Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы

§47–48._Бүгінгі_сабағымызда_Ш._Уәлиханов_ғылыми_зерттеулерінің_тарихи_құнды-_лығын_анықтаймыз._ШОҚАН_уӘлиХАНОВ_–_ҚАЗАҚТың_АСА_КөрНЕКТI_ғАлыМы_ӘрI_АғАрТуШыСы'>§47–48

жүктеу/скачать 32,77 Mb.

Pdf көрінісі

бет	161/196
Дата	15.03.2023
өлшемі	32,77 Mb.
	#172634
түрі	Оқулық

1 ... 157 158 159 160 161 162 163 164 ... 196

Байланысты:
Снимок экрана 2023—01—17 в 17.53.40

§47–48.
Бүгінгі сабағымызда Ш. Уәлиханов ғылыми зерттеулерінің тарихи құнды-
лығын анықтаймыз.
ШОҚАН уӘлиХАНОВ – ҚАЗАҚТың АСА КөрНЕКТI
ғАлыМы ӘрI АғАрТуШыСы
Қазақ халқының аса көрнектi ғалымдары мен ағар ту шыла ры ның
бiрi Шоқан Шыңғыс ұлы Уәлиханов болды.
1. Шоқанның жастық шағы.
Шоқан Уә лиханов
1835
жылы
Құс мұ рын
бекiнi сiнде дү ние ге келген. Оның шын
аты Мұхамед ханафия, еркелетіп Шоқан деп атаған.
Шоқанның балалық шағы табиғаты көркем Құс мұрын
мен Сы рымбетте өттi.
Шоқанның ата-бабалары атақты сұлтандар әулетiне
жатады. Оның арғы бабасы Абылай хан айбынды қазақ
билеушiлерiнiң бiрi болды. Ал атасы Уәли патша үкiметi ресми түрде бе -
кiткен қазақтың соңғы ха ны едi. Әкесi Шыңғыс Омбы әскери учи лищесiн
бiтiрген, Көкшетау сыртқы окру гi нiң аға сұлтаны
лауазымды қызметiн ат қар ған.
Шоқанның анасы жағынан туыс наға шы ла ры да
осал емес – Баян ауыл өлкесiн дегi атақ ты
Шорманов-
тар

әулетi болатын. Ол бала кезiнен бiлiмге бейiм
әрi құ мар болған. Шоқан тарихи аңыз әңгi мелерге
ерте бастан-ақ қызыққан. Ол жастайынан дана гөй
билердiң әңгiмелерiн, ақындардың өлең-жыр ларын
зор ықыласпен тыңдап өстi. Оған тәр бие беруде сұлтан
әулетiнен шыққан әжесi Айғанымның ықпалы күштi
болды. Ол жас Шоқанға ежелгi қазақ аңыздарын,
мақал-мәтелдерi мен даналық сөздерiн жиi айтып
отыратын. Шоқан Құсмұрындағы мектеп те оқып, ислам дiнi iлiмiмен
танысты. Араб, парсы, шағатай тiлдерiнiң негiзiн үйренiп алды.
Ол сурет салуды да ерте меңгердi. Бұл өнердi оған
орыс сурет шi лерi, топографтары мен геодезистерi үйрет-
тi. Олар Уәлихановтардың отбасында жиi болып тұра-
тын. Болашақ ғалымның дүниеге көзқара сының қалып-
тасуына жиi-жиi қонаққа келiп тұратын орыс зиялылары
мен зерттеушілері де ықпал еттi. Олар бәрiн бiлуге құмар жас баланың
бойында ғылым ға, әдебиет пен өнерге деген құштарлықты күшейте түстi.
тірек сөздер:
• Декабристер
• Кадет корпусы
• Қашғарияға
сапар
Шоқан Уәлиханов
Ш. Уәлихановтың
азаматтық тұлға сына
сызба жасаңдар.
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Кни а
е
ста ена
иск
чите н
б аз ате н х
е
х
с
асн
иказа
инист а
б аз ани
и
науки
ес уб ики
Казахстан
т
17
а
2019
а
217

176
Шоқан жас кезiнен халық ауыз әдебиетiнiң үлгiлерiне ерекше ден
қойды. Ол бала кезiнiң өзiнде «Қозы Көрпеш–Баян сұлу», «Ер Көк ше»
сияқты басқа да дастандардың бiрнеше нұсқасын жазып алды.

жүктеу/скачать 32,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 157 158 159 160 161 162 163 164 ... 196