыз.

1.Ќажетті ќ±жатты экранѓа шыѓарыњыз.

2.Файл – Баспаѓа шыѓару командасын орындањыз немесе Ctrl + Shift + F12 пернелер комбинациясын басыњыз, сонда экранда “Баспа” с±ќпат терезесі пайда болады.

3.ОК батырмасын басыњыз.

Міне, сіздер Word редокторыныњ ќ±жатарды баспаѓа шыѓару м‰мкіндіктерініњ басты бµлігімен таныс болыњыздар. Енді ќ±жатты баспаѓа шыѓаруды басќаратын ќалѓан басќа да опцияларына кµњіл бµлейік. Б±л опциялар “ Параметірлер ” с±ќпат терезесініњ

“Баспа” (Печать) ќосымшасында орналасќан (20.6-сурет). Б±л ќосымшаѓа экранѓа тікелей “Баспа” с±ќпат терезесінен (Параметрлер батырмасы) немесе

Файл – параметірлер командасын тањдау арќылы ќатынас ќ±руѓа болады.

1.PowerPoint программасын іске қосы және презентация құрудың тәсілдерін таңдау;

2.Автомазмұн шебері көмегімен презентациялар құру;

3.Шаблондар көмегімен және бос презентация құру;

4.Слайдқа мәтін, суреттер, графикалық обьектілер енгізу.
Әдебиеттер

1.Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р.

Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2.Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

3.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Информатика және компьютерлік техника. Алматы,” Мектеп”, 2002, 453 б.
Microsoft PowerPoint – Microsoft Office-тің құрамындағыперзентациялық материалдар дайындауға арналған программа. Бұл программа кодоскоптарға және 35 мм-лік мөлдір қабыршақтарға (пленка) арналған слайдтар, қағазда үлестірілетін материалдар, компьютер экранында анимациялық көріністерді бейнелей алатын презентациялар дайындау мүмкіндігін береді. Microsoft PowerPoint программасында баяндама немесе мекеменің ашылу салтанаты т.с.с әртүрлі материалдарды оның дыбыстық және мультимедиалық мүмкіндіктерін пайдаланып жандандырып жіберуге болады.

PowerPoint программасын іске қосу.

-PowerPoint программасы тапсырмалар тақтасындағы іске қосу батырмасын шерткенде ашылатын бас менюдің Программалар, Microsoft PowerPoint қатарында тышқанды шерту арқылы іске қосылады.

-Менің компьютерім немесе Сілтеуіш программасының терезесінде С дискісінде сақталған Microsoft Officeбумасындағы Microsoft PowerPoint жарлығында тышқанды екі рет шерту арқылы да іске қосуға болады.

PowerPoint программасы іске қосылған мезетте презентация құрудың тәсілдерін таңдау және бұрын құрылған презентацияны оқу мүмкіндігін беретін сұхбат терезе ашылады. (1.1-сурет).

-Автомазмұн шебері (Мастер автосодержания) ауыстырғышы таңдалса, жаңа презентация, белгілі тақырыпқа сәйкес мәтін және безендіру элементтері енгізіліп сақталған презентациялар тізімінен қажеттісін таңдап, сатылы түрде сұрақтарға жауап бере отырып құрылады.

-Презентациялар шаблоны (Шаблон презентации) ауыстырғышы өз презентацияңызды бұрыннан безендіру элементтері сақталып қойылған шаблон түріне келтіріп дайындау мүмкіндігін береді.

-Бос презентация (Пустую презентацию) ауыстырғышы бұрын-құрылып, сақталып қойған презентацияны оқу мүмкіндігін береді.

-Презентацияны ашу ауыстырғышы бұрын-құрылып, сақталып қойған презентацияны оқу мүмкіндігін береді. Бұл ауыстырғыш қосылғаннан кейін, ашуға қажетті презентация сақталған орынды көрсетуді талап ететін сұхбат терезе ашылады.

1. PowerPoint программасында слайд құру тәсілі. Бос презентация құру

2. Слайдтарды безендіру элементтері.

3.Диаграмма құру

1.Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р.

Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2.Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

• 
  PowerPoint программасын іске қосу мезетінде экранда пайда болған сұхбат терезенің Презентация құру өрісіндегі Бос презентация (Пустую презентацию) опциясын таңдау арқылы;
  
• 
  Файл-Құру командасын орындағанда ашылған сұхбат терезенің Жалпы (Общие) астарлы бетінде Жаңа презентацияны (Новую презентацию) шарт белгісін таңдау арқылы;
  
• 
  Стандарттар саймандар тақтасындағы Құру (Создать) батырмасында тышқанды шерту арқылы орындауға болады.
  
• 
  Осы әрекеттердің бірі орындалған соң экранда Слайд құру сұхбат терезесі ашылады (1.4-сурет).
  

Microsoft Office құрамындағы Microsoft Graph арнайы программасының көмегімен қарапайым диаграммаларды құру мүмкіндігі бар. Енгізу-Диаграмма (Вставка-Диаграмма) командасын орындаймыз немесе слайдқа диаграмма енгізу схемасы таңдалса, диаграмма өрісінде тышқанды екі рет шертеміз. Саймандар тақтасындағы диаграмма енгізу батырмасында тышқанды шертуге де болады. Осы мезетте экранда мәліметтер кестесі мен диаграмма пайда болады (1.8-сурет). Меню қатарындағы командалар мен саймандар тақтасында болған өзгерістерді бірден байқауға болады. Кестедегі мәліметтерді тұтас белгілеу үшін, қатарлар менбағаналардың тақырыптары қиылысқан сол жақ жоғарғы бұрышта тышқанды шертеміз. Del пернесін басу арқылы оларды өшіріп, өзімізге керекті мәліметтерді енгіземіз де, меню қатарынан Диаграмма-Диаграмманың типі (Диаграмма-Тип диаграммы) командасын орындап, диаграмманың типін таңдаймыз. Диаграмма-Параметрлер (Диаграмма-Параметры) командасын орындап,қажетті параметрлерді тағайындаймыз (түсініктеме, тақырып, жазбалар қосу т.с.с.) Диаграмманы слайдқа орналастыру үшін, слайдта тышқанды шертіп, Мәліметтер кестесі терезесін жабамыз.

• 
  Слайд белгіленуі (Разметка слайда) Слайд белгіленуі ретінде слайдқа орналастыратын мәтін, сурет, диаграмма т.б. формасын айтуға болады.
  
• 
  Түрлі түстер схемасы (Цветовая схема). Түстердің кең мөлшерлі спектрінен кез-келген түсті таңдау мүмкіндігін береді.
  
• 
  Фон Слайдтағы түстер тек бір түсті ғана болуы міндетті емес. Палитрадағы ұқсас түстердің бірінен басқасына біртіндеп ауысуға болады. Сондай-ақ, бір түстің өзін вариациялық түрде қанықтыра отырып, түстің әр түрлі өрнектерін шығаруға болады.