сурет . Н-10 КЛ нивелирінің сыртқы көрнісі 406

406
Бұл фотоэлементтер тақтайшаны бойлай козғалып, көлденең 
бағыттағы лазер сəулелерімен түйіліскенде, автоматты түрде 
есептеп, нəтижелері мониторға беріледі. 
Геометриялық нивелирлеу. 
Екі нүктенің бір-бірінен биіктік 
айырмасын анықтау үшін бір бекеттен жүргізілетін нивелирлеу 
қарапайым 
деп аталады.
Бір-бірінен алыс орналасқан немесе салыстырмалы түрде тік 
бет кейлерде бірнеше бекет құрып, бір нүктеден екінші нүктеге 
жүр іп барып, нивелирлік өлшеулер жүргізуді 
кезекті 
нивелирлеу 
дей міз.
Бір-бірімен байланысатын екі нүктені пикеттер, екі нүктеге де 
ортақ нивелир орналасқан нүктені 
бекет 
деп атайды.
Нивелирлік жолды түсіру кезінде өлшеу жұмыстарын 
жүргізетін жолдың бойына бекет пен пикеттік нүктенің орын-
дарына қазық қағып 
пикетаж
жүргізеді. Сол үшін пикетаж-
ды əр 100-200 сирек жағдайда əр 50 метрден кейін жүргізіледі 
де жерден 20см шығып тұратын күзет қазығы орнатылады да 
оған өлшем жүргізген пикеттің реттік саны жазылады. Жанына
жердің беткі деңгейімен бірдей болатын екінші
 нүктелік қазықты
қағады. Пикетті есептеуді Пк 0 белгіленген бастапқы қазықтан 
бастайды. Одан соң ПК2, ПКЗ, ... ПК 28 тағы сол сияқты болып 
жалғаса береді. Пикеттің реттік санына қарап нивелирлік түсіру 
жұмыстарын жүргізген жолды тез анықтауға боладжы. Мысалы, 
пикеттің (ПК) саны 28, əр пикеттің арақашықтығы 100м болса, 
жүріп өткен жолдың ұзындығы 2,8 шақырымға тең болады.
28 ·100м = 2,8 шақырым
Жер бетіндегі шағын құрылымдардың (төбелер мен 
иіндер, кішігірім қазан шұңқырлар жүріп өтетін жолдардың 
бұрылыстарының бұрыштары т.б.) бұрылыстардың бұрыштары 
сияқты жүріс сызықтары да пикетке сирек жағдайда сəйкес 
келеді. Көлденең қима-сызбаларда көрсету үшін олардың биіктік 
белгілерін білу қажет. Сондықтан бұл нүктелерге де қазықтар 
қағады да күзет қойып, реттік санын белгілейді. Егер бастапқы 
0 нүктеден биік болса қосумен белгілейді, алдындағы пикетке 
төбенің беткейінің пикеттерінің санын қосады.
Геометриялық нивелирлеу кезінде құралды бекеттерге 
жолақты екі тақтайшаны (А жəне В) пикеттердегі нүктелерге 

407
тіктеп қояды. Мысалы, 0, 1, 2, 3 тағы сол сияқты нүктелердің 
бір-бірінен биіктігі 
3
2
1
,
,
h
h
h
тағы басқаң пикеттердің ортасына 
нивелирді қойып, байланыстырушы түзулердің арасын өлшеу 
арқылы тақтайшалардың көмегімен анықтайды [10.30 сурет].
Бірінші жəне соңғы нүктенің бір-бірінен биіктік айырмасы 
жеке пикеттердің биіктік айырмасының алгебралық жиынтығына 
тең болады:
∑
=
+
+
+
=
−
h
h
h
h
h
h
n
n
3
2
1
0
Тұйықталған жүрулердегі нүктелердің биіктік айырмасы 
теориялық тұрғыдан нольге тең болуы тиіс (
∑
=
v
h
). Нивелирлік 
жүру бір нүктеде тура жəне кері бағытта орындалады. Мұндай 
жағдайда тура жəне кері бағыттағы жүргізілген өлшеулердегі 
нүктелердің бір-бірінен биіктік айырмасының жиынтықтары бір-
бірімен тең болуы тиіс.

жүктеу/скачать 11,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: