Оқулық Алматы, 013 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»



Pdf көрінісі
бет137/142
Дата10.03.2022
өлшемі4,14 Mb.
#134958
түріОқулық
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   142
Байланысты:
burunbetova genetika neg

Вариациялық қатар
– зерттелетін белгінің мəндеріне сəйкес кластарға 
үлестірімі. Белгінің сипаттамаларын анықтау үшін құрастырылады.
Вирус
– нуклеин қышқылдары мен (ДНҚ немесе РНҚ) белоктардан 
тұратын жəне жасуша қожасының ішінде көбейетін инфекциялы ағза.
Галактоземия
– галактозаны глюкозаға ыдырататын ферменттің 
мутациялық жетімсіздігінен көмірсу метаболизмінің бұзылуы. Баланың 
ой-əрекеті біртіндеп төмендейді. Баланы емдеу үшін құрамында лактоза 
жоқ диеталық тағаммен қоректендіреді.
Гамета
– хромосома саны бойынша гаплоидты жыныс жасушасы.
Гаметалар тазалығының гипотезасы
– гетерозиготалы дарабастар дың 
əртүрлі гендерінің гаметалары жеке (таза, яғни дискретті) күйде болуы.
Гаметогенез
– гаметалардың түзілу үдерісі.
Гаплоид
– жасушалары бір ғана геномнан тұратын, яғни əрбір хромо-
сома тек бір рет қана кездесетін ағза. Бұл дарабастардағы хромосомалар 
жиынтығы гаплоидты деп аталады да, оны «n» символы арқылы белгілейді.
Гаплотип
– тіркескен локустар аллельдерінін комбинациясы. ДНҚ-ның 
дəл сол молекуласындағы нуклеотидтердің белгілі жүйелік комбинациясы.


254
Гемизигота
– гетерогаметалы жыныстың генотипінде жалғыз күйде 
болатын ген.
Гемиглобинопатиялар
– гендік мутация нəтижесінде гемоглобиннің 
қалыпты құрылысының өзгеруі салдарынан пайда болатын (орақ пішінді 
жасушалық анемия).
Гемофилия
– қанның ұйымауы. Аурудың гені (рецессвиті) Х – хромо-
сомада орналасқан.
Ген
– ағзаның белгілері мен қасиеттеріне өзіне тəн ерекшелікпен əсер 
етуші, белгілі бір функциясы бар, хромосоманың кішіректеу учаскесі.
Генетика
– тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік құбылыстарын 
зерттейтін биологиялық ғылым.
Гендер ағыны
– дарабастардың миграциясы арқылы популяциялар 
арасындағы гендердің алмасуы.
Гендер банкі
(кітапханасы). Рекомбинатты ДНҚ негізінде алынған осы 
ағзаның гендер жиынтығы.
Геном
– өздерінде орналасқан гендерімен қоса хромосомалардың 
гаплоидтық жиынтығы.
Ген-оператор
– іске қосушы жəне үзіп тастаушы механизм ретінде 
қызмет атқарушы ген. Реттеуші геннің (ген-регулятор) əсерімен белгілі 
белоктардың, ферменттердің синтезделуін іске қосады немесе үзіп 
тоқтатады.
Ген
– ингибитор-фенотипке тікелей əсер етпейтін, бірақ басқа аллельді 
емес геннің істерін тежейтін ген.
Генетикалық карта
– жеке гендердің хромосомада орналасу схемасы. 
Генетикалық рекомбинациялар жəне мутантты сайттардың комплемента-
циялары бойынша тəжірбиелер негізінде жасалды. 
Генетикалық талдау
– ағзаның тұқым қуалау қасиеттерін зерттеу 
əдістерінің жиынтығы.
Генетикалық жүк
– идивидумдардың немесе популяциялардың 
бейімделгіштігін азайтатын генетикалық бұзылулар.
Генетикалық код
– нуклеин қышқылдары молекуласындағы тұқым 
қуалау информациясының жазылу жүйесі.
Гендік мутациялар
– мутацияға ұшыраған гендердің молекулалық 
молекулалық құрылымының өзгеруі.
Гендік топ
– тығыз тіркескен гендер тобы, гендер жүйесі. Осы кешенді 
жүйенің теңесушілігінің күштілігі сонша, мутациядан өзгерген əр ген бүкіл 
жүйеге əсерін тигізеді.
Генотип
– организмнің хромосомаларында орналасқан барлық 
гендердің жиынтығы.


255
Генофонд
– белгілі бір популяцияны құрайтын дарабастардың бəрінің 
гендерінің жиынтығы, нəсілдер мен түрлер үдерісінің шешуші негізі болып 
табылады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   142




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет