–
106
–
Салғастырмалы тіл білімі
кез әртүрлі шешіліп келген. Оның себебі зертеудің мақсатымен
ғана емес, тілдің зерттелуі мен меңгерілуі дәрежесіне де
байланысты болды.
Тілдік жүйе тілдің синхронды жағдайға сай өзгермейді.
Қандай да болмасын тілдің бір синхронды бөлшегінде /срез
/ әрдайым бір ғана тілдік жүйе болады. Ал типологияда ол
өзгеше. Тілдік бірлік пен ереже бір-біріне сай келмесе тілдік
жүйе сараланады: егер берілген тілдің мәтінінде бір жүйеге
сыймайтын тілдік бірліктер мен ережелер кездессе, ол тілде екі
немесе одан да көп тілдік жүйе болуы ықтимал. Жапонияның
кей жерлерінде g және b фонемалары жіктеледі. Мысалы
сингу -
«төсек орын жабдықтары» деген ұғымды, ал
сингуру
-
«пиджак» ұғымын береді. Ал басқаларында ол фонемалар
жіктелмейді, екі сөз де бір дыбыс арқылы айтылады.
Тілдік жүйе негізінен өзгермейді, бірақ тілдік жүйе
өмір сүретін тіл өзгеруі мүмкін. Тілдің өзгеруі дегеніміз -
тілдік жүйенің бір вариантының сол тілдік жүйенің екінші
вариантымен ауысуы.
Тілдік жүйенің үлгі-қалпы бойынша пайда болған жаңа
сөздер, кірме сөздер тілдік жүйені тек қана сан жағынан
көбейтсе, онда ол осы тілдік жүйенің бір варианты болып
саналады. Ал тілде сөзжасам моделі өзгерсе немесе кірме
сөздердің көптігінен жаңа фонема пайда болса, онда ол тілде
жаңа тілдік жүйенің пайда болғаны.
Типология барлық табиғи тілдерді қамтып, ол тілдердің
Достарыңызбен бөлісу: