Оқулық Алматы, 013 Әож 911. (075. 8) Кбж 26. 82 я 73 м қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Оқулық»

Өмірдің  шарттары
  - 
бойдың  өмірі  үшін  қажетті 
экологиялық фактордың құрамы. 
Түр
  - 
барлық  мүшелері  қатысуын  ортақ    генфондта 
байланыстыратын,   жаратылыстағы биологиялық бірлік . 
Синергетикалық  әрекет
 
(грек  тілінде    «synergos»  -  бір 
қолданыстағы) - жеке фактордың (синергизм) әрекетінен әсеріне 
жиынтығына    қарағанда,  тиімді  әсер  ететін    фактордың 
әрекеттестігі. 
Шектеуші  фактор
 - 
фактор, бойдың тіршілігін шектейтін. 
Табиғи-қордың  әлуеті
  - 
табиғи  қамбаның  бөлігі,  тіршілік 
ортасының  сақталу  шарттарының  қоғамның  белгілі  техникалық 
және  әлеуметтік-экономикалық  мүмкіншілігіне  байланысты 
шаруашылық қызметке нақты пайдалану мүмкіншілігі. 
Тіршілік ортасы
  - 
айтылмыш дарақ, және  популяция өмір 
сүретін шарттың құрамы 
Толеранттылық 
 
(латын  тілінде  «tolerantia»  -  сабыр)  - 
бойдың  зейінінің  ортаның  факторының  ықпалдарын  көтеру 
мүмкіншілігі.  
Фотосинтез
 
(грек  тілінде  «photos»  -  нұр,  «synthesis»  - 
құралым,  құрама)  -  күн  сәулесінің  қуатының  аралауымен, 

 
193 
өсімдіктің  торларының,  балдыр  және  органикалық  емес 
органикалық  заттардың    бактерияларының  синтезі;  биоаймақта  
жалғыз үдеріс , еркін қуатты жоғарлататын және барлық басқада 
бойлардың,  адамды  қоса  есептегенде    тіршілігін  қамтамасыз 
ететін бірден-бір үдеріс. 
Эволюция
 
(латын  тілінде    «evolutio»  -  даму)  -  ұйымның 
аласа 
сатыларынан 
ұйымдасуынан 
қазіргі 
 
жоғары 
ұйымдастырылған түріне дейін дамуы; популяцияның тұқымдық 
құрамының  өзгеруімен,  бейімділіктің  құрылуымен,  түрлердің 
пайда болуы және өлуімен, экожүйенің және биоаймақтың тұтас 
өзгерімен қабаттас болатын,  тірі табиғаттың кейінге қалмайтын 
және  бағытталған тарихи түрленуі. 
Экожүйенің  буферлік  сыйымдылығы
 
-
экожүйенің 
ластануға қарсы тұратын мүмкіншілігі. 
Экологиялық  мөлшерлеу
  -  
кез-келген  экожүйеге  әсер 
ететін  антропогендік  іс  -әрекетті,  өзін-өзін  реттеу  механизмін 
бұзуға  алып  келмейтін    экологиялық  сыйымдылықтың  шегінде  
мөлшерлеу. 
 
Экожүйенің  сыйымдылығы
  - 
орнықтылық  тепе-теңдігін 
сақтау  және  өзін-өзі  реттеу  механизмі  арқылы,  табиғи  жүйенің 
әртүрлі заттарды өңдеу мүмкіншілігі. 
Экологиялық 
пирамида
 
- 
трофика 
деңгейдің 
арақатынасының сызбалық бейнесі.  
Экологиялық  үйшік
  -  
айтылмыш  көріністің  тіршілігі 
үшін қажетті шарттың құрамы. 
Экологиялық  фактор
  - 
ортаның кез-келген  бөлімінің  тірі 
бойларға деген түзу ықпал көрсету мүмкіншілігі бар ортаның кез-
келген 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
194 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мұстафаев Жұмахан Сүлейменұлы,  
Қозыкеева Әлия Тобажанқызы 
 
 
 
ЛАНДШАФТТАР 
ЖӘНЕ 
ТАБИҒИ-ТЕХНИКАЛЫҚ КЕШЕНДЕР 
 
Оқулық 
 
 
Компьютерде терген және өңдеген Ә.Т. Қозыкеева