Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

қажеттікке
жарату
жөніндегі
біртұтас
түсініктерді
меңгертуге
бағытталады
. 
Экономикалық
тəрбиенің
негізгі
мақсаты
- 
нарықтық
заман
аймағында
бағыт
-
бағдар
алып
жүруге
қабілетті
əрі
өз
іс
-
əрекеті
мен
қызметін
экономикалық
тұрғыдан
үнемді
де
тиімді
іске
асыра
білетін
тұлға
қалыптастыру
. 
Бұл
мақсаттың
жүзеге
келуі
ұланғайыр
міндеттер
кешенін
шеше
білуге
байланысты
. 
Атап
айтсақ
, 
олар
: 
- 
тəрбиеленушілерде
экономикалық
білімдер
мен
экономикалық
іс
-
əрекеттерге
деген
қажетсіну
сезімін
қалыптастыру
; 
- 
негізгі
экономикалық
ұғымдарды
, 
категорияларды
, 
заңдар
мен
процестерді
меңгеру
; 
- 
табыскерлікті
, 
жауапкершілікті
, 
өзіндік
дербестікті
дамыту
; 
- 
табыскерлік
іс
-
əрекетке
қажет
дағдыларды
игеру
; 
- 
мүмкін
болар
қиыншылықтарға
психологиялық
дайындық
қалыптастыру
. 
Экономикалық
тəрбие
мазмұны
тəрбиеленушілердің
экономикалық
білімдерді
меңгеруі
үшін
қажет
əрқилы
құрал
-
жабдықтарды
пайдалануына
, 
экономика
бастауларын
оқу
барысында
, 
сондай
-
ақ
сабақтан
тыс
(
бизнес
–
клуб
, 
менеджерлер
клубы
, 
маркетинг
-
клуб
жəне
т
.
б
.) 
үйренуіне
; 
кəсіби
оқуына
жол
ашады
. 
Экономикалық
тəрбие
формалары
мен
əдістері
оқушылардың
экономикалық
білімдерді
қажетсінуінен
өз
бетінше
игеру
жəне
оларды
қалыптан
тыс
жағдайларда
пайдалана
білу
ептіліктерін
орнықтыруға
бағытталған
. 
Кəсіби
 
бағдарлау
 
– 
отбасы
, 
оқу
орны
, 
мемлекет
, 
қоғам
жəне
коммерциялық
мекемелердің
ел
тұрғындарына
кəсіп
таңдау
, 
іріктеу
жəне
ауыстыру
жолында
жəрдем
беруді
қамтамасыз
етуші
ақпараттық
əрі
ұйымдастыру
– 
тəжірибелік
іс
-
əрекеті
. 
Бұл
қызмет
əр
тұлғаның
жеке
мүддесін
, 
сонымен
бірге
еңбек
рыногінің
қажетін
ескеру
негізінде
жүргізілуі
тиіс
. 
Кəсіби
бағдарлау
ісі
– 
əр
адамның
өз
жеке
басына
сай
кəсіпті
өзінше
айқындап
, 
таңдауына
жəрдем
ретінде
ұйымдастырылатын
əлеуметтік
-
экономикалық
, 
психологиялық
-
педагогикалық
, 
медициналық
-
биологиялық
, 
өндіріс
-
техникалық
шаралардың
ғылыми
негізделген
жүйесі
. 
Кəсіби
бағдарлау
жүйесі
өз
аймағында
келесідей
кəсіптік
қызметтерді
қамтиды
: 
- 
ағарту
– 
тəрбиеленушілерді
əрқандай
кəсіптердің
əлеуметтік
–
экономикалық
, 
психологиялық
–
физиологиялық
ерекшеліктері
жөніндегі
білімдермен
таныстыру
; 
- 
диагностикалау
– 
кəсіп
таңдауға
байланысты
адам
жүйке
жүйесінің
ерекшеліктерін
, 
оның
денсаулығын
, 
қызығулары
мен
ынтасын
, 
құндылықты
бағыт
-
бағдарын
, 
ұстаным
-
көзқарастарын
зерттеп
, 
анықтау
; 

- 
кеңес
 
беру
– 
кəсіпке
қойылатын
талаптар
мен
нақты
тұлғаның
жеке
-
дара
психологиялық
ерекшеліктері
арасындағы
сəйкестікті
айқындау
; 
- 
кəсіптік
 
іріктеу
– 
адамды
қызметке
қабылдаушы
мекемелер
тарапынан
жүргізілетін
іс
; 
- 
бейімделу
– 
адамның
кəсібі
іс
-
əрекетке
кірісу
процесі
, 
өндіріс
жүйесі
мен
мамандық
ерекшеліктеріне
икемдесу
процесі
. 
 
14.3. 
Бала
 
құқықтары
 
жөніндегі
 
халықаралық
 
құжаттар
идеяларының
 
тəрбие
 
мазмұнында
 
ескерілуі
 
Бала
құқықтары
, 
оның
өміріне
, 
дамуына
, 
білімденуі
мен
тəрбиесіне
қамқорлық
қашанда
бүкілəлемдік
проблема
болған
.
Қабылданған
халықаралық
құжаттарда
(
Бала
құқықтары
Декларациясы
, 1959
ж
.; 
Бала
құқықтары
жөніндегі
Конвенция
, 1989
ж
.; 
Балалар
тіршілігін
сақтау
, 
қорғау
жəне
оларды
дамыту
Декларациясы
, 1990
ж
.; 
Ымырашылдық
принциптері
Декларациясы
1995
ж
.; 
Əлем
мəдениеті
жөніндегі
Декларация
, 1998
ж
. 
жəне
т
.
б
.) 
қоғамда
бала
құқықтарының
үстемдігін
, 
оларда
ымырашылдық
, 
басқыншылыққа
бармау
сезімдерін
оятып
, 
тыңдай
білу
мен
зер
салуға
үйрету
қажеттігі
жария
етілді
. 
Бұл
құжаттарда
хатталған
бағдарламалар
барша
аймақтардағы
барлық
халықтар
үшін
теңдей
маңызды
да
олар
тарапынан
бірдей
орындалуы
міндетті
. 
Адам
құқықтары
мен
негізгі
еркіндіктері
рухындағы
тəрбие
мақсаттары
, 
принциптері
жəне
мазмұны
БҰҰ
білім
, 
ғылым
жəне
мəдениет
бойынша
Бас
конференциясының
«
Халықаралық
қатынастар
, 
өзара
түсіністік
жəне
бейбітшілік
рухындағы
тəрбие
жəне
адам
құқықтары
мен
негізгі
еркіндіктерін
құрметтеу
рухындағы
тəрбие
жөніндегі
» 
ұсыныстарында
(
Париж
, 
қараша
, 1974
ж
.) 
жарияланды
. 
Сонымен
бірге
бұл
шешім
Еуропалық
Кеңес
мүшелері
– 
мемлекеттерінің
Министрлері
Комитетінің
№
Р
(85)7 
адам
құқықтарын
мектепте
оқыту
туралы
жарлығымен
(14 
мамыр
, 1985
ж
.) 
бекіген
. 
БҰҰ
Бас
Конференциясының
Ұсыныстарында
тəрбиеге
былайша
анықтама
берілген
: 
«
тəрбие
- 
ұлттар
 
мен
 
халықаралық
 
қауымдастық
 
шеңберінде
 
жəне
 
олар
 
игілігі
 
үшін

жеке
 
тұлғалар
 
мен
 
əлеуметтік
 
топтардың
 
өз
 
дарынын
, 
қабілеттерін
 
жəне
 
білімдерін
 
саналы
 
түрде
 
дамытуға
 
мүмкіндік
 
беретін
 
бүкіл
 
қоғамдық
 
өмір
 
процесін
 
аңдатады
».
Бұл
процесс
қандай
да
нақты
шарамен
шектеліп
, 
тоқтап
қалмайды
.
Бұл
құжаттың
III 
бап
(4-
б
.) 
тəрбие
мазмұнының
негізгі
принциптері
жəне
аса
маңызды
мəселелері
нақты
көрсетілген
: 

- 
барша
халықтарды
, 
олар
мəдениетін
, 
өркениетін
, 
құндылықтары
мен
өмір
салтын
ұлыстың
мəдениетімен
бірге
жəне
өзге
адамдар
мəдениетін
түсіну
, 
құрметтеу
; 
- 
халықтар
мен
ұлттар
арасындағы
күннен
күнге
ұлғайып
бара
жатқан
ғаламдық
өзара
тəуелділікті
сезіну
; 
- 
өзгелермен
ортақтасу
, 
қарым
-
қатынас
жасауға
қабілеттілік
;
- 
жеке
тұлғалар
, 
əлеуметтік
топтар
мен
халықтардың
өз
құқықтарын
ғана
емес
, 
сонымен
қатар
бір
-
біріне
жүктейтін
міндеттерін
де
аңдау
; 
- 
халықаралық
ынтымақтастық
жəне
қызметтестіктің
қажеттігін
түсіну
жəне
т
.
б
. 
Аталған
құжат
адам
, 
азаматтар
құқықтары
сарынындағы
тəрбиенің
адамгершілік
рухындағы
тəрбиемен
(10-16
б
.), 
бейбітшілік
бағытындағы
тəрбиемен
(6 
б
.), 
мəдени
аралық
тəрбиемен
өзара
байланысты
болатынын
əрі
бұлардың
бəрі
отандық
жəне
əлемдік
ұлыстар
мəдениетін
меңгеру
негізінде
орындалатынын
баса
насихаттайды
(17,21,22,23 
б
.
б
.). 
Аса
жоғары
педагогикалық
маңызға
ие
болған
құжат
– 
бұл
Бала
құқықтары
жөніндегі
Конвенция
. 
Қазақстан
Республикасында
бұл
Конвенция
ресми
түрде
бекіп
, 
қабылданды
. 
Оның
тұжырымдары
төрт
негізгі
талаптарға
саяды
: 
баланың
тіршілік
ету
, 
даму
, 
қорғану
жəне
қоғам
өміріне
белсенді
араласу
құқықтарын
қамтамасыз
ету
. 
Конвенцияда
ересектердің
балалармен
қарым
-
қатынас
жасаудың
жалпы
адамзаттық
мəдениет
идеяларының
негізіне
арқау
адамгершілік
– 
инабаттық
қағидалары
айқындалған
. 
Мұнда
барша
жұртшылыққа
өз
арақатынастарын
гуманистік
негізде
құрып
, 
бала
тұлғасын
құрметтеу
жəне
əлпештеу
, 
оның
ой
-
пікірлері
мен
көзқарастарын
қолдап
-
қуаттау
жəне
осылардың
бəрін
ізгілік
тəрбиесінің
негізіне
қалау
қажеттігі
жөнінде
ұран
тасталды
. 
Бала
құқықтары
жөніндегі
БҰҰ
Конвенциясы
тұжырымдарын
, 
Бала
тіршілігін
, 
қорғанысы
мен
дамуын
қамтамасыз
ету
туралы
дүниежүзілік
Декларациясы
жəне
оны
іске
асыру
əрекеттерінің
Жоспарын
орындау
мақсатында
ҚР
үкіметі
өз
Қаулысын
қабылдады
. 
Осыған
сəйкес
Республикалық
бағдарлама
түзіліп
, 
С
.
Назарбаева
бастаған
«
Бөбек
» 
қоры
жəне
балалар
қамқорлығын
өз
міндетіне
алған
басқа
да
қоғамдық
мекемелер
іске
қосылды
. 
Бала
құқықтары
жөніндегі
Конвенция
жəне
БҰҰ
-
ның
басқа
да
тұғырлы
құжаттарында
жарияланған
Ережелердің
түпкі
мəні
– 
білім
жəне
тəрбие
толығымен
тұлға
дамуына
, 
сонымен
бірге
адамның
құқықтарын
жəне
негізгі
еркіндіктерін
құрмет
тұтуға
бағышталуы
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: