Оқулық Aлмaты «Қaзaқ уни вер си те ті» 20 20 Стереотиптік басылым
жүктеу/скачать 3,8 Mb. Pdf көрінісі
|
Ш.Таубаева ПЗ
| бесінші міндет
білім беру қыз меткерлерінің әртүрлі санаттары үшін зерттелетін нысанның дамуын бол жау немесе практикалық кепілдемелерді жетілдіру [66]. Зерттеудің болжамы: педагогика ғылымындағы өзекті мәселенің тео- риялық және практикалық жағын талдау негізіндегі шешімін алдын ала бол- жау. Зерттеуші болжамында жаңаны алдын ала көре алатындай болуы керек. Зерттеу болжамы егер ..., онда ..., өйткені ... деген ұғымдармен байланы- сып құрылады. Жоғарыдағы ғылыми жұмыстың компоненттері бір-бірімен тығыз байланыста болуы қажет. Мысалы: егер кіші мектеп жасындағы ба лалардың зерттеу іс-әрекетіндегі тәжірибесін қалыптастырудың тео- рия лық-әдіснамалық негіздері айқындалып және бастауыш мектептегі педагогикалық үдерісте жүзеге асыруға байланысты анықталған тұ жы- рым дама мен үлгінің негізінде жасалған әдістемемен қамтамасыз етілсе, онда балалардың зерттеу іс-әрекетіндегі тәжірибесі анағұрлым арта түседі, өйткені баланың зерттеу іс-әрекетіндегі жинақталған тәжірибесі оның пәндік білімдік құзыреті, құзыреттілік жиынтығының қалыптасуына сеп- тігін тигізеді. Оқушылардың зерттеу іс-әрекетін жалпы іс-әрекет пен оқу іс-әрекетінің бір түріне жатқызған психологтар қатарына В.В. Давыдов, Б.Д. Габай, А.К. Маркова, А.Н. Леонтьев, Б. Эльконин, Г.И. Щукина жатады. Оқу шы- 141 2.3. Ғылыми-педагогикалық зерттеудің мақсаты, болжамы мен міндеттері лардың танымдық белсенділіктерін арттырудың бір жолы деп көрсеткен психолог-зерттеушілер ретінде Д.Б. Годовкина, А.Н. Поддьяков, С.П. Ива- новаларды атап айтуға болады. Оқушылардың зерттеу іс-әрекетін педагогикалық тұрғыдан қарастырып отырғандықтан, зерттеуші алдымен педагог-ғалымдардың аталмыш мәсе- леге қатысты көзқарастарына тоқталады. Олай болса, жалпы оқытудың, яғни өскелең ұрпақ бойына адамзат жинақтаған тәжірибелер мен білімдерді берудің тиімді әдіс-тәсілдерінің қатарына жатқызып, оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыруда зерттеу іс-әрекетін қалыптастырудың жол- дарын іздестіріп, аталмыш іс-әрекеттің нәтижесі оқушылардың білімінің, икемдік-дағдыларының қалыптасуымен байланысты екенін көрсеткен пе- дагогтардың бірі – П.И. Пидкасистый. Ол өз еңбегінде оқушылардың өзіндік жұмыстары олардың танымдық белсенділіктерін арттыруға бағытталып, ғылыми таным әдістері арқылы ұйымдастырылуы керек дейді және ол жұмыстардың түрлерін төмендегідей ажыратады: – мұғалімнің жетекшілігімен оқулықтағы берілген мәтінді оқып, түсіне отырып, оқулықта көрсетілген әдістер арқылы бақылау және тәжірибе жасау, осының нәтижесінде жаңа білімдер жинақтау; – мұғалімнің алдын ала беретін бағытынсыз оқушылардың өз бетімен жинақтайтын білімдері: 1) оқу арқылы – шағын мақалалар мен басылымда жарияланған мә лі- меттерді жинақтау арқылы білімін толықтыру; 2) бақылау арқылы – тиісті тақырыпқа байланысты заттар мен құбылыстарға бақылау жасап, қорытынды жазу; 3) тәжірибе арқылы – өте қарапайым және күрделі құрылғыларды қажет ететін тәжірибелерді жүргізу. Бұл көрсетілген білімді жинақтау тәсілдері автордың ойынша, оқу шы- ларға ғылыми білімді, ғылыми зерттеу әдістерін меңгеруіне үлкен қадам жа- сауға алғышарт бола алады, алғашында бұл таным нысаны ретінде көрінсе, оқушы бұл білімді толық меңгергенде оқушының танымдық іс-әрекетінің құралы ретінде қалыптасады деген ой айтады. Оқушылардың осындай өздік жұмыстарының түрлерін ажыра- тып, өзін дік ғылыми-шығармашылық жұмыстарына ерекше мән берген М.И. Мах мутов бұл жұмыстардың жасалу жолдарына тоқталып, оның мазмұны мен жүзеге асыру жолдарын көрсетеді. Аталмыш жұмыстардың мазмұнына кіретін мәселелер: жергілікті жердің табиғаты, тұрғындары, ша- руа шылығы, сол жерде мекендейтін аңдардың түрлері, олардың тіршілік тынысы. Ал жүзеге асырылу жолдары: оқушының эксперименті, экскур- сия және фактілер жинақтау, мұрағаттарды зерттеу, жергілікті жердің тұр- ғын дарымен әңгімелесу, баяндамалар дайындау, әдебиеттерден ақпарат алу, құрастыру және модельдеу. Сондай-ақ ол оқушылардың зерттеу іс- |