ҚОСЫМША: 1-қосымша. «Нарықты реттеуге банк жəне салық жүйелерінің ықпалы» іскерлік ойыны

Берілген ойында нарық экономикасының орталық органдарының: Қаржы министрлігі жəне банк жүйесі қызметтері үлгі ретінде келтіріледі.

Ашық нарықта салық саясаты, банк операцияларын жүргізу механизмдері мен мақсаттары қарастырылады. Лаффер қисығының заңдылықтары, банк «маржасының» пайда болу үрдістері көрсетілген.

1. 
   – Қаржы министрлігі (ҚМ)
   
2. 
   – Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі (ҚРҰБ)
   
3. 
   – коммерциялық банктер (КБ)
   
4. 
   – автокөлік фирмаларының мешік иелері мен басқарушылары
   

Автокөлікті жасауда берілген өнімнің елеулі түрде артық өнімнің пайда болуына əкелетін өндіріс көлемінің жағдайы қалыптасты (ойын-да əлемдік нарық, экспорт мен импорттың ықпалы ескерілмейді). Осы жағдайларда мемлекет, қалыптасқан шуды «салқындату» бойын-ша шараларды қабылдайды. Автокөлікке деген қажеттілікті анықтай отырып, мемлекет ҚМ арқылы АӨ пайдаға салынатын салықтың есебінен берілген салаға салынатын жеке капитал салымдарын төмендетеді. Бірақ салықтарды шексіз көтеруге болмайды, олардың шекті мөлшері – пайданың 25%-ы. Бірақ бұл ҚМ есептеулері бой-ынша инвестициялардың деңгейін төмендету үшін жеткілікті емес. Сондықтан салыққа қосымша ретінде ықпал етудің кредиттік əдістері қолданылады.

Ұлттық банк коммерциялық банктердің артық кредит ресурстарын жою үшін облигацияларды шығарады. Сонымен қатар ҚРҰБ жеке бан-ктерге ұсынатын кредиттер бойынша пайыздың есептік мөлшерлемесін көтереді. КБ өз кезегінде, АӨ үшін ұсынылатын кредиттер бойынша пайыздың деңгейін көтеруге мəжбүр.

КБ-ден кредиттің елеулі сомасын алуға жоспарлап отырған АӨ пайыздық мөлшерлеменің көтерілуінен кейін банктен алатын қарыздарын шектейді.

Автокөлік нарығында сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігін сақтау мен қайта өндірістің алдын алу үшін мемлекеттік органдардың

есептеулері бойынша, қажетті мөлшерде капитал салымдарын төмендету шаралары қолданылады. Ойынның барысы осындай.