Оқу-әдістемелік материалдар «Кіріспе. Биофизика пәні және оның мәселелері. Термодинамика» Биофизика пәні және оның мәселелері
жүктеу/скачать 7,56 Mb.
|
2 Электролиттердің транспорты. Электр тогы дегеніміз электр тогы әсерінен зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы. Зарядталған бөлшектер электрондар немесе оң және теріс иондар болуы мүмкін. Электр өткізгіштік барлық металдар мен көптеген жартылай өткізгіштерге, ал иондық электролиттер ерітіндісі, кейбір тұздар мен иондық кристалдардың қосындысында болады. Биологиялық жүйелерді таза электрондық өткізгіштік болмайды. Қан, цитоплазма және көптеген сұйықтықтар электролиттер ерітінділері болып табылады. Цитоплазманың меншікті кедергісі тұрақты токта  аралығында, көптеген ұлпаның меншікті кедергісі  -ға дейін жетеді. Электр тогын жақсы өткізетіндер жұлын сұйықтығы, қан, лимфа, ал нашар өткізетіндер – еттер, бауыр, өкпе. Кедергілері ең үлкендері май және сүйек ұлпалары, тері. Терінің кедергісі сыртқы себептерге байланысты. Мысалы, су қолдың кедергісі зақымданған қолға қарағанда едәуір аз. Дененің электр өткізгіштігі деп уақыт бойынша өзгермейтін электр өрісі әсерінен заттың электр тогын өткізу қабілетін айтамыз. Плазмалардағы электр тогын тасымалдайтын электрон және ион болып саналады. Металдарда дәлме-дәл орындалатын Ом заңы биологиялық организмде сол күйінде орындалмайды. Өткізгіш арқылы өтетін токтың шамасы кернеуге тура пропорциональ екеін белгілі:  . Ал осы заң тірі организмдерде орындалмайды екен. Тірі организм арқылы ток жүргенде оған берілген кернеу өзгермесе де, одан өтетін ток өзгереді. Дәлірек айтқанда ток күші кемиді. Ол ұлпада болып жатқан поляризацияға байланысты. Ұлпалардың сиымдылық, диэлектрлік қасиеттерінен ток күші азаяды. Биологиялық объектілер үшін Ом заңы былай жазылады:
Мұндағы  - поляризация қозғаушы күші. Поляризация дегеніміз байланысқан зарядтардың электр өрісі әсерінен қозғалуын, сөйтіп электр қозғаушы күшінің пайда болуын поляризация деп атайды.
жүктеу/скачать 7,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|