Оқулық Алматы, 013 Әож 911. (075. 8) Кбж 26. 82 я 73 м қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Оқулық»
.2 Ландшафттардың өнімділігін экологиялық
жүктеу/скачать 3,12 Mb. Pdf көрінісі
|
mustafaev-landshafttar
| 4.3
.2 Ландшафттардың өнімділігін экологиялық бағалаудың интегралдық математикалық үлгісі (моделі) Соңғы кезде табиғи жүйенің өнімділігін экологиялық бағалаудың сыртқы ортаның себепші шарттарына тәуелділігін зерттеу және олардың антропогендік қызмет пен техногендік салмақтар түсуі жағдайында агроландшафттардағы өзгерістерді бағалау үшін өсімдіктер мен топырақтың өнімділігін есептеуде жоғары дәрежелі сенімділікті қамтамасыз ететін биоэнергетикалық талдау жүйесі қолданылады [30]. Табиғи жүйелердің құрылымы мен қызметтерінің биоэнергетикалық бағытталу қағидасы өсімдіктер мен топырақтың өнімділігін әртүрлі табиғи-климаттық белдемдерде мөлшерлік және сапалық бағалаудың және болжаудың қиындықтарын едәуір дәрежеде азайтуға мүмкіндік береді [79; 80]. ) ( k i j X арқылы ( j ) себепші шарттардың ( k ) географиялық белдемдегі ( i ) кезеңдегі мәнін белгілейміз. Ол ауаның биологиялық белсенді температураларының жиынтығы, буланушылық, ылғалдану коэффиценті немесе гидротермиялық көрсеткіш және ортаны сипаттайтын, табиғи жүйенің ерекшеліктерін білдіретін басқа да көрсеткіштер болуы мүмкін. ij f арқылы өсімдіктердің және топырақтың ( j ) себепші шарттардың ( i ) кезеңдегі әсерінен қалай өзгеретінін сипаттайтын функцияны белгілейміз. Ол параметрлердің қандай да бір 97 векторына, яғни )) ( , ( k i j x i j a ij f ij f ≡ тәуелді деп санаймыз. Қолдағы бар деректер себепші шарттардың өсімдіктер мен топырақтың өнімділігіне мультипликативті әсері туралы болжамды қабылдауға мүмкіндік береді [81-83], яғни географиялық белдемдегі ( i ) кезеңдегі барлық себепші шарттардың жиынтығының тиімділігі келесі шамамен анықталады: ∏ = i n j k i j x i j a ij f 1 ) ( , ( , мұнда i n - себепші шарттар саны. Өсімдіктер мен топырақтың ( i ) кезеңдегі дамуының функциялық тәуелділігін алу үшін ол шамалардың мәндерін қосу керек, тиісті фунцияны ( М ) арқылы белгілейміз, сонда ∏ = ∑ = = i n j k i j x i j a ij f i I k i I j M 1 )) ( , ( 1 ) ( , мұнда i M i I j M = ) ( - қарастырылатын ( i ) кезеңге тән жоғары шекара. Бұл кезде ij f параметрін таңдау үшін ең жоғары мәндеріне тиісті себепші шарттардың оңтайлы мәнінде қол жететіндей әмбебап модельді функциялар болуы тиіс, яғни ) ( ) ( жүктеу/скачать 3,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|