Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы

Хан билiгiн жоюдың себептерi мен алғышарттары

жүктеу/скачать 32,77 Mb.

Pdf көрінісі

бет	67/196
Дата	15.03.2023
өлшемі	32,77 Mb.
	#172634
түрі	Оқулық

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 196

Байланысты:
Снимок экрана 2023—01—17 в 17.53.40

1. Хан билiгiн жоюдың себептерi мен алғышарттары.
1801 жылы

1. Хан билiгiн жоюдың себептерi мен алғышарттары.
ХIХ ғасырдың жиырмасыншы жылдарына қарай патша
үкiметi Қазақстандағы хан билiгiн жоятын уақыт жеттi
деген қорытынды жасады. Бұ ған салмақты негiздер
де, қажеттi бiрқатар алғышарттар да жеткiлiктi деп
санады.
Бiрiншiден,
қазақ хандары дала тұрғын да-
рының басым көпшiлiгiнiң алдында өздерiнiң беделiнен айырылып қалды.
Жергi лiктi халық патша үкiметi тағайындаған хандарды көбiнесе Ресей
империясының кә дiмгi көп шенеунiктерiнiң бiрi ғана деп қабылдады.
Екiншiден,
бұл кезде патша үкiметi Кiшi жүздi де, Орта жүздi де
бiр неше әкiмшiлiкке бөлшектеген едi. Мұның өзi
патша үкiметiнiң көшпелi қазақтарды басқаруына
өте қолайлы болып шықты. Сөйтiп, Орта жүз бiрi –
Ертiстiң оң жағалауы, екiншiсi – Ертiстiң сол жағалауы
болып екiге жарылды.
1801
жылы

Жайықтың оң
жағалауында Кiшi жүзден бөлiнген Iшкi Орда құрыл-
ғанын айттық. Бiр кездегi бiртұтас жүздердiң арасын-
да ендiгi жерде ешқандай да еркiн байланыс жасау
мүмкiндiгi қалмады, өйт кенi ондай қарым-қатынас
жасауға қатаң тыйым салынды.
Үшiншiден
, ХIХ ғасырдың бас кезiнде Шыңғыс ұрпақтарының бір-
қатары патша үкiметiнiң әкiмшiлiгiне белсендi қарсылық бiлдiрген
оқиғалары көбейiп кеттi. Ал
ақыр соңында
, патша үкiметi Франциямен
соғыс аяқталғаннан кейiн жеткiлiктi әскер күшi мен адам ресурстарына ие
болды. Мұның өзi оның тәуелсiз қазақтардың заңды билiгiн –
хан билiгiн
тірек сөздер:
• Болыс
• Керуен
• Жарғы
ойталқы
Ұсынылып отыр-
ған алғы шарттар
қазақ қоғамын-
дағы хандық билікті
жоюға жеткілікті
деп есептейсің бе?
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Кни а
е
ста ена
иск
чите н
б аз ате н х
е
х
с
асн
иказа
инист а
б аз ани
и
науки
ес уб ики
Казахстан
т
17
а
2019
а
217

72
бiржола жоюға итермеледi. Өйткенi хан би лiгiнiң
сақталуы патша үкiметiнiң өлкенi шаруашылық
тұрғысынан кең көлемде отарлауына кедергi кел-
тiрген едi.

жүктеу/скачать 32,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 196